Năm 2012 đã qua đi trong bối cảnh nền kinh tế thế giới vẫn chưa hồi phục. ĐTTC điểm lại những sự kiện nổi bật trong năm 2012 với hy vọng có thể tìm ra những thay đổi tích cực cho năm 2013.
1. Thay đổi lãnh đạo ở những nước lớn
Năm 2012, thế giới chứng kiến sự thay đổi lãnh đạo ở nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Pháp, Hàn Quốc... Tại Trung Quốc, Đại hội lần thứ 18 của Đảng Cộng sản Trung Quốc vào tháng 11 đánh dấu sự chuyển giao quyền lực diễn ra 10 năm 1 lần ở nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới.
Ông Tập Cận Bình trở thành người lãnh đạo cao nhất ở Trung Quốc, thay thế ông Hồ Cẩm Đào. Giới quan sát cho rằng vấn đề dân sinh và phòng chống tham nhũng sẽ được ban lãnh đạo mới của Trung Quốc tập trung giải quyết trong thời gian tới.
 |
Ra mắt ban lãnh đạo mới của Trung Quốc. |
Tại Hoa Kỳ, việc Tổng thống Barack Obama tái đắc cử nhiệm kỳ 2 cho thấy người Hoa Kỳ muốn cho ông thêm thời gian để thực thi các chính sách. Obama hứa sẽ tăng thuế đánh lên người giàu, hạn chế tối đa việc cắt giảm phúc lợi an sinh.
Nhưng việc ông tái đắc cử cũng đồng nghĩa Hoa Kỳ sẽ không tuyên bố Trung Quốc là nước thao túng tiền tệ. Đồng thời, Chính phủ và Quốc hội sẽ khó tìm được tiếng nói đồng thuận hơn. Điều này thể hiện rõ qua những tranh cãi về chính sách tài khóa, đã khiến thị trường chứng khoán toàn cầu nhiều phen đỏ sàn.
Tại Nga, cuộc bầu cử ngày 4-3 đã chính thức đưa ông Vladimir Vladimirovich Putin trở lại cương vị tổng thống sau 4 năm lui về làm thủ tướng. Putin đã luôn ở vị trí lãnh đạo nước Nga trong hơn 12 năm qua. Ông đắc cử tổng thống và cầm quyền 2 nhiệm kỳ từ năm 2000-2008.
Nhiệm kỳ tổng thống mới sẽ kéo dài 6 năm, nên ông Putin, 59 tuổi, có thể làm chủ điện Kremlin đến năm 72 tuổi. Một số nhà phân tích cho rằng dưới sự lãnh đạo của Putin, tương lai của nước Nga sẽ thể hiện "sức mạnh" khi cần thiết, và cũng sẽ thể hiện "sức hấp dẫn" đặc biệt hơn.
Cuộc bầu cử tổng thống Pháp vào tháng 4 đã chính thức đưa ông Francois Hollande lên làm chủ nhân điện Elysee. Ông Hollande từng hứa đánh thuế thu nhập tới mức 75% đối với tầng lớp người siêu giàu, đồng thời đòi thương lượng lại một hiệp ước của Liên minh châu Âu về việc giảm chi tiêu công nhằm ngăn chặn những cuộc khủng hoảng nợ công tương tự như cuộc khủng hoảng ở Hy Lạp.
\2. Khủng hoảng nợ công châu Âu có lối thoát?
Ngày 30-11, Moody’s cùng lúc hạ tín nhiệm của 2 quỹ ứng cứu châu Âu là Quỹ Bình ổn tài chính châu Âu (EFSF) và Cơ chế Bình ổn châu Âu (ESM). Điều này có nghĩa chi phí vay mượn để huy động nguồn vốn cho các quỹ này sẽ trở nên đắt đỏ hơn, khiến công tác ứng cứu tốn kém hơn, các nước được ứng cứu khó có khả năng trả nợ hơn, cuộc khủng hoảng nợ sẽ kéo dài hơn.
Dù vậy, năm 2012 cũng ghi nhận một số chuyển biến tích cực của cuộc khủng hoảng nợ châu Âu. Đó là việc tạo lập cơ quan giám sát chung các ngân hàng Eurozone và nhất trí giải ngân khoản cho vay cứu trợ Hy Lạp. Từ tháng 3-2014, ECB sẽ giám sát trực tiếp các ngân hàng có tài sản trị giá trên 30 tỷ EUR (39 tỷ USD) và bất kỳ ngân hàng nào được cho là có vấn đề về thanh khoản.
Ước khoảng 200 ngân hàng lớn nhất trong tổng số khoảng 6.000 ngân hàng của Eurozone sẽ nằm dưới sự giám sát của ECB. Liên minh ngân hàng được kỳ vọng sẽ là lá chắn giúp châu Âu đối phó với khủng hoảng và cũng là bước đầu của châu lục này trên con đường hội nhập lĩnh vực ngân hàng.
3. Các nước tiếp tục nới lỏng tiền tệ
Trong năm 2012 các nước tiếp tục nhiều chính sách nới lỏng tiền tệ, trong đó đáng chú ý là các chương trình nới lỏng định lượng (QE), giảm lãi suất, mua tài sản... Sau cuộc họp kéo dài 2 ngày hồi tháng 9, Cục Dự trữ liên bang Hoa Kỳ (FED) tuyên bố sẽ triển khai gói QE3 bằng cách tung 40 tỷ USD mỗi tháng để mua các khoản nợ thế chấp “cho đến khi thị trường việc làm được cải thiện”.
Trong 1 động thái khác, các nhà hoạch định chính sách Hoa Kỳ cho biết ít nhất đến giữa năm 2015 họ sẽ không nâng lãi suất hiện đang ở mức thấp kỷ lục. Trước đó, FED cam kết giữ lãi suất ở mức gần 0% đến cuối năm 2014.
Theo sau động thái của FED, ngày 19-9 Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) quyết định mở rộng chương trình thu mua tài sản thêm 10.000 tỷ yen (gần 127 tỷ USD) lên 80.000 tỷ yen. BOJ cũng duy trì lãi suất vay qua đêm từ 0-1%. 1 tháng sau, ngày 26-10, Nội các Nhật Bản thông qua gói kích thích kinh tế trị giá 422,6 tỷ yen (5,3 tỷ USD). Tương tự, các ngân hàng trung ương ở châu Âu, Hàn Quốc, Australia... đều quyết định hạ lãi suất để kích thích kinh tế.
4. Trung Quốc tăng trưởng chậm lại
Trong bối cảnh kinh tế thế giới phục hồi èo uột, một trong những cỗ máy kinh tế lớn của thế giới là Trung Quốc lại chứng kiến sự tăng trưởng chậm lại đáng lo ngại. GDP quý III-2012 của Trung Quốc tăng trưởng 7,4% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng trưởng theo quý thấp nhất kể từ quý I-2009.
Các dữ liệu của Cục thống kê quốc gia cho thấy trong 9 tháng năm 2012, GDP của Trung Quốc chỉ tăng 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái, con số này giảm đáng kể so với mức tăng 9,4% trong 9 tháng đầu năm 2010. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc giảm tác động đáng kể đến kinh tế toàn cầu.
Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc giảm nghĩa là hàng hóa nhập khẩu từ châu Phi và Mỹ Latin, máy móc thiết bị xây dựng nhập khẩu từ Hoa Kỳ và châu Âu chậm lại..
.
 |
Ngân hàng Barclays đã bị phạt 450 triệu USD vì thao túng lãi suất LIBOR. |
5. Bê bối lãi suất LIBOR
Bê bối LIBOR trở thành tâm điểm chú ý toàn cầu gần đây sau khi Ngân hàng Barclays đồng ý nộp cho các cơ quan chức năng ở Hoa Kỳ và Anh tổng cộng 450 triệu USD hồi tháng 6 để hòa giải những cáo buộc cho rằng một số giao dịch viên của họ đã thao túng lãi suất LIBOR để mang lại lợi ích tài chính khổng lồ.
LIBOR là chỉ số lãi suất chính và quan trọng nhất của thế giới với khoảng 10.000 tỷ USD các khoản vay gồm: thẻ tín dụng, vay nợ mua ô tô, nợ sinh viên, khế ước cầm cố có lãi suất điều chỉnh và khoản 350.000 tỷ USD chứng khoán phái sinh được điều chỉnh theo lãi suất Libor như hợp đồng tương lai.
Có thể Ngân hàng Thụy Sĩ UBS sẽ phải nộp phạt lên đến 1 tỷ USD cho chính quyền Anh và Hoa Kỳ vì liên quan đến việc thao túng lãi suất LIBOR.
Đây là số tiền cao gấp đôi so với mức phạt kỷ lục mà Barclays đã phải nộp. Hiện vụ bê bối này vẫn chưa chấm dứt, các nhà chức trách khắp thế giới vẫn đang tiến hành điều tra nhiều ngân hàng toàn cầu nghi dính líu trong vụ này.
