Theo hãng tin Reuters, Tổng Giám đốc IAEA thăm Iran trong bối cảnh Tehran đã sẵn sàng đàm phán với các cường quốc vào ngày 29-11 tới về việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015, còn gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA). Các cuộc đàm phán tại thủ đô nước Áo được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong việc giảm bớt các biện pháp trừng phạt nhằm vào quốc gia Cộng hòa Hồi giáo để đổi lấy việc nước này hạn chế chương trình hạt nhân của mình. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh cho biết: “Chúng tôi đến Vienna với đầy đủ đội ngũ và ý định nghiêm túc để hướng tới dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Các bên khác cũng cần cố gắng để đạt được một thỏa thuận thiết thực và toàn diện”.
Vào tháng 5-2018, bước ngoặt của JCPOA xuất hiện khi Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump tuyên bố đơn phương rút xứ Cờ hoa khỏi thỏa thuận lịch sử, đồng thời áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt đối với Tehran. Đúng 1 năm sau, Iran cũng ra tối hậu thư đe dọa giảm bớt cam kết nếu các bên còn lại của JCPOA không cho thấy hành động cần thiết trong việc giúp nước này bảo vệ các lợi ích.
Kể từ đó, Tehran đã từ bỏ nhiều cam kết của mình trong thỏa thuận, từng bước thu hẹp cam kết, nâng mức làm giàu uranium… Song, theo kênh France 24, khác với người tiền nhiệm, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden chủ trương quay trở lại con đường ngoại giao để cứu vãn thỏa thuận.
Về phía mình, Iran nhiều lần khẳng định luôn hoan nghênh sự hợp tác với các quan chức IAEA, nhưng đồng thời cũng kêu gọi cơ quan này có thái độ khách quan đối với chương trình hạt nhân của nước này. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran nhấn mạnh, nước này hy vọng chuyến thăm của ông R.Grossi sẽ mang tính xây dựng như những lần trước đó.
Trong chuyến thăm gần đây nhất tới Tehran vào ngày 12-9, Tổng Giám đốc IAEA đã đạt được thỏa thuận về quyền tiếp cận thiết bị giám sát tại các cơ sở hạt nhân của Iran. Điều này cũng đã khiến các nước phương Tây ngừng việc thúc đẩy một nghị quyết lên án Iran và không gây sức ép lên IAEA tại cuộc họp của cơ quan này...
Chuyến đi của ông R.Grossi tới Iran cũng diễn ra ngay trước cuộc họp quan trọng vào tuần tới của Hội đồng Thống đốc gồm 35 quốc gia thành viên của IAEA. Tổng Giám đốc R.Grossi cho biết, ngoài việc trao đổi về mặt kỹ thuật, chuyến thăm tới Iran lần này cũng là cơ hội đầu tiên để ông có một cuộc trò chuyện nghiêm túc với chính quyền của Tổng thống Iran Ebrahim Raisi, người mới nhậm chức vào tháng 8 vừa qua.
Tạo ra một khuôn khổ hợp tác giữa IAEA và Cơ quan Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI) là nội dung quan trọng trong chương trình nghị sự của chuyến đi. Đăng tải trên trang Twitter trước khi đến Tehran, Tổng Giám đốc R.Grossi chia sẻ đây là dịp để “thiết lập một kênh đối thoại trực tiếp mang tính hiệu quả và hợp tác” giữa Iran và cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc.
Đại sứ Nga tại các tổ chức quốc tế ở Vienna (Áo) Mikhail Ulyanov cho biết, chuyến thăm là cơ hội tốt để IAEA và giới chức Iran thiết lập các mối quan hệ và hợp tác chặt chẽ hơn về các vấn đề cùng quan tâm, đồng thời bày tỏ hy vọng hai bên có các cuộc thảo luận hiệu quả.
Tăng cường trao đổi, xây dựng lòng tin là điều mà các bên đều đang hướng đến, bởi việc JCPOA “chết yểu” không chỉ làm mất đi một khuôn khổ đối thoại mà còn có thể khơi mào một cuộc chạy đua hạt nhân nguy hiểm.
