(ĐTTCO) - Bộ Công Thương đang lấy ý kiến dự thảo lập Quỹ bình ổn giá điện nhằm giảm tác động bất lợi của các yếu tố thị trường tới giá điện. Theo đó, nguồn hình thành quỹ bình ổn được trích từ giá bán điện và được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh điện. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng việc lập quỹ này hoàn toàn không phù hợp trong tình hình hiện nay khi người tiêu dùng phải tăng đóng góp.
Việc hình thành quỹ bình ổn giá là cần thiết cho các ngành kinh doanh chịu rủi ro lớn về giá. Nhưng nguồn hình thành quỹ phải từ cả 2 phía DN và người tiêu dùng. Không thể bắt người tiêu dùng ứng trước như quỹ bình ổn xăng dầu. Bởi đã là dự phòng rủi ro trong kinh doanh, DN cũng phải trích ra từ lợi nhuận. Mặt khác, cơ chế hình thành quỹ bình ổn phải minh bạch: nguồn hình thành quỹ từ đâu, sử dụng và quản lý ra sao cho có hiệu quả. Bên cạnh đó, nếu đánh giá về mặt hiệu quả - như với Quỹ bình ổn giá xăng dầu thời gian qua - có thể thấy việc lập quỹ chưa phát huy như mong muốn do có một số bất cập. Đó là trong dự thảo, Bộ Công Thương chưa tính tới các yếu tố biến động của giá điện. Như với giá xăng dầu có liên quan đến giá quốc tế, nên trong chừng mực nào đó có thể coi quỹ như một bước đệm để giảm sự tác động của tăng giá. Nhưng với điện không phải như vậy. Đặc biệt, với quy định này, nếu không làm rõ tỷ lệ trích bao nhiêu từ giá điện là hợp lý, khi nào được huy động quỹ để bù lỗ cho giá điện, bao giờ ngừng trích lập từ quỹ, cũng như đánh giá ban đầu về tính hiệu quả của quỹ, sẽ khiến việc lập, quản lý quỹ thiếu minh bạch. Dự thảo không có số liệu tính toán cho thấy việc lập quỹ có giúp cho EVN giảm lỗ không, trên thế giới có nước nào lập quỹ này không và kinh nghiệm thành công hay không thành công ra sao?
Điểm khiến người dân băn khoăn nữa là quỹ bình ổn sẽ được quản lý như thế nào. Dù có được quản lý tốt quỹ này cũng đòi hỏi một cơ chế riêng với bộ máy nhân sự đi kèm. Việc này đồng nghĩa sẽ tạo chi phí quản lý không cần thiết, chưa kể câu chuyện liên quan đến minh bạch trong quản lý. Về bản chất, chính người dân phải góp tiền vào quỹ bình ổn, vì quỹ trích từ giá thành bán điện. Việc hình thành quỹ về cơ bản chỉ có ý nghĩa giảm lỗ cho EVN trong khi lỗ đã có quỹ gánh và làm tăng gánh nặng cho người dân. Ngay trong cơ chế điều chỉnh giá, khi các yếu tố đầu vào giảm, trích quỹ rồi EVN mới phải giảm giá điện bình quân. Quỹ bình ổn giá xăng dầu tỏ ra kém hiệu quả và đang được xem xét để bãi bỏ. Vì vậy việc lập quỹ bình ổn giá điện cũng cần được cân nhắc kỹ.
