Trong cuộc điện đàm hôm 25-5 với người đồng cấp Iran Hassan Rouhani, nhà lãnh đạo Trung Quốc cho biết ông ủng hộ “những yêu cầu hợp lý” của Iran trong nỗ lực khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran và các cường quốc trên thế giới.
Lời kêu gọi được đưa ra sau khi cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc cho biết họ không thể đạt được thỏa thuận dự kiến về cách tiếp tục kiểm tra các địa điểm hạt nhân của Iran.
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế của LHQ và các bên ký kết thỏa thuận, bao gồm cả Trung Quốc, đã cố gắng đưa Mỹ và Iran trở lại thỏa thuận năm 2015.
Iran hôm 24-5 đã đồng ý gia hạn thêm một tháng thỏa thuận cho phép IAEA tiếp tục giám sát các địa điểm trong khi các cuộc đàm phán về dỡ bỏ các lệnh trừng phạt chống lại Iran tiếp tục diễn ra tại Vienna.
Thỏa thuận tạm thời kéo dài một tháng sẽ hết hạn ngay sau cuộc bầu cử tổng thống của Iran vào 18-6, khi các ứng cử viên bảo thủ cứng rắn dự kiến sẽ thay thế tổng thống Hassan Rouhani sắp mãn nhiệm, làm tăng thêm sự không chắc chắn của các cuộc đàm phán ở thủ đô của Áo.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho biết Trung Quốc hoan nghênh việc gia hạn thỏa thuận, đồng thời kêu gọi Mỹ quay trở lại thỏa thuận hạt nhân Iran.
“Phía Trung Quốc đã làm rất nhiều việc để thúc đẩy tiến độ đàm phán”, ông Triệu nói hôm 26-5, đồng thời cho biết thêm Mỹ cũng nên dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Iran và các nước khác bao gồm cả Trung Quốc.
“Việc gia hạn phản ánh sự sẵn sàng của Iran trong việc thúc đẩy việc nối lại thỏa thuận.”
Trong cuộc điện đàm hôm 24-5, chủ tịch Tập Cận Bình cho biết Trung Quốc sẽ tăng cường phối hợp với Iran về thỏa thuận cũng như các vấn đề quốc tế và khu vực khác.
Chủ tịch Tập Cận Bình nói: “Phía Trung Quốc ủng hộ các yêu cầu hợp lý của phía Iran liên quan đến Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) và sẵn sàng tăng cường phối hợp với phía Iran để bảo vệ lợi ích của cả hai bên”, theo một tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Ông cũng cho biết Trung Quốc sẽ “tiếp tục đóng một vai trò mang tính xây dựng trong việc thúc đẩy giải quyết sớm và công bằng vấn đề Palestine, đồng thời sẵn sàng làm việc với Iran để tăng cường giao tiếp và hợp tác trong các vấn đề khu vực và quốc tế”.
Một lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas đã có hiệu lực vào 21-5 sau 11 ngày bạo lực khiến 248 người Palestine và 12 người ở Israel thiệt mạng.
Cuộc điện đàm diễn ra trước khi Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đến Tel Aviv. Ông Blinken sẽ gặp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và chủ tịch Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas, mặc dù ông sẽ không gặp đại diện của Hamas.
Hôm 22-5, ông Blinken tái khẳng định sự ủng hộ của Mỹ đối với giải pháp hai nhà nước là cách duy nhất để cung cấp hy vọng cho người Israel và người Palestine rằng họ có thể sống “với các biện pháp bình đẳng về an ninh, hòa bình và phẩm giá”.
Iran, một đối thủ trong khu vực của Israel, trong nhiều thập kỷ đã hỗ trợ Hamas, nhóm chiến binh Palestine kiểm soát Gaza, bằng vũ khí và huấn luyện quân sự, đồng thời cổ vũ những thiệt hại gây ra cho Israel trong cuộc xung đột gần đây.
Tổng thống Iran được trích lời nói rằng ông “cảm ơn Trung Quốc vì lập trường chính đáng của họ đối với JCPOA và các vấn đề khu vực như xung đột Israel-Palestine”, cũng như sự hỗ trợ mà nước này nhận được từ Trung Quốc để chống lại đại dịch Covid-19.
Vào tháng 3, Trung Quốc và Iran đã ký một thỏa thuận 25 năm với Iran về năng lượng, hợp tác kinh tế và an ninh. Các quan chức không công bố chi tiết về thỏa thuận, nhưng ca ngợi đây là điểm khởi đầu mới cho mối quan hệ giữa hai quốc gia.
Thỏa thuận, được gọi là Đối tác Chiến lược Toàn diện, bao gồm một loạt các hoạt động kinh tế từ khai thác dầu mỏ đến thúc đẩy hoạt động công nghiệp ở Iran, cũng như hợp tác vận tải và nông nghiệp.
