Ngập ở TP Hồ Chí Minh đã vượt dự báo

Phố cao, đường mới cũng ngập

Cơn mưa xối xả đổ xuống nhiều khu vực tại TPHCM chiều 2-6 kéo dài gần 3 giờ. Thời điểm mưa đúng vào giờ tan tầm, khiến dòng người và xe bì bõm trong nước, ùn tắc giao thông xảy ra nghiêm trọng ở nhiều nơi. Nhiều khu vực được cho là ít có rủi ro ngập do nằm ở vị trí cao hoặc đã được đầu tư thay mới gần như toàn bộ hệ thống thoát nước và thu gom nước nhưng cũng “chìm” trong nước sau cơn mưa lớn với vũ lượng gần 100mm này. 

Anh Nguyễn Dũng, một người dân sống trên đường Phan Huy Ích (phường 12, quận Gò Vấp), cho biết: “Không chỉ cơn mưa ngày 2-6 mà khu vực anh sống cứ mưa lớn là ngập. Nước từ ngoài đường tràn cả vào nhà dân. Sợ nhất là mỗi khi có xe lớn chạy qua, đẩy sóng nước ồ ạt chảy vào nhà, đồ đạc của các hộ gia đình sống hai bên đường bị ướt sũng”.

Gần đó, đường Nguyễn Văn Quá (thuộc phường Đông Hưng Thuận, quận 12) cũng mênh mông nước sau các trận mưa. Thời điểm mưa lớn kèm triều cường lên cao, tuyến đường này nước không có lối thoát.

Chị Đỗ Thị Bích Ngọc, chủ cửa hàng gạo trên đường Nguyễn Văn Quá, than thở: “Ở đây buôn bán rất ế ẩm vì cứ mưa là ngập. Mưa kéo dài chừng 30 phút là nước tràn từ mặt đường lên vỉa hè, rồi tuồn vô nhà. Các con hẻm thì nước chảy như suối, nên không bán buôn được gì”. 

Ông Hoàng Minh Trí, nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch TPHCM, cho hay, theo Quy hoạch san nền của TPHCM, cao độ thấp dần từ phía Bắc thành phố xuống phía Nam; khu vực quận Gò Vấp, quận 12, các huyện Hóc Môn, Củ Chi là nơi cao nhất - cao hơn 9m so với mực nước biển. Cách nay khoảng 15 năm, khu vực này gần như chưa bao giờ bị ngập. 

Cơn mưa ngày 2-6 cũng gây ngập nhiều tuyến đường khu vực trung tâm như các tuyến đường: Lê Lai, Lê Lợi, Bùi Viện, Huỳnh Thúc Kháng, Nam Kỳ Khởi Nghĩa (quận 1). Đây là khu vực mà nhiều lần ngành chức năng đã báo cáo “hoàn thành cơ bản công tác xóa ngập”, bởi toàn bộ hệ thống thoát nước gần như đã được cải tạo hoặc thay thế mới.

Khu vực trung tâm thành phố còn được “hưởng lợi” từ việc TPHCM tiến hành cải tạo, xây mới toàn bộ hệ thống thoát nước các lưu vực lân cận như Tàu Hủ - Bến Nghé, Nhiêu Lộc - Thị Nghè, nên từ vài năm nay đã không còn bị ngập… cho đến cơn mưa ngày 2-6 vừa qua.

Ứng phó nhân tai và thiên tai

 Trong gần 10 năm qua, thực tế chứng minh những dự báo về “vùng ít có khả năng bị ngập tại TPHCM” đã không còn đúng.

GS Hồ Long Phi, nguyên Giám đốc Trung tâm quản lý nước và biến đổi khí hậu (thuộc Đại học Quốc gia TPHCM), chỉ ra nguyên nhân lớn nhất là tình trạng bê tông hóa, san lấp kênh, rạch thiếu kiểm soát ở các khu vực này.

Cùng chung nhận định, ông Hoàng Minh Trí dẫn chứng, tình trạng ngập ở khu vực sân bay Tân Sơn Nhất trong những năm gần đây là do kênh A41 và kênh Hy Vọng (vốn có chức năng tiêu thoát nước của khu vực này) đã bị xâm lấn, dòng chảy tắc nghẽn do rác thải vứt bừa bãi xuống. 

Ngành chức năng và lãnh đạo thành phố đã đánh giá được tình hình và nhanh chóng tăng cường quản lý công tác xây dựng, không cho san lấp kênh, rạch tràn lan. Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM đã ban hành Chỉ thị 19-CT/TU ngày 19-10-2018 về thực hiện cuộc vận động “Người dân TPHCM không xả rác ra đường và kênh rạch, vì thành phố sạch và giảm ngập nước”.

TPHCM còn gắn cuộc vận động này với việc thực hiện Chương trình giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2016-2020 và Nghị quyết số 03/NQ-HĐND TPHCM ngày 11-6-2017 về công tác bảo vệ môi trường đô thị, khu dân cư và quản lý chất thải trên địa bàn thành phố, để có cơ sở triển khai liên tục, thường xuyên.

Đưa các chủ trương trên vào thực tế, bước đầu TPHCM đã cơ bản kiểm soát được tình hình xây dựng, san lấp kênh rạch trái phép ở nhiều nơi, tuy nhiên, công tác ngăn ngừa, xử lý nghiêm hành vi vứt rác bừa bãi chưa đạt được kết quả như kỳ vọng. Với lý do thiếu người kiểm tra, giám sát nên nhiều địa phương chưa hạn chế được tình trạng xả rác bừa bãi. Nhiều công nhân nạo vét cống thoát nước cho biết, tình trạng người dân vứt đủ thứ từ quần áo cũ tới bao bì ni lông xuống cống khá phổ biến, thậm chí một số kênh, rạch cũng bị tắc vì những loại rác thải sinh hoạt này.

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp, những cơn mưa có vũ lượng lớn với thời lượng mưa dồn dập ngày càng nhiều, không ít công trình cống thoát nước của thành phố đã trở nên lạc hậu. Ngay với hệ thống thoát nước của lưu vực Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tân Hóa - Lò Gốm, Tàu Hủ - Bến Nghé, các nhà khoa học, chuyên gia của các sở ngành chức năng TPHCM đã cảnh báo tiết diện thiết kế của hầu hết cống đã không còn phù hợp với diễn biến phức tạp của thời tiết. Phần lớn cống đều được thiết kế để tiêu thoát nước cho những cơn mưa có vũ lượng trung bình từ 75-92mm trong thời gian mưa 3 giờ, trong khi những cơn mưa có vũ lượng lớn từ 100-150mm, thậm chí lớn hơn ở TPHCM ngày một phổ biến.