4 phương án nâng cấp đường sắt Bắc - Nam

Tại hội thảo lần I giữa các bên liên quan về nghiên cứu các phương án phát triển đường sắt Bắc - Nam ngày 9-12, Tổng công ty Đường sắt VN và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) đưa ra nhiều hướng tiếp cận mới.

Theo đó, sẽ có nhiều phương án, kịch bản phát triển từ cải tạo, nâng cấp hoặc xây dựng mới... dựa trên việc đánh giá lại tổng thể hệ thống đường sắt hiện nay.

Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Ngô Thịnh Đức khẳng định: “Nếu mọi người nghĩ ra 101 phương án thì đoàn nghiên cứu cũng sẽ nghiên cứu trả lời, đưa ra đánh giá cho mọi phương án để so sánh chi tiết việc cải tạo, phát triển hay xây dựng một tuyến mới”.

Bốn phương án

Tại hội thảo, ông Nagase Toshio - phó trưởng đại diện JICA - cho biết theo đề nghị của Chính phủ Việt Nam, từ tháng 5-2011 JICA đã nghiên cứu phương án phát triển đường sắt trên tuyến Bắc - Nam để có phương án nâng tốc độ chạy tàu của đường sắt hiện có hay xây dựng tuyến mới.

Phía Nhật Bản đã cử 30 chuyên gia đường sắt sang phối hợp với Việt Nam để nghiên cứu.

Mục tiêu chính của dự án hỗ trợ kỹ thuật không hoàn lại mà phía Nhật Bản giúp Việt Nam lần này sẽ theo hướng: lập quy hoạch phát triển cơ sở cho tuyến đường sắt Bắc - Nam (bao gồm các kịch bản phát triển có tính đến tuyến đường sắt hiện tại, các phương án hướng tuyến và hạ tầng chính); lập kế hoạch đầu tư trên cơ sở thiết kế sơ bộ, quy hoạch hệ thống, dự toán chi phí, kế hoạch xây dựng, đánh giá kinh tế - tài chính; chuẩn bị các tài liệu cần thiết về nghiên cứu môi trường và xã hội; lập các bộ tiêu chuẩn kỹ thuật sơ bộ; kế hoạch phát triển năng lực cho xây dựng, khai thác và bảo trì đường sắt.

Theo ông Iwata Shizuo - trưởng đoàn nghiên cứu của JICA, sau năm tháng nghiên cứu, đoàn nghiên cứu đã đưa ra bốn phương án để lấy ý kiến.

Trong đó có hai phương án nâng cấp tuyến đường sắt hiện tại để đảm bảo chạy tàu với tốc độ 90km/giờ như hiện tại và hai phương án xây dựng đường đôi chạy tàu tốc độ cao 120km và 150km/giờ.

Ông Iwata Shizuo cho rằng cần phải tìm hiểu toàn diện các phương án để có những nghiên cứu tiếp theo. Nhưng theo cá nhân chuyên gia này, tuyến đường sắt hiện tại cần cải tạo càng nhiều càng tốt và tìm cơ hội xây dựng tuyến mới kết hợp xây dựng đô thị.

Tìm phương án phù hợp nhất

Đánh giá về cách tiếp cận đa phương án trên, tiến sĩ Khuất Việt Hùng (Trường ĐH Giao thông vận tải) cho rằng việc mở rộng nhiều phương án để đánh giá trước khi chọn phương án nghiên cứu sâu hơn là điều rất hay.

Tuy nhiên, ông Hùng đề nghị đoàn nghiên cứu bổ sung làm rõ việc chuyển giao công nghệ đường sắt cho phía Việt Nam.

Trong khi đó, theo ông Lê Anh Tuấn - phó vụ trưởng Vụ Kế hoạch đầu tư (Bộ Giao thông vận tải), đoàn nghiên cứu cần cập nhật tính toán nhu cầu tăng trưởng của hành khách và hàng hóa trên tuyến Bắc - Nam trong thời gian tới để có những phương án sát thực.

Đồng thời ông Tuấn đề nghị xem xét lại chi phí đầu tư 1,5 tỉ và 1,8 tỉ USD của hai phương án cải tạo đường sắt hiện tại để đảm bảo chạy tàu với tốc độ 90km/giờ. Bởi vì tính toán sơ bộ của Bộ Giao thông vận tải cho thấy số tiền sẽ lớn hơn chi phí đầu tư mà đoàn nghiên cứu đưa ra.

Lý giải điều này, ông Nguyễn Đạt Tường - tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt - cho rằng có thể đoàn nghiên cứu chỉ tính toán xử lý 1.047 đường ngang hợp pháp trên tuyến Bắc - Nam, chưa cập nhật hàng ngàn đường ngang bất hợp pháp nên đưa ra chi phí khiêm tốn hơn.

Ông Tường đề nghị đoàn nghiên cứu đánh giá chi tiết sự cần thiết của từng phương án trước khi chọn phương án phù hợp nhất. Đồng thời đánh giá phương án nâng cấp tuyến đường hiện có thì cần thêm đường mới hay không, vì nâng cấp mà sử dụng thêm được 60-70 năm vẫn phải cần tuyến mới cho tương lai. Và nếu có tuyến mới sẽ sử dụng tuyến cũ thế nào.

Ông Tường đề nghị đưa ra cơ sở nghiên cứu chi tiết, cách thức làm và đánh giá của đoàn nghiên cứu để mọi người có thể đánh giá, góp ý cụ thể trước khi hoàn thiện báo cáo dự án, tránh trường hợp thiếu thông tin để đánh giá, giải thích như báo cáo về dự án đường sắt cao tốc trước đây.

Trái ngược với các ý kiến cho rằng cần nghiên cứu từng phương án, tại hội thảo cũng có ý kiến đề nghị cần thực hiện phương án nâng cấp đường sắt hiện có và xây dựng tuyến đường sắt cao tốc.

Tiếp thu các ý kiến đóng góp, ông Iwata Shizuo cho biết sẽ ghi nhận các ý kiến để nghiên cứu, có quyết định cuối cùng. Ông Iwata Shizuo khẳng định vẫn còn quá sớm để trả lời cụ thể các câu hỏi về chuyển giao công nghệ nhưng khẳng định sẽ có sự hỗ trợ công nghệ, thiết bị, khai thác bảo trì cũng như đào tạo nhân lực khai thác vận hành.

Ông Trần Quốc Đông - phó tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt  - cho biết phạm vi nghiên cứu lần này sẽ bao trùm mọi phương án. Ngoài phương án cải tạo, phương án nghiên cứu xây dựng đường sắt cao tốc cũng được nghiên cứu để lựa chọn phương án khả thi nhất, nhưng chưa tính đến phương án làm đường sắt cao tốc trên cả tuyến Bắc - Nam vì chưa biết nhu cầu đến mức nào. Tuy nhiên, nếu kết quả nghiên cứu chỉ ra cần phải làm đường sắt cao tốc thì phải làm khi có điều kiện.

Dự kiến đến tháng 2-2012 sẽ có báo cáo giữa kỳ về bốn phương án được nêu ra để thảo luận tiếp và lựa chọn phương án phù hợp nhất. Đến tháng 4-2012 sẽ tiếp tục họp các bên liên quan.