Mô hình tập trung-đa cực
Vùng TPHCM bao gồm TPHCM và 7 tỉnh lân cận Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Đồng Nai, Tiền Giang, với tổng diện tích khoảng 30.404km2.
Vùng TPHCM sẽ được hình thành các trung tâm thương mại - tài chính, trung tâm nghiên cứu khoa học - dịch vụ; trung tâm công nghiệp công nghệ cao và công nghiệp chuyên sâu với trình độ chuyên môn hóa cao; trung tâm văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ và y tế chất lượng cao trong khu vực Đông Nam Á.
Phát triển không gian vùng theo hướng cân bằng bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Liên kết vùng với khung hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, hiện đại. Trong đó, TPHCM là đô thị hạt nhân, trung tâm tri thức, trung tâm kinh tế tổng hợp đa chức năng hiện đại ngang tầm với các đô thị trong khu vực Đông Nam Á.
Dự báo dân số đến năm 2030 là 24-25 triệu người, trong đó dân số đô thị là 18-19 triệu người, số dân nông thôn khoảng 6-7 triệu người. Tỷ lệ đô thị hóa đạt 70-75%. Vùng TPHCM theo đề án sẽ lựa chọn mô hình phát triển tập trung - đa cực sẽ phát triển đô thị nén, hạn chế mở rộng phát triển đô thị trên diện rộng, đặc biệt tại các khu vực chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Tập trung phát triển hệ thống giao thông đường bộ, mạng lưới đường sắt đô thị nội vùng nhằm tăng cường kết nối vùng đô thị trung tâm và các cực tăng trưởng.
Vùng TPHCM sẽ được phân ra thành nhiều tiểu vùng khác nhau. Trong đó, tiểu vùng đô thị trung tâm gồm TPHCM, vùng phụ cận tại các tỉnh Long An, Bình Dương, Đồng Nai (diện tích 5.164km2, dân số dự báo đến 2030 khoảng 15,7 triệu người, tỷ lệ đô thị hóa 85-90%).
Tiểu vùng phía Đông gồm Đồng Nai và Bà Rịa-Vũng Tàu (diện tích 6.266km2, dân số đến 2030 là 2,8 triệu người, tỷ lệ đô thị hóa 55-60%). Tiểu vùng phía Bắc - Tây Bắc gồm Bình Phước, Tây Ninh và Bình Dương (diện tích 13.087km2, dân số đến 2030 là 3,5 triệu người, tỷ lệ đô thị hóa 40-45%). Tiểu vùng phía Tây Nam gồm Tiền Giang và Long An (diện tích 6.075km2, dân số đến 2030 là 2,9 triệu người, tỷ lệ đô thị hóa 35-40%) .
Quy hoạch vùng TPHCM tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội trên nguyên tắc đảm bảo môi trường và hệ sinh thái tự nhiên. Ảnh Minh Tuấn TPHCM là hạt nhân của vùng
Với vị thế trung tâm kinh tế lớn nhất của nước, TPHCM sẽ là đô thị hạt nhân của vùng, có vai trò liên kết và hỗ trợ các đô thị trong vùng cùng phát triển. TPHCM là trung tâm giao thương quốc tế của vùng và quốc gia, trung tâm văn hóa, tri thức sáng tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, công nghiệp sáng tạo cao tầm khu vực. TP cũng sẽ là trung tâm du lịch, tài chính - thương mại và dịch vụ logistics tầm quốc tế. Tỷ lệ đô thị hóa của TPHCM năm 2030 dự kiến đạt 80-90%.
Vùng TPHCM tập trung phát triển các đô thị tỉnh lỵ và đô thị chuyên ngành có vai trò tạo động lực trong vùng trên cơ sở tăng cường liên kết và khai thác hiệu quả hệ thống đường vành đai (3 và 4); các trục, hành lang kinh tế TPHCM - Vũng Tàu, TPHCM - Bình Phước - Bình Dương, TPHCM - Đồng Nai - Đà Lạt, TPHCM - Tây Ninh - Mộc Bài, TPHCM - Long An - Tiền Giang - Bến Tre.
TPHCM là đô thị đặc biệt và 4 cực phát triển được kết nối bằng hệ thống giao thông đường vành đai kết hợp các trục hướng tâm, có mối liên kết với mạng lưới giao thông vùng và quốc gia. Nghiên cứu khai thác hiệu quả khu vực lấn biển để hình thành trung tâm đa chức năng gắn với đô thị hiện hữu, tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội trên nguyên tắc đảm bảo môi trường và hệ sinh thái tự nhiên. Không phát triển đô thị tại các khu vực bảo tồn nghiêm ngặt và vùng phục hồi sinh thái.
Đề án điều chỉnh quy hoạch xây dựng vùng TPHCM lần này cũng nêu bật những định hướng quan trọng trong việc xác định nguồn lực, phát huy tiềm năng lợi thế, đầu tư cho du lịch, y tế, giáo dục, giao thông. Cụ thể, về định hướng phát triển du lịch, vùng TPHCM sẽ là vùng du lịch trung tâm quan trọng của miền Nam với các sản phẩm du lịch đa dạng, đặc thù, kết nối với du lịch sinh thái sông nước, biển đảo của vùng ĐBSCL.
Về định hướng phát triển nghiên cứu khoa học, giáo dục và đào tạo, vùng TPHCM sẽ là một trong các trung tâm đào tạo, dạy nghề lớn nhất cả nước. Đến năm 2030 sẽ có khoảng 1,2-1,5 triệu sinh viên. Riêng TPHCM sẽ ưu tiên đào tạo đại học và sau đại học các ngành khoa học cơ bản, nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng khoa học công nghệ. Di dời các cơ sở đào tạo đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp không còn phù hợp ra khỏi nội thành.
Về định hướng phát triển hạ tầng giao thông, ngoài các công trình đang hoàn thiện, nhiều dự án trọng điểm sẽ tiếp tục xây mới gồm cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu (tuyến đường xuyên Á trong tương lai); cao tốc TPHCM-Thủ Dầu Một -Chơn Thành, dự kiến kéo dài tới cửa khẩu Hoa Lư kết nối với Campuchia; cao tốc Dầu Giây-Đà Lạt; cao tốc TPHCM-Mộc Bài; khép kín đường vành đai 3, xây dựng đường vành đai 4; tuyến đường sắt Trảng Bom-Hoà Hưng, Biên Hòa-Vũng Tàu; TPHCM-Mỹ Tho-Cần Thơ; Thủ Thiêm-sân bay Long Thành; mở rộng và nâng cấp sân bay Tân Sơn Nhất đạt 40-50 triệu hành khách năm và 1-2 triệu tấn hàng hóa/năm; xây mới sân bay quốc tế Long Thành, sân bay Côn Sơn, sân bay Vũng Tàu...
