Nụ cười gượng gạo
Có lẽ bức ảnh Thủ tướng Đức Angela Merkel tươi cười khi bắt tay Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump ở Hamburg đêm thứ 5 (6-7) trước khi Hội nghị thượng đỉnh G20 diễn ra vào ngày hôm sau (6-7) được xem là một trong những bức ảnh hiếm, vì bà Merkel nổi tiếng với việc ít khi cười.
| G20 sẽ đi theo xu hướng truyền thống là cổ súy tự do thương mại và toàn cầu hóa, như chống chủ nghĩa bảo hộ, không thực thi các biện pháp cạnh tranh không lành mạnh như áp đặt các loại thuế nhập khẩu không công bằng hoặc các biện pháp khác… |
Việc người phụ nữ được mệnh danh là “Bà đầm Thép” của Đức tươi cười với người đàn ông quyền lực nhất hành tinh là Tổng thống Hoa Kỳ ngay trước thượng đỉnh G20 được nhiều người kỳ vọng sẽ mang lại không khí đồng thuận cho cuộc gặp gỡ của các nhà lãnh đạo quan trọng nhất thế giới hiện nay.
Tuy nhiên, cũng không ít người lo ngại nụ cười của bà Merkel thực tế chỉ là nụ cười gượng, vì ở cương vị là nguyên thủ nước chủ nhà. Và điều này cũng là dấu hiệu cho thấy một sự thật khác: đang tồn tại trong khó khăn.
Dù bà Merkel có thật lòng vui vẻ đi nữa, thì bản thân ông D.Trump dường như cũng không nhiệt tình hợp tác với người phụ nữ vốn được xem là mạnh mẽ của châu Âu. Điều này thể hiện rõ ở những việc ông làm trước khi đến Hamburg. Thay vì bay thẳng sang Hamburg, Tổng thống D.Trump đã dành thời gian để đến Ba Lan trước, và tại Warsaw, ông đã có một bài diễn thuyết sôi nổi, một lần nữa nhấn mạnh cam kết sẽ bảo vệ tuyệt đối cho nước mình, tức “Hoa Kỳ trên hết”.
Dù bà Merkel có thật lòng vui vẻ đi nữa, thì bản thân ông D.Trump dường như cũng không nhiệt tình hợp tác với người phụ nữ vốn được xem là mạnh mẽ của châu Âu. Điều này thể hiện rõ ở những việc ông làm trước khi đến Hamburg. Thay vì bay thẳng sang Hamburg, Tổng thống D.Trump đã dành thời gian để đến Ba Lan trước, và tại Warsaw, ông đã có một bài diễn thuyết sôi nổi, một lần nữa nhấn mạnh cam kết sẽ bảo vệ tuyệt đối cho nước mình, tức “Hoa Kỳ trên hết”.
Không chỉ vậy, ông cũng lồng vào bài diễn thuyết việc người Ba Lan phải chịu nhiều gian khổ khi bị Đức chiếm đóng trước đây, khiến người ta cứ ngỡ chiến tranh thế giới thứ 2 chỉ mới kết thúc ngày hôm qua.
Quan trọng hơn, D.Trump khẳng định Ba Lan là “trái tim của châu Âu”. Dù nhìn bề mặt, đây là một cách để tung hô nước chủ nhà khi ông đang đến thăm, nhưng có thể ẩn ý rằng Đức không phải là trái tim của châu Âu, tức phủ nhận vai trò lãnh đạo không chính thức của Đức ở lục địa già. Cũng trong đêm 6-7, sau khi bắt tay bà Merkel, ông Trump đã chính thức gặp gỡ người đồng cấp Nga, Tổng thống Vladimir Putin. 2 người đàn ông quyền lực đã có một cuộc hội đàm lâu hơn dự kiến, lên tới 2 giờ và qua đó đã mang lại một thỏa thuận ngừng bắn ở Syria, nơi Nga và Hoa Kỳ đứng phía sau 2 bên chiến tuyến.
Dưới cái nhìn của những nhà ngoại giao Đức, cuộc gặp gỡ dường như còn một mục đích khác: lập đồng minh để chống lại chương trình nghị sự bà Merkel hướng tới, gồm thúc đẩy hợp tác thương mại và chống biến đổi khí hậu. Ngoài ông Putin, ông D.Trump còn được cho có một đồng minh quan trọng khác, cũng là cái gai lớn nhất của bà Merkel trong hội nghị lần này, đó là Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Trong vài cuộc phỏng vấn trước G20, ông Erdogan tuyên bố rất dõng dạc rằng đừng mong đợi bất kỳ sự nhượng bộ nào từ ông.
Quan trọng hơn, D.Trump khẳng định Ba Lan là “trái tim của châu Âu”. Dù nhìn bề mặt, đây là một cách để tung hô nước chủ nhà khi ông đang đến thăm, nhưng có thể ẩn ý rằng Đức không phải là trái tim của châu Âu, tức phủ nhận vai trò lãnh đạo không chính thức của Đức ở lục địa già. Cũng trong đêm 6-7, sau khi bắt tay bà Merkel, ông Trump đã chính thức gặp gỡ người đồng cấp Nga, Tổng thống Vladimir Putin. 2 người đàn ông quyền lực đã có một cuộc hội đàm lâu hơn dự kiến, lên tới 2 giờ và qua đó đã mang lại một thỏa thuận ngừng bắn ở Syria, nơi Nga và Hoa Kỳ đứng phía sau 2 bên chiến tuyến.
Dưới cái nhìn của những nhà ngoại giao Đức, cuộc gặp gỡ dường như còn một mục đích khác: lập đồng minh để chống lại chương trình nghị sự bà Merkel hướng tới, gồm thúc đẩy hợp tác thương mại và chống biến đổi khí hậu. Ngoài ông Putin, ông D.Trump còn được cho có một đồng minh quan trọng khác, cũng là cái gai lớn nhất của bà Merkel trong hội nghị lần này, đó là Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Trong vài cuộc phỏng vấn trước G20, ông Erdogan tuyên bố rất dõng dạc rằng đừng mong đợi bất kỳ sự nhượng bộ nào từ ông.
Hội nghị thượng đỉnh G20 được kỳ vọng sẽ mang lại những bước tiến mới trong giải quyết những thách thức lớn.
Tìm kiếm đồng minh mới
Có lẽ người được bà Merkel kỳ vọng nhiều chính là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Hôm 5-7, bà đã cùng ông Tập chào đón 2 chú gấu trúc mới vừa được mang từ Trung Quốc sang Vườn thú Berlin như một món quà nhiều thành ý. Với sự khó đoán trong các chính sách của Hoa Kỳ dưới thời ông D.Trump, Bắc Kinh dường như đang tranh thủ cơ hội để thế chỗ các khoảng trống do Washington để lại.
Năm ngoái, Trung Quốc chủ trì Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Hàng Châu, được đánh giá là chu đáo. Năm nay, Trung Quốc được mong đợi sẽ tiếp tục theo đuổi vai trò của mình như là một người ủng hộ hàng đầu về thương mại tự do và toàn cầu hóa, cũng như trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu mà chính quyền ông D.Trump đã giữa đường “đào ngũ”.
Trong khi đó, sự chần chừ của Trung Quốc trong việc cắt giảm sản lượng thép dư thừa đã tạo cơ sở cho các nhà lãnh đạo châu Âu và Hoa Kỳ nghi ngờ khả năng lời nói không đi đôi với hành động của Bắc Kinh. Trung Quốc hiện sản xuất sản lượng thép bằng một nửa lượng thép thế giới, nhưng đang phải đối mặt với những lời chỉ trích từ các nước khác rằng thép rẻ của họ đang làm tràn ngập thị trường và kéo giá xuống. Nhà Trắng cho biết ông D. Trump sẽ yêu cầu các nhà lãnh đạo G20 hành động để giảm sự dư thừa thép trên thị trường thép toàn cầu.
Dù có nhiều khó khăn, nhưng tin chính thức phát đi từ hội nghị lúc 15 giờ 30 ngày 8-7 (giờ địa phương) cho biết các lãnh đạo G20 đã đạt được một sự đồng thuận cho thông cáo kết thúc hội nghị. Theo đó, các nước G20 cam kết sẽ chung tay đấu tranh chống chủ nghĩa bảo hộ trên toàn cầu. Để đạt được đồng thuận này, lãnh đạo 19 nước ngoài Hoa Kỳ phải thừa nhận lo ngại của ông D.Trump về tình trạng dư cung ngành thép là có cơ sở và nó đang đe dọa mang lại bất bình đẳng trong thương mại toàn cầu.
“Chúng tôi sẽ giữ các thị trường mở cửa, không gì quan trọng hơn tạo ra khuôn khổ thương mại và đầu tư để các bên đều có lợi. G20 sẽ tiếp tục chống lại chủ nghĩa bảo hộ bao gồm tất cả các hành vi thương mại bất công và công nhận các quy tắc của các công cụ bảo vệ thương mại hợp pháp trong lĩnh vực này” - thông cáo chung của G20 viết.
“Cuộc chiến” còn tiếp diễn
Các nước thừa nhận việc “hợp pháp hóa các công cụ phòng vệ thương mại”, một điều có thể bị lợi dụng để chống lại tự do thương mại. Ông D.Trump cho biết ông ủng hộ thương mại công bằng và tự do, nhưng cực lực chỉ trích các đối tác thương mại “bán nhiều hàng hóa sang Hoa Kỳ hơn là mua hàng hóa của Hoa Kỳ”.
Trong khi đó, sự chần chừ của Trung Quốc trong việc cắt giảm sản lượng thép dư thừa đã tạo cơ sở cho các nhà lãnh đạo châu Âu và Hoa Kỳ nghi ngờ khả năng lời nói không đi đôi với hành động của Bắc Kinh. Trung Quốc hiện sản xuất sản lượng thép bằng một nửa lượng thép thế giới, nhưng đang phải đối mặt với những lời chỉ trích từ các nước khác rằng thép rẻ của họ đang làm tràn ngập thị trường và kéo giá xuống. Nhà Trắng cho biết ông D. Trump sẽ yêu cầu các nhà lãnh đạo G20 hành động để giảm sự dư thừa thép trên thị trường thép toàn cầu.
Dù có nhiều khó khăn, nhưng tin chính thức phát đi từ hội nghị lúc 15 giờ 30 ngày 8-7 (giờ địa phương) cho biết các lãnh đạo G20 đã đạt được một sự đồng thuận cho thông cáo kết thúc hội nghị. Theo đó, các nước G20 cam kết sẽ chung tay đấu tranh chống chủ nghĩa bảo hộ trên toàn cầu. Để đạt được đồng thuận này, lãnh đạo 19 nước ngoài Hoa Kỳ phải thừa nhận lo ngại của ông D.Trump về tình trạng dư cung ngành thép là có cơ sở và nó đang đe dọa mang lại bất bình đẳng trong thương mại toàn cầu.
“Chúng tôi sẽ giữ các thị trường mở cửa, không gì quan trọng hơn tạo ra khuôn khổ thương mại và đầu tư để các bên đều có lợi. G20 sẽ tiếp tục chống lại chủ nghĩa bảo hộ bao gồm tất cả các hành vi thương mại bất công và công nhận các quy tắc của các công cụ bảo vệ thương mại hợp pháp trong lĩnh vực này” - thông cáo chung của G20 viết.
“Cuộc chiến” còn tiếp diễn
Các nước thừa nhận việc “hợp pháp hóa các công cụ phòng vệ thương mại”, một điều có thể bị lợi dụng để chống lại tự do thương mại. Ông D.Trump cho biết ông ủng hộ thương mại công bằng và tự do, nhưng cực lực chỉ trích các đối tác thương mại “bán nhiều hàng hóa sang Hoa Kỳ hơn là mua hàng hóa của Hoa Kỳ”.
Để xoa dịu ông Trump, chủ nhà Merkel cho rằng các nhà lãnh đạo G20 cần tìm ra một giải pháp chung cho tình trạng dư cung ngành thép, nếu không nguy cơ “những hành động song phương” sẽ gia tăng. Chính phủ D.Trump cho biết đang xem xét việc tăng thuế nhập khẩu, áp đặt hạn ngạch hoặc kết hợp cả 2 biện pháp đối với thép nhập khẩu, viện lý do ảnh hưởng tới an ninh quốc gia theo Điều 232 Luật Mở rộng thương mại. Tuy nhiên, các nhà quan sát cho biết chỉ một phần nhỏ thép ở Hoa Kỳ được dùng cho quốc phòng.
Báo Spiegel của Đức dẫn lời một đại diện của EU cho biết các lãnh đạo G20 cũng đã đạt được sự đồng thuận quan trọng về các vấn đề khác, nhưng khó khăn nhất là việc chống biến đổi khí hậu. “Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận thông cáo, không phải là 19-1, mà là tất cả 20 nước” - vị quan chức EU cho biết. Với vấn đề thay đổi khí hậu, người này cho biết thông cáo sẽ bao gồm 3 nội dung chính.
Báo Spiegel của Đức dẫn lời một đại diện của EU cho biết các lãnh đạo G20 cũng đã đạt được sự đồng thuận quan trọng về các vấn đề khác, nhưng khó khăn nhất là việc chống biến đổi khí hậu. “Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận thông cáo, không phải là 19-1, mà là tất cả 20 nước” - vị quan chức EU cho biết. Với vấn đề thay đổi khí hậu, người này cho biết thông cáo sẽ bao gồm 3 nội dung chính.
Thứ nhất, tất cả 20 nước thành viên sẽ tái xác nhận tầm quan trọng của việc giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính.
Thứ hai, tuyên bố Hoa Kỳ muốn rút lui khỏi Thỏa thuận Paris.
Thứ ba, 19 nước còn lại tuyên bố họ vẫn muốn tiếp tục triển khai thỏa thuận chống biến đổi khí hậu này.
Đáng chú ý, thượng đỉnh năm nay diễn ra tại một nơi được cho là giống như trong vùng chiến tranh, vì các cuộc biểu tình dữ dội của dân chúng kêu gọi chống lại những nhà lãnh đạo đi ngược với xu hướng mở cửa và chống biến đổi khí hậu. Tính đến 17 giờ ngày 8-8 (giờ Việt Nam), có hơn 200 cảnh sát bị thương vì chống lại các nhóm biểu tình bạo động; vài chục người biểu tình đã bị bắt.
Đáng chú ý, thượng đỉnh năm nay diễn ra tại một nơi được cho là giống như trong vùng chiến tranh, vì các cuộc biểu tình dữ dội của dân chúng kêu gọi chống lại những nhà lãnh đạo đi ngược với xu hướng mở cửa và chống biến đổi khí hậu. Tính đến 17 giờ ngày 8-8 (giờ Việt Nam), có hơn 200 cảnh sát bị thương vì chống lại các nhóm biểu tình bạo động; vài chục người biểu tình đã bị bắt.
