Thống kê chưa đầy đủ, số lượng quy hoạch giai đoạn 2011-2020 tổng cộng lên tới 19.285 quy hoạch và kinh phí dùng cho việc lập quy hoạch lên tới 7.947 tỷ đồng.
Có những địa phương có đến 200 quy hoạch trên địa bàn. Số lượng quy hoạch quá nhiều, cơ quan quản lý nhớ đã khó, đừng nói đến vận dụng một cách đúng đắn. Cũng chính vì thế, công tác quy hoạch đang tồn tại nhiều bất cập, thể hiện ở chỗ lập quy hoạch quá nhiều nhưng không đồng bộ, thiếu thống nhất, thiếu liên kết, khớp nối và còn nhiều chồng lấn, mâu thuẫn.
Chất lượng và hiệu lực quy hoạch thấp, điều chỉnh bổ sung nhiều và không gắn với nhu cầu sử dụng cũng như nguồn lực thực hiện quy hoạch, đã dẫn đến quy hoạch trở nên kém hiệu quả, không khả thi. Chẳng hạn, mục tiêu phát triển quy hoạch nhiều khi chỉ xuất phát từ mong muốn chủ quan, không từ yêu cầu thị trường và các nguồn lực có được.
Một bất cập khác trong công tác lập quy hoạch là không gắn với nguồn lực thực hiện. Cụ thể, tổng nhu cầu vốn đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng các dự án theo quy hoạch giai đoạn 2011-2020 khoảng 385-395 tỷ USD. Như vậy, trong 10 năm, tổng mức đầu tư cho phát triển toàn xã hội chiếm khoảng 33,5% GDP.
Nếu giữ tỷ lệ đầu tư vào phát triển hạ tầng khoảng 210-215 tỷ USD, mới chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu vốn đầu tư phát triển hạ tầng theo quy hoạch, còn thiếu trên 200 tỷ USD. Hoặc theo quy định hiện hành, quy hoạch tỉnh phải căn cứ vào quy hoạch vùng và các quy hoạch ngành cấp quốc gia.
Nhưng thực tế quy hoạch vùng đang trong quá trình xây dựng và chưa được phê duyệt, quy hoạch tỉnh đã thực hiện. Đây là quy trình ngược. Thí dụ, quy hoạch tổng thể Đông Nam bộ được phê duyệt vào tháng 7-2012, trong khi quy hoạch tổng thể tỉnh Tây Ninh được phê duyệt từ tháng 11-2010.
Quốc hội và Chính phủ đã giao Bộ KH-ĐT chủ trì phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và cơ quan liên quan nghiên cứu, soạn thảo Luật Quy hoạch. Đến nay, dự thảo Luật Quy hoạch đã cơ bản hoàn thành, trong thời gian tới sẽ báo cáo Chính phủ, trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp tháng 10-2015.
Theo đó, mục tiêu xây dựng Luật Quy hoạch là điều chỉnh chung các loại quy hoạch phát triển trên phạm vi cả nước; tạo cơ chế thẩm định độc lập, tập trung do một đầu mối chịu trách nhiệm; đề cao trách nhiệm của người đứng đầu trong xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch; coi trọng công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra thực hiện quy hoạch và xử lý nghiêm các vi phạm quy hoạch.
Kỳ vọng Luật Quy hoạch sẽ sớm đi vào cuộc sống, khắc phục triệt để những tồn tại, bất cập trong công tác lập quy hoạch hiện nay.
