 |
Hôm nay 10-12, Hội nghị nhóm các Nhà tài trợ cho Việt Nam cuối kỳ năm 2012 (CG 2012) sẽ diễn ra tại Hà Nội. Đây sẽ là hội nghị cuối cùng trong tiến trình CG đã diễn ra trong 20 năm qua (tính từ Hội nghị CG năm 1993 tổ chức tại Paris).
Từ năm 2013, CG sẽ được đổi tên thành Diễn đàn phát triển Việt Nam. Thời lượng tổ chức hội nghị cũng sẽ thay đổi, rút gọn còn 1 kỳ/ năm, chứ không còn 2 kỳ như cũ, thời gian tổ chức sẽ vào thời điểm cuối năm. Diễn đàn phát triển Việt Nam sẽ mở rộng thành phần tham dự, có thể có đại diện của các tổ chức nghiên cứu trong và ngoài nước, nhà khoa học và đại diện của khu vực tư nhân.
Theo Bộ trưởng Kế hoạch-Đầu tư (KH-ĐT) Bùi Quang Vinh, sự thay đổi này nhằm hướng tới xây dựng một hội nghị hiệu quả nhất, thống nhất mục tiêu thảo luận vì sự phát triển của Việt Nam, mang tính hành động hơn cho hội nghị.
Trước thềm CG 2012, bà Victoria Kwakwa, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam (đồng chủ trì hội nghị), cho biết WB coi CG hiện nay như một nơi để đối thoại chính sách, không phải nơi để bàn về con số viện trợ phát triển chính thức (ODA).
Mục tiêu cao nhất của CG không còn là con số tài trợ nữa, mà trở thành diễn đàn để Việt Nam và các đối tác phát triển ngồi lại và đánh giá những tiến bộ mà Việt Nam đã đạt được, những thách thức phải đối mặt. Đồng thời, các bên cùng nhau đưa ra giải pháp làm thế nào để có thể hợp tác, hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.
Thực tế hiện nay, các nhà tài trợ, đối tác phát triển đã có rất nhiều trao đổi song phương với Việt Nam. Họ sẽ có thể quyết định những cơ chế hay chương trình của mình đối với Việt Nam trong giai đoạn dài hơn, từ 2-3 năm, chứ không nhất thiết phải cam kết tại các kỳ CG.
Các con số cam kết này đã được thể hiện trong các thỏa thuận song phương giữa Việt Nam với các đối tác phát triển và không cần phải nhắc lại tại CG.
Việc diễn đàn viện trợ chuyển thành diễn đàn phát triển, tự bản thân nó đã cho thấy những tiến bộ của Việt Nam trong quan hệ với các đối tác phát triển song phương và đa phương. Việt Nam, từ vị thế một nước nghèo, cần viện trợ của cộng đồng quốc tế, nay đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình, mục tiêu phát triển cũng chuyển sang một tầm vóc khác lớn hơn.
Chúng ta có quyền tự hào về điều đó. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến lo ngại rằng việc thay đổi tính chất của hội nghị CG cũng đồng nghĩa với việc nguồn vốn ODA cho Việt Nam sẽ giảm cả về số lượng và cơ chế ưu đãi.
Thực tế là đang ngày càng ít dự án ODA được tài trợ vốn vay ưu đãi, mà phải chuyển qua vay thương mại. Đây là một áp lực rất lớn, bởi theo tính toán của Bộ KH-ĐT, chỉ tính riêng lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng, từ nay đến năm 2020 Việt Nam cần một nguồn vốn lên tới 150-160 tỷ USD.
Xu hướng hiện nay là đa dạng hóa các nguồn thu hút đầu tư, từ nâng cao chất lượng thu hút FDI, đến phát triển cơ chế đầu tư hợp tác công tư (PPP), nhưng nguồn vốn ODA vẫn đóng vai trò rất quan trọng. Chính vì thế, vấn đề lớn được đặt ra là Việt Nam cần phải nâng cao chất lượng thực hiện các dự án ODA, tạo niềm tin cho các nhà tài trợ.
Theo số liệu mới được Bộ Tài chính công bố, tổng số vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài tính đến cuối năm 2011 được các nhà tài trợ cam kết đạt 71,7 tỷ USD, trong đó số vốn đã được ký kết (thông qua các hiệp định vay/thỏa thuận viện trợ không hoàn lại) là 54,1 tỷ USD.
Tuy nhiên, vốn ODA đã được giải ngân cho các chương trình, dự án là 33,41 tỷ USD. Nghĩa là Việt Nam mới chỉ sử dụng chưa đến 50% số vốn được các nhà tài trợ cam kết. Khi diễn đàn viện trợ trở thành diễn đàn phát triển, vấn đề nâng cao chất lượng và hiệu quả viện trợ lại càng cần được đề cao.
Một vấn đề khác cần được tính đến khi CG trở thành diễn đàn đối thoại chính sách là tiến trình tái cơ cấu của kinh tế Việt Nam. Nhiều nhà tài trợ cho rằng, Việt Nam đang phải đối mặt với “bẫy thu nhập trung bình” khi vượt qua ngưỡng nước nghèo.
Do vậy, Việt Nam không còn con đường nào khác là phải đẩy nhanh cải cách cơ cấu kinh tế để phát triển theo hướng bền vững hơn. Đề án tái cơ cấu nền kinh tế đã được xây dựng từ 2 năm qua, nhưng thực tế tiến trình này diễn ra khá chậm chạp.
Tại hội nghị CG 2012, đây sẽ là một chủ đề được các nhà tài trợ và đại diện Chính phủ Việt Nam thảo luận kỹ để có thể gợi mở được hướng đi nhanh và có hiệu quả hơn trong thời gian tới. Ý kiến thảo luận đa chiều hơn có thể sẽ giúp Hội nghị CG cuối cùng này đạt hiệu quả và đóng vai trò quan trọng trước khi kết thúc sứ mệnh lịch sử.
