Sau kết luận hồi năm ngoái rằng hãng Airbus đã nhận tiền trợ cấp phi pháp từ Liên minh châu Âu (EU), nay Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) lại phán quyết Hoa Kỳ đã trợ cấp phi pháp cho Boeing. Những phán quyết qua lại này bị giới phân tích chỉ trích là “huề cả làng”, khiến vụ tranh chấp giữa hai đại gia sản xuất máy bay không có hồi kết.
Cả 2 cùng thắng
Hoa Kỳ nhiều năm qua kiện các chương trình cho vay hỗ trợ của EU, mà họ cho đã giúp Airbus ra mắt cả 2 dòng máy bay A380 và A330/340 và Airbus không phải trả lại các khoản vay này cho đến khi các dòng máy bay trên đem về lợi nhuận. Boeing cáo buộc các khoản vay trợ cấp trên vào khoảng 19,1 tỷ USD.
Trong khi đó, EU cáo buộc Hoa Kỳ và những tiểu bang như Washington đã trợ cấp để giúp Boeing giảm chi phí sản xuất và đào tạo. Nhiều khoản trợ cấp đến từ các tiểu bang và thành phố tự trị để khuyến khích Boeing đặt cơ sở của họ ở địa phương, hoặc không rời bỏ sang nơi khác. Airbus cũng cáo buộc Cơ quan Hàng không vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) ký các hợp đồng giúp Boeing phát triển những kỹ thuật dùng cho các phi đội của họ.
 |
| WTO cho rằng Boeing nhận trợ cấp phi pháp hơn 5 tỷ USD. |
Ngày 31-3, WTO đưa ra phán quyết cuối cùng về đơn kiện của EU đối với việc trợ cấp của Hoa Kỳ cho Boeing rằng những khoản trợ cấp này trị giá 5,3 tỷ USD. Ngay lập tức, cả 2 cơ quan truyền thông của 2 đại gia chế tạo máy bay nhìn nhận kết luận của WTO như chiến thắng của riêng họ. “WTO hôm nay công khai kết án Hoa Kỳ trợ cấp phi pháp khổng lồ cho Boeing” - trang web của Airbus viết.
Trong khi đó, thông cáo của Boeing viết: “Kết luận của WTO phơi bày sự thật rằng Airbus nhận tiền trợ cấp phi pháp lớn hơn nhiều”. Sở dĩ thông cáo của Boeing viết như vậy vì phán quyết hồi năm ngoái của WTO cho rằng Airbus đã nhận khoản hỗ trợ bất hợp pháp lên đến 20 tỷ USD từ các chính phủ châu Âu trong giai đoạn từ năm 1989 đến năm 2006.
Chẳng đến đâu?
Việc trợ cấp đóng vai trò quan trọng cho cả Airbus và Boeing. Airbus phụ thuộc vào các khoản cho vay của EU để tung ra dòng máy bay A350, dùng để cạnh tranh với các dòng máy bay Boeing 787 và 777. Trong khi đó, Boeing chuẩn bị đổ tiền vào dòng kế thừa của Boeing 737 và hiển nhiên cần đến nguồn trợ cấp từ Washington.
Tuy nhiên, những phán quyết của WTO khi nào và liệu có tác động đến hoạt động thực tiễn của Airbus và Boeing hay không vẫn còn là điều phải chờ. Theo luật của WTO, việc hòa giải sẽ được tiến hành trước khi có bất kỳ hành động can thiệp nào và hành động can thiệp thường ở dưới dạng tăng thuế trừng phạt của nước này với nước kia.
Đến khi điều đó xảy ra, cuộc tranh chấp kéo dài đã 7 năm này có thể biến thành một cuộc chiến to lớn hơn: Liệu một loại máy bay được phát triển bởi các công ty gần như hoàn toàn được chính phủ trợ cấp, như Công ty Commercial Aircraft Corporation of China Ltd. (Comac), có phù hợp với luật của WTO hay không.
Comac hiện đang phát triển máy bay phản lực “made in China” ARJ21 và máy bay C919. Dòng C919 nhắm đến mục tiêu cạnh tranh trực tiếp tại các thị trường hiện đang là sân chơi của Boeing 737 và Airbus A320.
