Theo HoSE, từ tháng 12-2020, tại một số phiên giao dịch trên HoSE đã ghi nhận tình trạng một số CTCK, đặc biệt là các CTCK có nhiều khách hàng, không gửi lệnh được vào hệ thống giao dịch của HoSE trong những phiên giao dịch có thanh khoản lớn. Tình trạng này xảy ra khi có sự gia tăng đột biến số lệnh từ các CTCK vào HoSE.
Theo thống kê của HoSE, số lượng tài khoản giao dịch CK mới và giá trị giao dịch có sự gia tăng đột biến. Theo đó, trong Top 20 CTCK hàng đầu, có lượng lệnh vào sàn tăng ít nhất trên 3 lần, bình quân 5-6 lần, cá biệt có một số CTCK có số lệnh vào sàn tăng 13-18 lần. Số lệnh vào sàn nhiều phiên vượt quá năng lực thiết kế của cả hệ thống, gây hiện tượng quá tải hệ thống.
Trong khi đó, hệ thống giao dịch của HoSE có công suất thiết kế 900.000 lệnh. Hoạt động theo cơ chế phân bổ đều cho các CTCK, trong đó hệ thống tự động dành 20% cho lệnh dự phòng, 80% còn lại phân bổ cho CTCK. Vòng 1, phân bổ đều mỗi CTCK khoảng 3.000 lệnh. Vòng 2, dung lượng lệnh sẽ được phân bổ dựa theo số lệnh trong quá khứ của từng CTCK và toàn thị trường.
Cách phân bổ này nhằm tối ưu hóa tài nguyên của hệ thống đang vận hành. Việc phân bổ số lượng lệnh dựa trên dữ liệu sử dụng thực tế nhằm ngăn chặn sự gia tăng đột biến về số lượng lệnh xuất phát từ lỗi hệ thống của một CTCK nào đó, có thể gây sập hệ thống của HoSE.
Các nguyên tắc phân bổ lệnh giao dịch kể trên là thiết kế và tính năng sẵn có của hệ thống. HoSE hiện tại không can thiệp để thay đổi được. Tuy nhiên, câu hỏi được giới đầu tư quan tâm là tại sao khi tình trạng quá tải hệ thống xảy ra một số NĐT vẫn có thể đặt lệnh giao dịch bình thường?
Theo giải thích của HoSE, với cơ chế phân bổ đều cho mỗi CTCK khoảng 3.000 lệnh ngay từ đầu ngày, do vậy khi xảy ra tình trạng quá tải hệ thống ở một số CTCK lớn, tại một số CTCK nhỏ hơn, NĐT vẫn có thể đặt lệnh giao dịch bình thường do các CTCK này chưa dùng hết số lệnh được phân bổ.
Về các giải pháp khắc phục, HoSE đã thực hiện việc nâng lô giao dịch từ 10 lên 100 CK từ ngày 4-1 nhằm giảm bớt số lượng lệnh vào hệ thống. Giải pháp này đã góp phần giảm tải được một phần lệnh vào hệ thống, giúp thanh khoản tăng được 15-18%. Tuy nhiên, sau khi triển khai nâng lô giao dịch từ 10 lên 100 CK thị trường vẫn tiếp tục bị quá tải, nhất là trong các phiên có thanh khoản rất lớn chạm mức 15.000-16.000 tỷ đồng.
Liên quan đến vấn đề xây dựng hệ thống giao dịch tạm để giải quyết tình trạng quá tải hệ thống do FPT thực hiện, theo HoSE đây là giải pháp sử dụng phần mềm hệ thống giao dịch đang được sử dụng tại HNX và sẽ triển khai trên nền tảng hạ tầng tại HoSE để có thể thay thế hệ thống khớp lệnh của HoSE.
Giải pháp này giảm thiểu việc tác động, thay đổi đối với hệ thống của các CTCK. Mục tiêu đặt ra là hệ thống sẽ xử lý được khoảng từ 3-5 triệu lệnh/ngày. Đây là giải pháp tối ưu bởi thời gian triển khai cũng như các rủi ro về góc độ hệ thống.
