Kiến tạo dư địa phát triển bền vững cho TPHCM

Một không gian - 3 khu vực chức năng

TPHCM (trước đây) được Thủ tướng phê duyệt Đồ án điều chỉnh quy hoạch theo Quyết định số 1125/QĐ-TTg với tầm nhìn đến năm 2060 sẽ trở thành thành phố toàn cầu, văn minh, hiện đại, nghĩa tình, có trình độ phát triển ngang tầm các đô thị lớn trên thế giới; là trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ của châu Á, có vai trò là cực tăng trưởng, động lực thúc đẩy phát triển vùng phía Nam và cả nước.

Về mục tiêu phát triển đô thị, TPHCM tổ chức hệ thống hạ tầng kết nối vùng giữa TPHCM với các địa phương lân cận, với cả nước và quốc tế theo chiến lược và trọng điểm. Về định hướng phát triển không gian tổng thể, TPHCM (trước đây) phát huy vai trò trung tâm vùng, hình thành trung tâm giao thương quốc tế, tăng cường kết nối vùng và khu vực.

Theo đó, quy hoạch định hướng tăng cường kết nối khu vực trung tâm thành phố đến các trung tâm logistics. Trong tương lai, thành phố sẽ phát triển 10 trung tâm logistics tại Cát Lái, Long Bình, Linh Trung, Khu Công nghệ cao TPHCM (Thủ Đức), Tân Kiên (Bình Chánh), Hiệp Phước (Nhà Bè), Củ Chi, Hóc Môn, Bình Khánh (Cần Giờ), Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất; gắn với cảng biển, cảng cạn và các ga đầu mối đường sắt, tuyến đường bộ liên vùng với tổng quy mô khoảng 490-600ha.

Trung tâm Tài chính quốc tế Thủ Thiêm kết nối với khu trung tâm TPHCM, biểu tượng phát triển năng động của “siêu đô thị”. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Đối với quy hoạch phát triển đường hàng không, TPHCM tiếp tục đầu tư nâng cấp Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất để đạt công suất 50 triệu hành khách/năm. Đầu tư đồng bộ kết nối giao thông đến sân bay từ các khu vực của thành phố, bao gồm đường bộ, đường giao thông khác, đường sắt đô thị.

Đồng thời, bổ sung kết nối giao thông công cộng với Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và Cảng hàng không quốc tế Long Thành thông qua các tuyến đường sắt, xe buýt. TPHCM cũng đang khẩn trương triển khai Trung tâm Tài chính quốc tế.

Trong khi đó, theo Quyết định số 790/QĐ-TTg của Thủ tướng, khu vực tỉnh Bình Dương (trước đây) được quy hoạch tầm nhìn đến năm 2050 thành trung tâm đô thị, công nghiệp, dịch vụ hiện đại. Theo Quyết định số 1629/QĐ-TTg của Thủ tướng, khu vực tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây) được quy hoạch tầm nhìn đến năm 2050 thành trung tâm kinh tế biển quốc gia, trung tâm dịch vụ hàng hải của khu vực Đông Nam Á, trung tâm du lịch chất lượng cao đẳng cấp quốc tế…

Với những quy hoạch được duyệt, trung tâm TPHCM là trung tâm tài chính - dịch vụ, Bình Dương là trung tâm công nghiệp, Bà Rịa - Vũng Tàu tập trung vào kinh tế biển và du lịch. Về quy hoạch của TPHCM sau hợp nhất, việc lập quy hoạch không phải phép cộng cơ học của 3 khu vực mà dựa trên tư duy “Một không gian - 3 khu vực chức năng”, tối ưu hóa và chia sẻ lợi thế từng vùng.

Đặc biệt, tại buổi công bố Điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 mới đây, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được nhấn mạnh: TPHCM nhận thức được việc triển khai đồng bộ, có hiệu quả đồ án quy hoạch là tiền đề quan trọng để TPHCM phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, thực hiện đúng chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm khi hợp nhất TPHCM với Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương về việc tái cấu trúc toàn diện không gian phát triển, nơi 3 cực kinh tế năng động bậc nhất cả nước hội tụ thành một “siêu đô thị” tài chính - công nghiệp công nghệ cao - kinh tế biển có mật độ phát triển bậc nhất Đông Nam Á, với tầm nhìn phấn đấu vào tốp 100 thành phố đáng sống trên thế giới.

Kế thừa, mở rộng không gian phát triển

Nhận định về quy hoạch của TPHCM, các chuyên gia đô thị cho rằng đây là nền móng cho sự phát triển ổn định lâu dài. PGS-TS Nguyễn Ngọc Vinh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Tư vấn phát triển vùng, chia sẻ, Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây) đã được Trung ương xác định là 1 trong 2 trung tâm kinh tế biển cấp quốc gia. Sau hợp nhất, TPHCM kế thừa trực tiếp vị thế này, không chỉ là trung tâm kinh tế - tài chính mà còn trở thành “thủ phủ kinh tế biển quốc gia”, với cơ chế chính sách ưu tiên, định hướng chiến lược sẵn có.

Đây là “chiếc ô chiến lược” bảo đảm mọi lĩnh vực kinh tế biển khác được phát triển thuận lợi. TPHCM sau hợp nhất có 7 cơ hội phát triển kinh tế biển lớn, với định hướng hình thành 3 trung tâm: kinh tế biển cấp quốc gia và quốc tế, công nghiệp dầu khí - năng lượng biển, tài chính - thương mại biển; và hình thành siêu cụm cảng biển - logistics hàng đầu Đông Nam Á; phát triển nuôi biển công nghiệp, hải sản bền vững; mở rộng du lịch biển - đảo gắn với đô thị quốc tế; phát triển tiên phong kinh tế biển xanh và bảo tồn sinh thái.

Đây cũng là một cấu trúc cơ hội đa tầng, trong đó cảng biển - dầu khí - nuôi biển - du lịch - tài chính - kinh tế xanh vừa bổ trợ, vừa tạo thành chuỗi giá trị toàn diện cho TPHCM - một “siêu đô thị biển” của Việt Nam và khu vực.

Chuyên gia đô thị, PGS-TS Nguyễn Minh Hòa phân tích, trước đây TPHCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu là 3 vùng kinh tế - xã hội khác nhau, được xác định bởi ranh giới hành chính. TPHCM hiện nay là một vùng rộng lớn, là cơ hội để điều chỉnh hợp lý, đảm bảo không bị chồng lấn.

Chúng ta nên xây dựng một hệ thống các quan điểm phát triển một cách bền vững, lâu dài, trong đó quan điểm TPHCM là một thành phố đa trung tâm cần được duy trì và xuyên suốt, điều này không chỉ phù hợp với bối cảnh mới của TPHCM mà còn phù hợp với xu hướng thế giới.