Cuộc bỏ phiếu sẽ quyết định không chỉ ai là người lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ, một quốc gia thành viên NATO với 85 triệu dân, mà còn quyết định nền kinh tế nước này hướng tới đâu trong bối cảnh cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt sâu sắc; và định hình chính sách đối ngoại của một trong những nước có ảnh hưởng quan trọng đến vùng Vịnh và cả Ukraine.
Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy đối thủ chính của ông Erdogan, Kemal Kilicdaroglu, người đứng đầu một liên minh gồm sáu đảng đối lập, đang dẫn trước một chút, nhưng nếu một trong hai đảng không giành được hơn 50% số phiếu bầu thì sẽ có một cuộc bầu cử chung cuộc vào ngày 28 tháng 5.
Cuộc bầu cử diễn ra 3 tháng sau trận động đất ở đông nam Thổ Nhĩ Kỳ khiến hơn 50.000 người thiệt mạng. Nhiều người ở các tỉnh bị ảnh hưởng đã bày tỏ sự tức giận về phản ứng ban đầu chậm chạp của chính phủ.
Các cử tri cũng sẽ bầu ra một quốc hội mới, có khả năng là một cuộc chạy đua sít sao giữa Liên minh Nhân dân bao gồm Đảng AK (AKP) bảo thủ có gốc Hồi giáo của Erdogan và MHP theo chủ nghĩa dân tộc cùng các đảng khác, và Liên minh Quốc gia của Kilicdaroglu được thành lập từ sáu đảng đối lập, bao gồm cả Đảng Nhân dân Cộng hòa theo chủ nghĩa thế tục của ông (CHP), được thành lập bởi người sáng lập Thổ Nhĩ Kỳ Mustafa Kemal Ataturk.
Các phòng phiếu mở cửa lúc 8 giờ sáng (0500 GMT) và sẽ đóng cửa lúc 5 giờ chiều (1400 GMT). Theo luật bầu cử Thổ Nhĩ Kỳ, việc báo cáo bất kỳ kết quả nào đều bị cấm cho đến 9 giờ tối.
Các cử tri người Kurd, chiếm 15-20% tổng số cử tri, sẽ đóng một vai trò then chốt, với việc Liên minh Quốc gia khó có thể tự mình đạt được đa số trong quốc hội.
Đảng Dân chủ Nhân dân (HDP) thân người Kurd không thuộc liên minh đối lập chính nhưng phản đối gay gắt ông Erdogan sau chiến dịch đàn áp các thành viên của đảng này trong những năm gần đây.
HDP đã tuyên bố ủng hộ Kilicdaroglu trong cuộc đua tổng thống. Nó đang tham gia cuộc bầu cử quốc hội dưới biểu tượng của Đảng Cánh tả Xanh nhỏ do một công tố viên hàng đầu đệ trình lên tòa án nhằm tìm cách cấm HDP do có liên hệ với các chiến binh người Kurd, điều mà đảng này phủ nhận.
Kết thúc một kỷ nguyên?
Ông Erdogan, 69 tuổi, là một nhà hùng biện mạnh mẽ và một nhà vận động bậc thầy, người đã dốc hết sức lực trên con đường vận động tranh cử khi chiến đấu để sống sót qua bài kiểm tra chính trị khó khăn nhất của mình.
Ông nhận được lòng trung thành mãnh liệt từ những người Thổ Nhĩ Kỳ ngoan đạo, những người từng cảm thấy bị tước quyền ở Thổ Nhĩ Kỳ thế tục và sự nghiệp chính trị của ông đã tồn tại sau một cuộc đảo chính bất thành vào năm 2016 và nhiều vụ bê bối tham nhũng.
Tuy nhiên, nếu người Thổ Nhĩ Kỳ lật đổ Erdogan thì phần lớn là do họ thấy sự thịnh vượng, bình đẳng và khả năng đáp ứng các nhu cầu cơ bản của họ giảm sút, với lạm phát lên tới 85% vào tháng 10 năm 2022 và sự sụp đổ của đồng lira.
Kilicdaroglu, một cựu công chức 74 tuổi, hứa nếu thắng cử, ông sẽ quay lại với các chính sách kinh tế chính thống so với sự quản lý nặng nề của Erdogan.
Kilicdaroglu cũng nói rằng ông sẽ tìm cách đưa đất nước trở lại hệ thống quản lý nghị viện, từ hệ thống tổng thống hành pháp của Erdogan được thông qua trong một cuộc trưng cầu dân ý vào năm 2017.
Ông cũng hứa sẽ khôi phục sự độc lập của một cơ quan tư pháp mà những người chỉ trích cho rằng Erdogan đã sử dụng để đàn áp bất đồng quan điểm.
Trong thời gian nắm quyền, Erdogan đã kiểm soát chặt chẽ hầu hết các thể chế của Thổ Nhĩ Kỳ và gạt những người theo chủ nghĩa tự do và những người chỉ trích sang một bên.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, trong Báo cáo Thế giới 2022, cho biết chính phủ của ông Erdogan đã lùi nhân quyền của Thổ Nhĩ Kỳ về kỷ lục hàng thập kỷ.
Nếu thắng, Kilicdaroglu phải đối mặt với những thách thức trong việc duy trì sự đoàn kết của một liên minh đối lập bao gồm những người theo chủ nghĩa dân tộc, những người theo chủ nghĩa Hồi giáo, những người theo chủ nghĩa thế tục và những người theo chủ nghĩa tự do
Bình luận
Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu