Nguyên nhân và triệu chứng bệnh
Khi nói đến bất kỳ căn bệnh nào, điều đầu tiên mọi người quan tâm là nguyên nhân gây bệnh và những triệu chứng ban đầu để có thể nhận ra, từ đó thăm khám, chữa trị. Sưng đau họng cũng không ngoại lệ. Sưng đau họng là triệu chứng về đường hô hấp trên phổ biến trong cộng đồng. Trên thực tế, triệu chứng sưng đau họng thường tự khỏi nếu sức đề kháng của cơ thể tốt. Ngược lại nếu cơ thể yếu, sức đề kháng giảm, người bệnh có thể bị bội nhiễm các vi khuẩn.
Triệu chứng dễ nhận thấy ở người viêm họng cấp là gì. Người bệnh viêm họng cấp thường có cảm giác đau khi nuốt, nuốt khó, cổ họng sưng, đau rát, đau nhói, có cảm giác vướng họng, nghẹn họng. Thời điểm giao mùa là điều kiện khiến virus và vi khuẩn phát triển mạnh dễ xâm nhập đặc biệt ở người có cơ địa suy giảm miễn dịch (HIV, hóa trị), người lớn tuổi (trên 65 tuổi), trẻ em (dưới 2 tuổi), người có bệnh mạn tính, béo phì…
Nguyên nhân viêm họng cấp thường do nhiễm virus (chiếm 70%), liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus - còn gọi là cúm A), dị ứng, hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá. Bệnh nếu không được điều trị hiệu quả sẽ chuyển sang viêm họng mạn. Nguyên nhân viêm họng mạn thường bắt nguồn từ dị ứng, thay đổi thời tiết, bệnh lý ở những vùng lân cận như trào ngược dạ dày thực quản, viêm đường hô hấp dưới, viêm xoang, bệnh lý hệ thống...
Ngoài ra, viêm họng còn có thể hình thành từ việc vệ sinh răng miệng kém của mỗi người. Bên cạnh đó, vì họng là cửa ngõ vào của đường ăn, đường thở và có mối liên hệ mật thiết với mũi - tai nên tác nhân gây đau mũi cũng có thể gây ảnh hưởng lên họng và ngược lại, như bệnh dị ứng, dịch viêm từ mũi xoang có thể chảy xuống họng gây viêm họng.
ThS.BS Văn Thị Hải Hà, Khoa Tai mũi họng, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM Với sự đa dạng từ các nguyên nhân, nhiều người bệnh thường thấy khó khăn trong việc tìm ra yếu tố gây đau để điều trị kịp thời, dứt điểm. Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, các bác sĩ qua bước thăm khám lâm sàng sẽ tiếp tục chỉ định người bệnh thực hiện các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán chính xác bệnh lý. Ngoài ra, thế mạnh đa chuyên khoa tại bệnh viện giúp người bệnh an tâm điều trị nếu sưng đau họng xuất phát từ các bệnh liên quan bộ phận khác.
Điều trị và phòng ngừa tái phát
Sau khi tìm hiểu về nguyên nhân và triệu chứng bệnh thì rất nhiều người quan tâm đến giải pháp điều trị bệnh hiệu quả và phòng ngừa tái phát. Theo đó, điều trị sưng đau họng thường theo quy trình từ giảm nhẹ triệu chứng (giảm đau, hạ sốt, kháng viêm, chống phù nề, giảm ho) đến điều trị đặc hiệu nguyên nhân, loại trừ yếu tố nguy cơ và phòng ngừa tái phát.
Cụ thể, để điều trị viêm họng do virus, người bệnh có thể sử dụng một số loại thuốc giúp giảm triệu chứng sốt và đau họng. Tuy nhiên giải pháp tốt nhất vẫn là để bệnh tự khỏi nhờ vào hệ miễn dịch của cơ thể. Đáng chú ý, người bệnh không nên tự dùng thuốc kháng sinh không theo chỉ định của bác sĩ. Đây là sai lầm phổ biến có thể dẫn đến tái phát bệnh, kháng thuốc kháng sinh, gây ra các biến chứng khác như: viêm họng mạn, viêm đường hô hấp dưới, áp xe quanh Amidan, áp xe họng, nhiễm trùng huyết…
Đặc biệt, tình trạng đề kháng kháng sinh còn dẫn đến hậu quả như: tử vong và bệnh tật ở người bệnh; tăng nguy cơ hoặc khả năng thất bại với phẫu thuật, sinh mổ; tăng chi phí điều trị, cần thuốc đắt tiền hơn; khó điều trị một số nhiễm trùng do thiếu thuốc điều trị; tăng nguy cơ lây lan cho người khác… Do đó đặc biệt lưu ý người bệnh chỉ sử dụng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ, đồng thời cần chú trọng uống đủ thuốc, đủ liều theo chỉ định để tránh tình trạng nhiễm trùng và kháng thuốc.
Ngoài ra, ngay tại nhà, người bệnh có thể kết hợp các cách đơn giản để giảm bớt triệu chứng sưng đau họng như: súc họng bằng nước muối sinh lý, giữ ấm cơ thể, uống nước ấm, chườm ấm cổ họng, ngậm thuốc trị đau họng. Nên ăn thực phẩm mềm, trái cây, tránh đồ ăn để lạnh, nghỉ ngơi tại giường, rửa tay chân thường xuyên và súc miệng thường xuyên.
Người bệnh cần chú ý, tất cả biến chứng do sưng đau họng gây ra đều ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Thậm chí bệnh có thể tiên lượng xấu đối với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 5 tuổi khi gặp phải các trường hợp áp xe cổ hoặc viêm đường hô hấp dưới nặng, viêm phổi. Do đó, người bệnh không nên chủ quan khi có các triệu chứng trên mà cần đến bệnh viện có chuyên khoa tai mũi họng thăm khám để được bác sĩ chuyên khoa tư vấn điều trị kịp thời, đúng cách và dứt điểm ngay từ giai đoạn sớm.
Trên thực tế thăm khám đã có không ít bệnh nhân là người lớn nên có tâm lý chủ quan khi bị sưng đau họng, tự ý dùng thuốc dẫn đến bệnh không những không thuyên giảm mà còn tái phát nhiều lần sau đó mới đi thăm khám để được điều trị. Điều này vô hình chung khiến quá trình điều trị bệnh kéo dài. Mới đây nhất, bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM tiếp nhận điều trị trường hợp người bệnh M. (37 tuổi, ngụ tại Long An). Anh M. đến khoa Tai mũi họng để khám vì đau khi nuốt, nuốt khó.
Qua thăm khám, bác sĩ chẩn đoán anh bị viêm họng cấp. Trước đó anh có triệu chứng đau họng và tự ý dùng thuốc kháng sinh. Sau đó bệnh không thuyên giảm, tái phát nhiều lần, anh đau M. và khó chịu nhiều hơn. Tại phòng khám Tai mũi họng, sau khi thăm khám bác sĩ chỉ định anh sử dụng một số loại thuốc theo đúng chỉ định, kết hợp các biện pháp đơn giản giúp giảm bớt triệu chứng. Sau 2 tuần điều trị, anh M. hết sưng đau họng, Bác sĩ chỉ định anh tiếp tục duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp tránh tái phát bệnh.
