Công nghệ mới và phát triển hạ tầng cơ sở hiện đại, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là ba trụ cột cơ bản giúp một nền kinh tế tăng trưởng. Tuy nhiên, động lực quan trọng nhất của sự tăng trưởng kinh tế bền vững chính là những con người, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao.
Vấn đề nguồn nhân lực đã trở thành một nội dung rất nóng tại Diễn đàn DN Việt Nam (VBF) giữa kì 2014. Bên cạnh vấn đề hoàn thiện khung khổ pháp lí về lao động, nhiều nhà đầu tư nước ngoài còn kiến nghị, Việt Nam cần sớm có các trung tâm đào tạo kỹ thuật viên, kỹ sư, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho DN.
Bắt đầu từ đào tạo
 |
Theo ông Colin Blockwell, thuộc Tiểu nhóm Nhân sự (VBF), vẫn còn một khoảng cách giữa các tiểu chuẩn giáo dục của Việt Nam với các nước phát triển. Tiêu chuẩn vàng của ngành giáo dục hiện nay là tập trung vào giảng dạy cá nhân để tìm ra sự khác biệt của mỗi sinh viên. Việc tiếp nhận những phương pháp giảng dạy để đáp ứng sự khác biệt của sinh viên sẽ đưa đến những kết quả tốt nhất.
Liên quan đến vấn đề khả năng cạnh tranh, bà Nicola Connolly, Trưởng tiểu nhóm nhân sự (VBF) đưa ra so sánh giữa Việt Nam và Thái Lan. Bà Nicola Connolly cho biết, Viện Nguồn nhân lực cùng với Cty Adecco đã đưa ra chỉ số cạnh tranh quốc gia vào tháng 102013, trong đó Việt Nam xếp thứ 83 trên tổng số 103 quốc gia. Việt Nam đứng ở thứ hạng này chính là do khả năng đào tạo, duy trì và phát triển tài năng. Đứng đầu danh sách trên là những nước khuyến khích chuyển giao nhân viên, cả người nước ngoài lẫn người dân nước sở tại.
Theo bà Nicola Connolly, nếu Việt Nam muốn thu hút nhân tài và giữ chân họ, Việt Nam cần chú trọng hơn vào tính linh động của người lao động trong và ngoài nước. Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động và cạnh tranh quyết liệt, phần thắng sẽ thuộc về những quốc gia có nguồn nhân lực chất lượng cao, có môi trường pháp lý thuận lợi cho đầu tư, có môi trường chính trị- xã hội ổn định.
Hoàn thiện môi trường pháp lý về lao động
Theo ông Kim Jung In, Chủ tịch Hiệp hội DN Hàn Quốc tại Việt Nam, tình trạng thiếu nhân công lành nghề là một vấn đề lớn trong tất cả các ngành công nghiệp của Việt Nam. Do đó, vấn đề liên quan đến giấy phép lao động với người nước ngoài như phải có 5 năm kinh nghiệm hoặc trình độ giáo dục đại học cần phải xem xét lại.
Mặt khác, ông Kim Jung In cho rằng Bộ Luật lao động Việt Nam quy định cấm giờ làm thêm tối đa không quá 200 giờ một năm, nếu vi phạm bị phạt từ 25 đến 30 triệu đồng là quá khắt khe. Nhiều DN FDI gặp vấn đề về đáp ứng đơn hàng khách hàng nước ngoài, phải thuê thêm nhiều lao động, tăng gánh nặng tài chính cho DN, đặc biệt vào lúc cao điểm. Còn người lao động sẽ ít cơ hội nhận tiền làm thêm vì những quy định này. Như vậy, cần thay đổi tăng số giờ làm thêm như nhiều quốc gia khác là ít nhất 300 giờ/năm hoặc bỏ hẳn, miễn là có sự đồng thuận giữa công ty và người lao động về làm thêm giờ.
Một quan ngại khác, nhiều DN FDI hiện có những người tới làm việc ngắn hạn tại Việt Nam dưới 90 ngày. Trong khi Bộ luật Lao động và Nghị định 102 không liệt trường hợp lao động ngắn hạn được miễn giấy phép lao động. Điều này đang gây trở ngại lớn cho những DN có công nhân sang lắp đặt thiết bị hoặc cung cấp đào tạo trong một thời gian ngắn.
Đại diện của Công ty Canon Việt Nam cho biết, lượng cán bộ công nhân ra vào làm việc dưới 3 tháng tại Việt Nam mỗi năm khoảng 500 người. Nếu họ không phải xin giấy phép lao động nhưng phải làm các hồ sơ thủ tục để được chứng minh là đối tượng miễn trừ cũng rất mất thời gian. Do đó, Canon đề nghị, đối tượng lao động sang Việt Nam làm việc dưới 3 tháng thì miễn trừ hồ sơ thủ tục để chứng mĩnh họ thuộc đối tượng miễn giấy phép lao động.
Nguồn nhân lực chất lượng cao là nguồn lực chính quyết định quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế- xã hội. Nguồn nhân lực, nguồn lao động là nhân tố quyết định việc khai thác, sử dụng, bảo vệ và tái tạo các nguồn lực khác. Chuyên gia Hoa Kỳ Avill Toffer nhận xét, "tiền bạc tiêu mãi cũng hết, quyền lực rồi sẽ mất. Chỉ có trí tuệ của con người thì khi sử dụng không những không mất đi mà còn lớn lên".
