Mặt bằng của dự án đã được bàn giao gần 100%, công tác di dời hạ tầng kỹ thuật đang được triển khai, dự án tuyến đường sắt đô thị số 2 TPHCM (metro Bến Thành - Tham Lương) đặt mục tiêu khởi công trong năm 2025. Tuy nhiên, nhiều công việc liên quan đến nay đã chậm tiến độ, nguy cơ dự án khó khởi công theo kế hoạch.
Mặt bằng đã sẵn sàng
Dự án metro Bến Thành - Tham Lương có chiều dài hơn 11km, trong đó đoạn đi ngầm dài hơn 9km, với 10 nhà ga (9 nhà ga ngầm, 1 nhà ga trên cao). Tuyến metro này đi qua địa bàn 6 địa phương gồm quận 1, quận 3, quận 10, quận 12, Tân Bình, Tân Phú.
Hiện công tác giải phóng mặt bằng dự án này đã cơ bản hoàn thành. Ghi nhận trên tuyến đường Trường Chinh, Cách mạng Tháng 8, ở các vị trí nhà ga tuyến metro số 2, mặt bằng đã được dọn sạch, chỉ còn một số hạ tầng kỹ thuật (như đường điện…) đang được di dời.
Theo Ban Quản lý Đường sắt đô thị TPHCM (chủ đầu tư), hiện đã có 584/585 trường hợp bàn giao mặt bằng cho dự án, chỉ còn 1 trường hợp đất công vướng thủ tục pháp lý bàn giao. Tuy nhiên, cơ quan chức năng đã thống nhất hỗ trợ mặt bằng để thực hiện di dời hạ tầng kỹ thuật.
Công tác di dời hạ tầng kỹ thuật đã được triển khai, thi công tại 12/12 vị trí với các hạng mục công trình điện, cấp nước, thoát nước, cây xanh, viễn thông…, đến nay đạt hơn 35% kế hoạch. Tuy nhiên, chủ đầu tư cho biết, khó khăn là việc di dời hạ tầng kỹ thuật phức tạp do thi công trong đô thị chật hẹp, chồng chéo giữa các hạng mục, công trình, giữa các đơn vị chủ quản nên ảnh hưởng đến tiến độ thi công.
Dự án metro Bến Thành - Tham Lương có 8 gói thầu xây lắp chính, trong đó gói thầu CP1 (xây dựng tòa nhà văn phòng và các công trình phụ trợ tại depot Tham Lương) đã hoàn thành, đưa vào sử dụng. Các gói thầu còn lại đang được cập nhật, rà soát điều chỉnh.
Tính đến tháng 5, dự án đã giải ngân được 1.689 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư 47.890 tỷ đồng (đạt 3,52%), chưa bao gồm chi phí đã giải ngân cho công tác giải phóng mặt bằng dọc tuyến do các quận thực hiện.
Metro số 2 có tổng mức đầu tư 47.890 tỷ đồng, với phần lớn là vốn vay ODA từ 3 nhà tài trợ là Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng tái thiết Đức (KfW), Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB). Theo báo cáo gần đây của chủ đầu tư, dự án đã ký kết 5 Hiệp định vay vốn với ADB, KfW và EIB. Tuy nhiên các hiệp định vay đến nay đều đã hết hạn.
Hiện dự án đang được thực hiện thủ tục dừng sử dụng vốn ODA theo quy định Luật Đầu tư công; chủ trương chuyển toàn bộ nguồn vốn ODA sang đầu tư công từ ngân sách thành phố và bổ sung quy mô dự án (bao gồm công trình kết nối đồng bộ tuyến metro số 1, số 2 tại ga Trung tâm Bến Thành).
Dự án cũng sẽ áp dụng cơ chế đặc thù, đặc biệt theo Nghị quyết số 188/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.
Nhiều công việc chậm tiến độ
Trong năm 2025, Sở Giao thông công chánh (nay là Sở Xây dựng) phối hợp với Ban Quản lý Đường sắt đô thị xây dựng và triển khai Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 188 của Quốc hội, trong đó tập trung hoàn thiện các thủ tục để khởi công tuyến metro Bến Thành - Tham Lương trong năm nay.
Công tác di dời hạ tầng kỹ thuật tuyến Metro 2 được triển khai tại 12/12 vị trí. (Ảnh: Tiến Lực/TTXVN)
Theo lộ trình được UBND TPHCM đưa ra, các mốc tiến độ quan trọng của dự án metro số 2 trong năm 2025 gồm: hoàn thành khảo sát và lập thiết kế tổng thể (FEED) vào tháng 6; thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi trong tháng 8 và trình Ủy ban Nhân dân Thành phố phê duyệt vào tháng 9. Công tác lựa chọn nhà thầu dự kiến diễn ra trong tháng 10, qua đó khởi công chính thức vào tháng 12.
Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM, công tác thu xếp tài chính cho dự án bị chậm trễ và có sự thay đổi so với kế hoạch, pháp lý ban đầu. Chủ đầu tư đã xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết và báo cáo UBND TPHCM từ đầu tháng 3. Tuy nhiên, đến nay nhiều nội dung công việc đã chậm trễ rất nhiều so với tiến độ dự kiến.
Cụ thể, việc điều chỉnh khối lượng công việc, giá gói thầu của một số hợp đồng Tư vấn thuộc dự án metro số 2 theo tiến độ là 22/3 nhưng đến 30/5 vẫn chưa hoàn thành, trễ hạn khoảng 70 ngày theo kế hoạch UBND TPHCM giao.
Tiến độ phê duyệt bổ sung kế hoạch lựa chọn nhà thầu “Tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh, Thiết kế FEED và đấu thầu,” gói thầu “Tư vấn thẩm tra báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh, Thiết kế FEED,” gói thầu “Tư vấn luật chung dự án,” “Tư vấn giám sát khảo sát xây dựng” đều đã trễ hạn hơn 2 tháng.
Trong khi đó, thủ tục dừng vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài dự kiến hoàn tháng cuối tháng 3 thì đến nay vẫn chưa hoàn tất. Việc thẩm định hồ sơ dự toán gói thầu “Tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh, Thiết kế FEED và đấu thầu”; đề xuất các cơ chế đặc biệt, đặc thù theo Nghị quyết 188, tiến độ chi tiết thực hiện và định hướng chỉ định Tư vấn và nhà thầu EPC cũng chưa hoàn thành.
Tại cuộc họp kinh tế-xã hội TPHCM ngày 3-6, ông Trần Quang Lâm, Quyền Giám đốc Sở Xây dựng cho biết, tuyến metro số 2 được xác định phải khởi công trong năm 2025, tuy nhiên đến nay việc lựa chọn nhà thầu tư vấn điều chỉnh dự án vẫn chưa hoàn tất.
“Ban Quản lý Đường sắt đô thị phải “làm ngày làm đêm” để kịp tiến độ, bảo đảm đúng cam kết. Metro số 2 rất thuận lợi, đã có cơ chế nên bây giờ phải đẩy nhanh. Nếu cuối năm không kịp khởi công thì rất tiếc”, ông Lâm chia sẻ.
