Các công ty Nga đã rơi vào cuộc khủng hoảng công nghệ bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây đã tạo ra tắc nghẽn nghiêm trọng trong việc cung cấp chất bán dẫn, thiết bị điện và phần cứng cần thiết để cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu của quốc gia.
Hầu hết các nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, bao gồm Intel, Samsung, TSMC và Qualcomm, đã ngừng kinh doanh hoàn toàn tại Nga sau khi Mỹ, Anh và Châu Âu áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với các sản phẩm sử dụng chip được sản xuất hoặc thiết kế tại Mỹ hoặc Châu Âu.
Điều này đã tạo ra sự thiếu hụt trong các loại chip cấp thấp hơn, lớn hơn được sử dụng trong sản xuất ô tô, thiết bị gia dụng và thiết bị quân sự. Nguồn cung cấp chất bán dẫn tiên tiến hơn, được sử dụng trong thiết bị điện tử tiêu dùng tiên tiến và phần cứng CNTT, cũng đã bị cắt giảm nghiêm trọng.
Và khả năng nhập khẩu công nghệ và thiết bị của nước ngoài có chứa những con chip này - bao gồm điện thoại thông minh, thiết bị mạng và máy chủ dữ liệu - đã bị hạn chế đáng kể.
Một giám đốc điều hành chip phương Tây cho biết: “Toàn bộ các tuyến đường cung cấp từ máy chủ đến máy tính cho iPhone - tất cả mọi thứ - đã không còn nữa”.
Với việc nước này không thể xuất khẩu nhiều nguyên liệu thô, nhập khẩu hàng hóa quan trọng hoặc tiếp cận thị trường tài chính toàn cầu, các nhà kinh tế dự kiến tổng sản phẩm quốc nội của Nga sẽ giảm tới 15% trong năm nay.
Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với công nghệ “sử dụng kép” có thể có cả ứng dụng dân sự và quân sự - chẳng hạn như vi mạch, chất bán dẫn và máy chủ - có khả năng gây ra một số tác động nghiêm trọng và lâu dài nhất đối với nền kinh tế Nga.
Các tập đoàn viễn thông lớn nhất của quốc gia này sẽ không thể truy cập thiết bị 5G, trong khi các sản phẩm điện toán đám mây từ nhà lãnh đạo công nghệ Yandex và Sberbank, ngân hàng lớn nhất của Nga, sẽ phải vật lộn để mở rộng dịch vụ trung tâm dữ liệu của họ.
Trong khi Nga có một số công ty chip nội địa, cụ thể là Công ty Cổ phần Mikron, MCST và Baikal Electronics, các tập đoàn của Nga trước đây đã phụ thuộc vào việc nhập khẩu một lượng đáng kể chất bán dẫn thành phẩm từ các nhà sản xuất nước ngoài như SMIC ở Trung Quốc, Intel ở Mỹ và Infineon ở Đức. MCST và Baikal chủ yếu dựa vào các xưởng đúc ở Đài Loan và Châu Âu để sản xuất chip do họ thiết kế.
MCST cho biết hôm thứ Hai 30/5 rằng họ đang tìm cách chuyển hoạt động sản xuất sang các nhà máy của Nga thuộc sở hữu của Công ty cổ phần Mikron, nơi họ cho biết họ có thể tạo ra “những bộ xử lý xứng đáng với công nghệ độc quyền của Nga”.
Nhưng năm ngoái, Sberbank cho biết chip Elbrus, do MCST phát triển, đã có các bài kiểm tra thất bại “thảm hại”, cho thấy dung lượng bộ nhớ, xử lý và băng thông của chúng kém xa so với chip do Intel phát triển.
Tháng này, Nga đã giới thiệu một kế hoạch nhập khẩu, theo đó các công ty được phép "nhập khẩu song song" phần cứng - bao gồm máy chủ, ô tô, điện thoại và chất bán dẫn - từ một danh sách dài các công ty mà không có sự đồng ý của chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc bản quyền.
Trước đây, Nga có thể dựa vào chuỗi cung ứng “thị trường xám” trái phép để cung cấp một số thiết bị công nghệ và quân sự, mua các sản phẩm phương Tây từ các đại lý ở châu Á và châu Phi thông qua các nhà môi giới. Nhưng tình trạng khan hiếm chip và phần cứng CNTT quan trọng trên toàn cầu có nghĩa là ngay cả những kênh này cũng cạn kiệt.
Các quan chức Nga cũng đã tìm hiểu việc chuyển sản xuất đến các xưởng đúc ở Trung Quốc, nhưng có rất ít bằng chứng cho thấy Bắc Kinh đang ra tay giải cứu.
Họ nói thêm rằng bất chấp việc ông Tập Cận Bình miễn cưỡng lên án cuộc chiến ở Ukraine, một số công ty Trung Quốc đã quyết định ngừng bán điện thoại thông minh cho Nga.
Sự khan hiếm chip cao cấp đã làm rung chuyển thị trường điện toán đám mây non trẻ của Nga, vốn đã phát triển trong những năm gần đây nhờ luật bắt buộc các công ty phải lưu trữ dữ liệu trên đất Nga.
Kể từ khi lệnh trừng phạt có hiệu lực, các nhóm dịch vụ đám mây chính của Nga - Yandex, VK Cloud Solutions và SberCloud - đã trải qua một sự gia tăng nhu cầu đối với dịch vụ của họ vì hầu hết các công ty Nga không còn sẵn sàng lưu trữ các ứng dụng của họ trong các trung tâm dữ liệu ở nước ngoài.
Tháng trước, VK Cloud Solutions đã viết thư cho Điện Kremlin yêu cầu trợ giúp khẩn cấp để tìm “hàng chục nghìn máy chủ”. Các công ty trong nước không còn có thể cung cấp các nguồn này từ các công ty phương Tây và sự thiếu hụt các chip tiên tiến dùng trong máy chủ đang ngăn cản các nhà sản xuất CNTT của Nga tăng cường sản xuất của riêng họ.
Năm 2021, có 158.000 máy chủ phổ biến nhất - được gọi là X86 - được giao cho Nga, 27% trong số đó được sản xuất bởi các nhà sản xuất Nga, 39% do các nhà cung cấp của Mỹ và châu Âu, và phần còn lại được sản xuất tại châu Á, theo IDC Data.
Các biện pháp trừng phạt cũng đã buộc các nhà khai thác di động phải giảm quy mô mạnh mẽ các kế hoạch của họ. Khi chưa có sự thay thế sẵn sàng trong nước cho phần cứng 5G, các nhà khai thác có thể sẽ cố gắng mua thiết bị 4G đã lỗi thời trên thị trường thứ cấp từ các quốc gia đã chuyển sang thế hệ công nghệ tiếp theo.
