Sau khi Việt Nam chính thức áp thuế chống bán phá giá 47,64% đối với một số sản phẩm đường từ Thái Lan thời hạn 5 năm (tính từ ngày 16/6/2021), đã có tác động tích cực đối với ngành mía đường trong nước. Lượng đường nhập khẩu từ Thái Lan đã giảm đáng kể, từ mức bình quân là 110.000 tấn năm 2020, tới nay chỉ còn khoảng 28.000 tấn (giảm 75%). Giá đường trong nước nhích lên, đồng thời giá thu mua mía cũng tăng từ 100.000 – 200.000 đồng/tấn.
Tuy nhiên, báo cáo sản xuất mía kỳ tháng 7/2021 vừa được Hiệp hội Mía đường Việt Nam mới công bố cho thấy, thời gian qua vẫn tiếp tục xảy ra hiện tượng bất thường trong nhập khẩu đường vào Việt Nam từ một số quốc gia ASEAN.
Dẫn số liệu của Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính), Hiệp hội Mía đường Việt Nam nêu rõ, trong 6 tháng năm 2021, lượng đường nhập khẩu từ Campuchia, Lào, Malaysia, Myanmar, Indonesia vào Việt Nam đạt tới 399,189 tấn, tăng gấp 10 lần so với con số 38,61 tấn cùng kỳ năm trước. Trong khi những quốc gia này hoàn toàn không có phát triển gì về năng lực cạnh tranh mía đường để có thể xuất khẩu đường vào Việt Nam.
“Đây là dấu hiệu rõ ràng của động thái lẩn tránh thuế chống bán phá giá (CBPG) và chống trợ cấp (CTC) tạm thời đối với sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan, khi cả 5 nước trên đều có nhập khẩu đường từ Thái Lan. Bản chất lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam từ 5 nước ASEAN nêu trên đều có liên quan xuất xứ từ Thái Lan. Toàn bộ số lượng đường nhập khẩu chỉ chịu thuế 5% so với mức thuế lẽ ra phải đóng là 33,88% và 48,88% tùy theo loại đường”, đại diện Hiệp hội mía đường Việt Nam nhận định.
Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, lượng đường nhập khẩu chỉ trong 6 tháng 781.334 tấn với tổng giá trị 367.212.517 USD là con số kỷ lục chưa từng có trong ngành đường Việt Nam. Trong khi đó nhu cầu về đường đã xuống đến mức thấp nhât trong 2 tháng gần đây dưới tác dụng của dịch bệnh dẫn đến việc giãn cách xã hội, hạn chế hàng hóa lưu thông. Các loại đường có nguồn gốc nhập khẩu hoàn tòan làm chủ thị trường và nguồn cung đường đang đủ cung ứng cho nhu cầu thị trường.
Đặc biệt, trong tháng 7/2021, tình hình bùng phát dịch Covid 19 tại các tỉnh phía Nam đã dẫn đến việc giãn cách xã hội, hạn chế hàng hóa lưu thông nên các hoạt động gian lận thương mại đường nhập lậu lắng xuống. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy đây chỉ là tạm thời, vì lượng đường Thái Lan vẫn tiếp tục nhập khẩu vào Campuchia và Thái Lan với mức độ lớn hơn so với cùng kỳ, lượng đường này hầu như chỉ phục vụ cho hoạt động nhập lậu và nhập lẩn tránh phòng vệ thương mại vào Việt Nam.
Hiệp hội Mía đường Việt Nam dự báo, tháng 8/2021, nguồn cung đường từ nhập khẩu tiếp tục đưa đường vào thị trường thông qua nhập khẩu trực tiếp từ Thái Lan, từ các nước ASEAN và đường gian lận thương mại qua biên giới Tây Nam cộng với đường sản xuất từ mía trong nước đang tồn kho. Nhu cầu tiêu thụ đường sẽ lệ thuộc vào khả năng khống chế dịch bệnh và sẽ không có hiện tượng thiếu hụt đường trong tháng 8/2021 và tháng 9/2021.
Hiện nay, ưu thế thị trường vẫn thuộc về các loại đường có nguồn gốc nhập khẩu và giá đường trong nước sẽ có diễn biến gắn với giá đường thế giới. Trong khi đó, sản xuất mía đường trong nước đã kết thúc niên vụ 2020 – 2021 đạt sản lượng 689.830 tấn, thấp hơn sản lượng 763.931 tấn đường của vụ trước.
Bối cảnh dịch bệnh hiện tại, các loại đường có nguồn gốc nhập khẩu hoàn tòan làm chủ thị trường và nguồn cung đường đang đủ cung ứng cho nhu cầu thị trường. Đáng chú ý, nhu cầu về đường đã xuống đến mức thấp nhất trong 2 tháng gần đây dưới tác dụng của dịch bệnh dẫn đến việc giãn cách xã hội, hạn chế hàng hóa lưu thông.
