Ngân hàng Thế giới (WB) vừa tổ chức họp báo trực tuyến ra mắt báo cáo điểm lại cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam với chủ đề “Việt Nam số hoá – Con đường đến tương lai”.
Rủi ro nợ xấu gia tăng
Phát biểu tại buổi họp báo, chuyên gia kinh tế cao cấp WB, bà Dorsati Madani cho rằng, trong bối cảnh bất định trên toàn cầu như vậy, nền kinh tế Việt Nam vẫn duy trì tăng trưởng trong nửa đầu năm 2021, nhưng hiện tại, đang phải đối mặt với những rủi ro nghiêm trọng, bao gồm đợt dịch Covid-19 bùng phát cuối tháng 4-2021.
Trong đó, nền kinh tế trong nước bị ảnh hưởng do phải thực hiện cách ly xã hội nghiêm ngặt. Trái lại, trên thị trường quốc tế, các đối thủ của Việt Nam hiện có tốc độ tiêm vaccine vượt trội đang tái khởi động hoạt động sản xuất và có thể chiếm lại một số thị phần bị mất vào tay Việt Nam do đứt gãy chuỗi sản xuất vì Covid-19 vào năm ngoái.
“Vì vậy, nền kinh tế Việt Nam có thể bị mất đi cả động lực tăng trưởng trong nước và động lực tăng trưởng từ khu vực kinh tế đối ngoại, nếu không nhanh chóng kiểm soát đợt bùng phát dịch đang diễn ra", bà Dorsati Madani nói.
Ngoài tác động đến kinh tế vĩ mô, dịch bệnh cũng tác động mạnh đến thị trường lao động và các hộ gia đình đã trở nên trầm trọng hơn sau đợt bùng phát dịch tháng 2 và tháng 4. Đại dịch không chỉ làm giảm thu nhập của người lao động mà còn tạo ra bất bình đẳng sâu sắc hơn do có tác động khác nhau đến các nhóm thu nhập, ngành nghề, giới và địa bàn khác nhau.
Đáng chú ý, bà Dorsati Madani còn cho rằng, các rủi ro khu vực tài chính đang tăng lên do khủng hoảng. Mặc dù tín dụng ngân hàng mới hoặc được tái cơ cấu cung cấp hỗ trợ đáng hoan nghênh cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng, nhưng cũng góp phần chuyển giao rủi ro từ khu vực kinh tế thực sang khu vực tài chính.
Theo đó, bà Dorsati Madani nhấn mạnh: “Cơ quan thực hiện chính sách tiền tệ tại Việt Nam sẽ cần thận trọng với rủi ro nợ xấu đang gia tăng, đặc biệt ở các ngân hàng có mức vốn hóa chưa đảm bảo trước đại dịch. Đây là lúc cần thông qua một kế hoạch giải quyết nợ xấu, và xây dựng cơ chế rõ ràng để xử lý những ngân hàng yếu kém và gặp khó khăn, đồng thời tiếp tục tái cơ cấu vốn ngân hàng để đáp ứng các yêu cầu theo chuẩn Basel 2”.
Về rủi ro tài khóa, đại diện WB cho biết, mặc dù Chính phủ vẫn còn đủ dư địa tài khóa, với tỷ lệ nợ công trên GDP rơi vào khoảng 55,3% GDP vào cuối năm 2020, nhưng kinh nghiệm quốc tế cho thấy tình hình tài khóa có thể xấu đi tương đối nhanh chóng nếu đợt bùng phát dịch hiện nay không sớm được kiểm soát hoặc các đợt dịch mới lại nổ ra trong những tháng tiếp theo.
Chính phủ có thể phải mở rộng gói hỗ trợ tài khóa, vốn còn khiêm tốn đến thời điểm này, trong khi thu ngân sách có thể chịu ảnh hưởng tiêu cực do nền kinh tế phục hồi yếu hơn so với kỳ vọng.
“Tại thời điểm này, rủi ro tài khóa có vẻ vẫn trong tầm kiểm soát, nhưng vẫn cần tiếp tục được theo dõi sát sao, đặc biệt là vì rủi ro này liên quan đến sức khỏe tài chính của các doanh nghiệp Nhà nước, dễ trở thành nợ tiềm tàng”, báo cáo của WB khuyến nghị.
Công nghệ là tương lai của nền kinh tế
Mặc dù phải đối mặt với nhiều rủi ro nhưng theo đánh giá của WB, nền kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng khoảng 4,8% trong năm 2021, và hướng dần về tốc độ tăng trưởng trước đại dịch ở mức từ 6,5% đến 7,0% từ năm 2022 trở đi.
Theo chuyên gia Kinh tế trưởng WB Jacques Morisset, bên cạnh việc kiểm soát các rủi ro bên trên, công nghệ số chính là tương lai của nền kinh tế Việt Nam. Trong đó, Việt Nam đang nắm giữ vị thế tốt nhưng chưa đồng bộ để trở thành cường quốc số của thế giới.
Dự báo mới được WB đưa ra dựa trên giả định rằng, đợt bùng phát dịch hiện nay sẽ dần được kiểm soát, tạo điều kiện để nền kinh tế phục hồi trong quý IV-2021.
Giai đoạn phục hồi cũng sẽ được hỗ trợ bằng việc đẩy nhanh chiến dịch tiêm vaccine diện rộng, ít nhất 70% dân số trưởng thành được tiêm chủng vào giữa năm 2022, giúp ngăn ngừa những đợt bùng phát dịch nghiêm trọng mới.
Ông Jacques Morisset cho rằng: "Để thu được nhiều lợi ích từ quá trình chuyển đổi số của nền kinh tế, ngoài nâng cấp cơ sở hạ tầng, Việt Nam cần khuyến khích áp dụng công nghệ số và thu hút đầu tư để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ tham gia vào kinh tế số, tiếp thu và phát triển kỹ năng, bảo mật dữ liệu cá nhân và an ninh mạng.
Vì vậy, WB đưa ra ba khuyến nghị hành động chính đối với Việt Nam trong thời gian tới.
Thứ nhất, nâng cao kỹ năng số. Người lao động cần có kỹ năng phù hợp để tận dụng thế mạnh của công nghệ số và phân bố kỹ năng không đồng đều có thể gia tăng bất bình đẳng.
Thứ hai, bồi dưỡng năng lực đổi mới sáng tạo. Để duy trì năng lực cạnh tranh, đổi mới sáng tạo liên tục là điều kiện bắt buộc. Chính phủ có thể hạ thấp rào cản gia nhập, đặc biệt đối với các công ty có năng lực công nghệ cao, như bằng cách triển khai thực hiện những hiệp định thương mại tự do khu vực thông qua gần đây, và theo bước các quốc gia như Australia, Đan Mạch, Đức, Ireland, Nhật Bản và Bồ Đào Nha;
Hoặc cải thiện chính sách cạnh tranh và việc triển khai thực hiện chính sách (Australia, Đức, Hàn Quốc); thúc đẩy khởi nghiệp và khuyến khích doanh nghiệp nhỏ trong ngành công nghệ số với các hỗ trợ có mục tiêu để tạo điều kiện tiếp cận tài chính, thông tin và phát triển kỹ năng tốt hơn.
Thứ ba, đẩy mạnh tiếp cận thông tin, chất lượng và an ninh. Việt Nam vẫn đạt kết quả thấp về tiếp cận thông tin Chính phủ và về nội dung thông tin do Chính phủ cung cấp. Hơn nữa, khả năng lưu động dữ liệu, khả năng trao đổi và sử dụng dữ liệu còn hạn chế, cho dù Chính phủ đã ra mắt cổng thông tin dữ liệu nội bộ vào giữa năm 2020.
"Trong lúc đang hoàn thiện dự thảo Nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, Chính phủ cần tìm cách cân bằng giữa quản lý dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư, và tạo điều kiện thuận lợi cho lưu chuyển dữ liệu số, đồng thời học hỏi kinh nghiệm các quốc gia khác trong khu vực cũng đang từng bước chuyển từ giảm bớt chủ nghĩa bảo hộ dữ liệu sang tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân (như tại các nền kinh tế ASEAN khác, bao gồm cả Singapore)", WB lưu ý.
