Các nhà phân tích cho biết, mặc dù đây là lần tăng lãi suất đầu tiên của Nhật Bản sau 17 năm, nhưng nó vẫn giữ lãi suất ở mức 0 do sự phục hồi kinh tế mong manh buộc ngân hàng trung ương phải hành động chậm lại trước bất kỳ sự gia tăng nào về chi phí vay.
Sự thay đổi này khiến Nhật Bản trở thành ngân hàng trung ương cuối cùng thoát khỏi lãi suất âm và kết thúc một kỷ nguyên trong đó các nhà hoạch định chính sách trên khắp thế giới tìm cách thúc đẩy tăng trưởng thông qua tiền giá rẻ và các công cụ tiền tệ độc đáo.
Frederic Neumann, nhà kinh tế trưởng châu Á tại HSBC ở Hồng Kông, cho biết: “BOJ hôm nay đã thực hiện bước đi thăm dò đầu tiên hướng tới bình thường hóa chính sách”.
“Việc loại bỏ lãi suất âm đặc biệt báo hiệu sự tin tưởng của BOJ rằng Nhật Bản đã thoát khỏi vòng vây giảm phát.”
Trong một quyết định được nhiều người mong đợi, BOJ đã bãi bỏ chính sách được áp dụng từ năm 2016, áp dụng mức phí 0,1% đối với một số tổ chức tài chính dự trữ vượt mức đặt tại ngân hàng trung ương.
BOJ đặt lãi suất huy động qua đêm làm lãi suất chính sách mới và quyết định điều chỉnh lãi suất này trong khoảng 0-0,1%, một phần bằng cách trả lãi suất 0,1% cho tiền gửi tại ngân hàng trung ương.
Ngân hàng trung ương cũng từ bỏ kiểm soát đường cong lợi suất (YCC), một chính sách đã được áp dụng từ năm 2016 nhằm giới hạn lãi suất dài hạn quanh mức 0.
Tuy nhiên, trong tuyên bố công bố quyết định này, BOJ cho biết họ sẽ tiếp tục mua “số lượng tương tự” trái phiếu chính phủ như trước đây và tăng cường mua trong trường hợp lợi suất tăng nhanh.
BOJ cũng quyết định ngừng mua các tài sản rủi ro như quỹ giao dịch trao đổi (ETF) và quỹ tín thác đầu tư bất động sản Nhật Bản.
Ngân hàng trung ương cho biết trong một tuyên bố giải thích về quyết định dỡ bỏ chương trình kích thích lớn của cựu Thống đốc Haruhiko Kuroda: “Chúng tôi đánh giá rằng việc đạt được mục tiêu giá cả ổn định, bền vững đã nằm trong tầm mắt”.
Với việc lạm phát đã vượt quá mục tiêu 2% của BOJ trong hơn một năm, nhiều nhà đầu tư trên thị trường đã dự đoán lãi suất âm sẽ chấm dứt vào tháng 3 hoặc tháng 4.
Trong một dấu hiệu cho thấy bất kỳ đợt tăng lãi suất nào trong tương lai sẽ ở mức vừa phải, BOJ cho biết trong tuyên bố rằng họ kỳ vọng “các điều kiện tài chính phù hợp sẽ được duy trì trong thời điểm hiện tại”.
Ngôn ngữ được so sánh với hướng dẫn ôn hòa hơn đã bị loại bỏ khỏi tuyên bố, trong đó BOJ cam kết tăng cường kích thích khi cần thiết và tiếp tục tăng tốc độ in tiền cho đến khi lạm phát ổn định vượt quá 2%.
Cổ phiếu Nhật Bản không ổn định vào thứ Ba. Đồng Yên giảm xuống gần 150 Yên đổi 1 USD do các nhà đầu tư coi hướng dẫn ôn hòa của BOJ là dấu hiệu cho thấy chênh lệch lãi suất giữa Nhật Bản và Mỹ có thể sẽ không thu hẹp nhiều.
Các thị trường hiện đang tập trung vào cuộc họp báo sau cuộc họp của Thống đốc Kazuo Ueda để tìm manh mối về tốc độ tăng lãi suất tiếp theo.
Khó khăn vẫn rất cao. Lợi suất trái phiếu tăng đột biến sẽ làm tăng chi phí tài trợ cho khoản nợ công khổng lồ của Nhật Bản, vốn có quy mô gấp đôi nền kinh tế và là khoản nợ lớn nhất trong số các nền kinh tế tiên tiến.
Việc chấm dứt nhà cung cấp vốn giá rẻ cuối cùng còn sót lại trên thế giới cũng có thể gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu khi các nhà đầu tư Nhật Bản, những người tích lũy đầu tư ở nước ngoài để tìm kiếm lợi nhuận, chuyển tiền về nước họ.
Dưới thời Thống đốc tiền nhiệm Kuroda, BOJ đã triển khai một chương trình mua tài sản khổng lồ vào năm 2013, ban đầu nhằm mục đích đẩy lạm phát lên mục tiêu 2% trong vòng khoảng hai năm.
Ngân hàng trung ương đã đưa ra lãi suất âm và YCC vào năm 2016 khi lạm phát yếu buộc họ phải điều chỉnh chương trình kích thích của mình sang một chương trình bền vững hơn.
Tuy nhiên, khi đồng yên giảm mạnh đã đẩy chi phí nhập khẩu lên cao và làm tăng thêm sự chỉ trích của công chúng về những nhược điểm của lãi suất cực thấp của Nhật Bản, BOJ năm ngoái đã điều chỉnh YCC để nới lỏng việc kiểm soát lãi suất dài hạn.
