Cụ thể, theo quy định tại khoản 10 Điều 16 Nghị định 16/2022, hành vi xây dựng cơi nới, lấn chiếm diện tích, lấn chiếm không gian đang được quản lý, sử dụng hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác hoặc của khu vực công cộng, khu vực sử dụng chung bị xử phạt như sau:
Phạt tiền từ 80 - 100 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ;
Phạt tiền từ 100 - 120 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác;
Phạt tiền từ 180 - 200 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.Ngoài ra, người có hành vi vi phạm còn bị buộc phá dỡ công trình, phần công trình xây dựng vi phạm.
Trước đây, theo Nghị định 139/2017 chỉ quy định chung hành vi lấn chiếm diện tích, lấn chiếm không gian đang được quản lý, sử dụng hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác hoặc của khu vực công cộng bị phạt từ 50 - 60 triệu đồng.
Bên cạnh đó, với hành vi xây nhà không che chắn hoặc có che chắn nhưng để rơi vãi vật liệu xây dựng xuống các khu vực xung quanh hoặc để vật liệu xây dựng không đúng nơi quy định thì sẽ bị phạt tiền:
Từ 3 - 5 triệu đồng: Khi xây nhà ở riêng lẻ hoặc công trình xây dựng khác.
Từ 15 - 20 triệu đồng: Khi xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc báo cáo kinh tế, kỹ thuật đầu tư xây dựng.
Đồng thời, đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp đối với trường hợp cấp giấy phép xây dựng mới thì cơ quan chức năng sẽ phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 70 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 120 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.
Đối với việc không công khai giấy phép xây dựng tại địa điểm thi công xây dựng trong suốt quá trình thi công như sau: phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.
Theo Nghị định 16/2022/NĐ-CP ngày 28/1/2022 của Chính phủ quy định xử phạt hành chính về xây dựng thì người dân, chủ đầu tư sẽ bị phạt tiền khá nặng, tối đa lên đến 1 tỷ đồng nếu có hành vi vi phạm về trật tự xây dựng.
Cụ thể, đối với hành vi hành vi đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà tái phạm nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ bị phạt rất nặng:
Phạt tiền từ 120 triệu đồng đến 140 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ;
Phạt tiền từ 140 triệu đồng đến 160 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác;
Phạt tiền từ 950 triệu đồng đến 1 tỷ đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.
