Năm 2019, cả nước chỉ có 9 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa và trong đó có 3 đơn vị thuộc danh mục 128 doanh nghiệp cổ phần hóa theo kế hoạch của giai đoạn 2017 – 2020, do Chính phủ phê duyệt.
Đây là thực tế đáng buồn được ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính đưa ra tại buổi Họp báo chuyên đề, ngày 10/12.
Cổ phần hóa chỉ đạt 28% kế hoạch
Theo Báo cáo của Bộ Tài chính, lũy kế từ năm 2016 – năm 2019, cả nước đã có 168 doanh nghiệp được phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị là 443.056 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong đó chỉ có 36/168 doanh nghiệp thuộc danh mục kế hoạch cổ phần hóa giai đoạn 2017 – 2020 và đạt 28% mục tiêu đề ra.
”Như vậy, số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch tính đến hết năm 2020 còn đến 92 doanh nghiệp. Điều này cho thấy tiến độ cổ phần hóa các doanh nghiệp còn rất chậm, không đạt được kế hoạch đề ra,” ông Tiến nói.
Danh sách các đơn vị vướng mắc số lượng lớn doanh nghiệp và phải cổ phần hóa vào năm 2020, đứng đầu là Thành phố Hồ Chí Minh có 38 doanh nghiệp (trong đó có 11 tổng công ty), chiếm 40% kế hoạch, tiếp đến là thành phố Hà Nội với 13 doanh nghiệp (trong đó có 4 tổng công ty), chiếm 14% kế hoạch. Ngoài ra, Ủy ban quản lý vốn Nhà nước (SCIC) có 6 doanh nghiệp (trong đó có 3 tập đoàn và 3 tổng công ty), Bộ Công Thương cổ phần hóa còn 4 doanh nghiệp (trong đó có 3 tổng công ty) và Bộ Xây dựng là 2 Tổng công ty.
Thoái vốn cũng ì ạch
Theo Báo cáo của Bộ Tài chính, năm 2019, các doanh nghiệp đã thoái 2.687 tỷ đồng vốn Nhà nước và thu về 5.098 tỷ đồng. Lũy kế tổng giá trị vốn Nhà nước đã thoái (từ năm 2016 – năm 2019) là 24.769 tỷ đồng, thu về cho ngân sách là 171.072 tỷ đồng.
Riêng tại Quyết định số 1232/QĐ-TTg (ngày 17/8/2017) của Thủ tướng Chính phủ, kế hoạch các doanh nghiệp có vốn Nhà nước sẽ phải thoái khoảng 60.000 tỷ đồng, trong giai đoạn 2017 – 2020. Nhưng, việc thực hiện tại năm 2019 chỉ đạt 13 doanh nghiệp với giá trị vốn thoái 896 tỷ đồng và thu về ngân sách 1.839 tỷ đồng. Tính lũy kế từ năm 2017 – năm 2019, cả nước chỉ có 92 doanh nghiệp hiện thoái vốn với giá trị 4.704 tỷ đồng, thu về 8.964 tỷ đồng.
Từ kết quả thực tế cho thấy việc triển khai thoái vốn Nhà nước theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg chỉ đạt 7,8% kế hoạch đề ra.
Báo cáo của Bộ Tài chính cũng chỉ đích danh những đơn vị chậm thoái vốn với giá trị lớn thuộc về Bộ Công Thương, tại Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam. Trong khi đó, Bộ Giao thông Vận tải cũng phải tiếp tục thoái 30,4% vốn Nhà nước tại Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam và 35,16% vốn Nhà nước tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam. Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng còn phải thoái vốn tại 8/11 tổng công ty cổ phần và thành phố Hà Nội tại 31/34 doanh nghiệp...
Cần nêu cao vai trò người đứng đầu
Ngoài việc chậm chễ trên, một số hạn chế khác cũng được ông Tiến nêu ra, như tình trạng doanh nghiệp chậm quyết toán bàn giao sang công ty cổ phần hoặc “lề mề” bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước về SCIC, khiến cho công tác cổ phần hóa không đảm bảo kế hoạch theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Thêm vào đó, nhiều doanh nghiệp vẫn “chây ì” việc đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sự công khai, minh bạch của thị trường.
Nêu những nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng trên, ông Tiến thẳng thắn nhấn mạnh việc một số bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước chưa thực sự nghiêm túc triển khai kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cũng như chấp hành chế độ báo cáo.
Điều này cho thấy vai trò, nhận thức và trách nhiệm của người đứng đầu doanh nghiệp của các đơn vị trên còn chưa cao, thiếu sự quyết liệt trong việc “đổi mới hoạt động của doanh nghiệp, công khai minh bạch, đúng quy định pháp luật, đảm bảo nguyên tắc thị trường, chống lợi ích nhóm” trong cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước.
“Do đó, các đơn vị này cần tập trung khắc phục những tồn tại, hạn chế trên đồng thời nghiêm túc, khẩn trương, quyết liệt triển khai các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ,” ông Tiến nhấn mạnh.
