Việc xây dựng Đề án nhằm tạo cơ chế thí điểm không chỉ đối với việc tách công tác giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập mà còn bao gồm một số cơ chế bảo đảm việc thực hiện dự án giải phóng mặt bằng được tách riêng, nhằm tạo điều kiện triển khai công tác giải phóng mặt bằng ngay sau khi phê duyệt chủ trương đầu tư đối với các dự án có phạm vi sử dụng đất rõ ràng, rút ngắn thời gian hoàn thiện dự án, giảm chi phí giải phóng mặt bằng có thể phát sinh thêm sau khi dự án được phê duyệt chủ trương đầu tư, hạn chế việc điều chỉnh dự án.
Tạo điều kiện đẩy nhanh xây dựng khu tái định cư, cho phép đi trước một bước so với việc thực hiện xây dựng, lắp đặt… dự án tổng thể. Phân định, làm rõ trách nhiệm của từng cấp liên quan trong việc giải phóng mặt bằng của dự án, xác định đúng chủ thể liên quan trong việc áp dụng các chế tài xử lý, nâng cao tinh thần trách nhiệm, tính chủ động, linh hoạt của các ngành, các cấp.
Các bộ, cơ quan, địa phương xác định rõ về khả năng thực hiện và giải ngân của dự án, có cơ sở đề xuất nhu cầu vốn chuẩn xác hơn, công tác chuẩn bị thực hiện dự án được chuẩn bị tốt hơn, tránh việc chiếm dụng vốn.
Công tác giải phóng mặt bằng được tách thành dự án độc lập, không tính vào thời gian thực hiện dự án, tạo thêm thời gian, giảm bớt áp lực về tiến độ thực hiện cho các khâu đấu thầu, xây lắp… qua đó gián tiếp nâng cao chất lượng công trình.
Nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư, tính khả thi của các dự án, bảo đảm thực hiện các cam kết quốc tế đối với các dự án ODA có yêu cầu mặt bằng sạch và các cam kết của địa phương trong đóng góp vốn ngân sách nhà nước do mình quản lý trong thực hiện dự án.
Quan điểm xây dựng Đề án là xây dựng cơ chế, chính sách để tạo sự chủ động, thông thoáng, linh hoạt trong triển khai dự án; phân định rõ trách nhiệm, thẩm quyền từng cấp, từng ngành trong từng giai đoạn chuẩn bị và thực hiện dự án đầu tư để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giảm chi phí; bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước gắn với trách nhiệm của người đứng đầu.
Phát huy, nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực sẵn có, tạo điều kiện thu hút các nguồn lực từ các thành phần kinh tế khác tham gia xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhằm tạo chuyển biến rõ nét trong đột phá chiến lược về hạ tầng, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đề ra.
Nghiên cứu tách công tác giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư, không tập trung vào quy định, cơ chế, chính sách cụ thể liên quan đến việc thực hiện công tác giải phóng mặt bằng theo quy định của Luật đất đai.
Các khó khăn, vướng mắc trong thực hiện công tác giải phóng mặt bằng cần được giải quyết thông qua việc sửa đổi quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật khác có liên quan. Áp dụng thí điểm theo cơ chế chọn lựa đối tượng dự án trên cơ sở đánh giá sự cần thiết, tính hiệu quả của chính sách thí điểm đối với việc thực hiện dự án, không triển khai rộng rãi cho tất cả các dự án.
Cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án được quyền lựa chọn và chịu trách nhiệm về việc tách riêng dự án giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, bảo đảm phát huy hiệu quả của chính sách, không để lợi dụng, trục lợi chính sách, gây thất thoát, lãng phí, lợi ích nhóm, hạn chế tối đa việc gây ra các xáo trộn lớn trong quy định triển khai thực hiện…
