Sự trưởng thành qua “lăng kính” hạ tầng
Từ một chuyến bay hạ cánh giữa mây trời Vân Đồn, đến những chiếc xe container chở thủy sản đông lạnh lao vun vút trên cao tốc miền Tây, hay dòng xe bon bon hối hả trên đường Vành đai 2 trên cao giữa lòng thủ đô Hà Nội trong giờ tan tầm, cho thấy hạ tầng Việt Nam đang thay đổi từng ngày. Và điều đặc biệt là sự đổi thay ấy đến từ các nguồn lực tư nhân.
Khi ngân sách nhà nước không còn là nguồn duy nhất rót vốn cho các công trình hạ tầng, một làn gió mới đã thổi vào bức tranh xây dựng các công trình “ngàn tỷ”: tư nhân bước vào cuộc chơi lớn - vai trò của họ không chỉ thể hiện ở những công trình quy mô, mà còn mau chóng góp phần giải quyết nút thắt mang tính chiến lược.
Chẳng hạn tuyến cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận, từng bị đình trệ gần một thập niên, đã được "hồi sinh" dưới bàn tay của nhà đầu tư tư nhân, rút ngắn thời gian di chuyển từ miền Tây về TPHCM, tạo cú hích phát triển cho cả vùng ĐBSCL trù phú.
Tại Hà Nội, đoạn Vành đai 2 trên cao từ Ngã Tư Sở đến Minh Khai - công trình thi công phức tạp giữa lòng đô thị - được triển khai và hoàn thành nhanh chóng nhờ mô hình xây dựng - chuyển giao (BT), với vốn đầu tư từ một tập đoàn tư nhân.
Còn ở Quảng Ninh, sân bay quốc tế Vân Đồn không chỉ là biểu tượng về hạ tầng hiện đại, mà còn là minh chứng cho việc tư nhân hoàn toàn có thể đảm đương xây dựng một cảng hàng không quốc tế.
Những dự án trên cho thấy một chuyển động quan trọng đang diễn ra cho khu vực kinh tế tư nhân. Như vậy nếu được trao cơ hội và hành lang pháp lý rõ ràng, họ không chỉ xây dựng hoàn thiện những công trình quy mô lớn, mà còn mở ra không gian phát triển, đánh thức tiềm năng phát triển của một vùng đất trong một thời gian ngắn kỷ lục.
Sức mạnh và tham vọng của khối kinh tế tư nhân Việt Nam còn đang vươn tới lĩnh vực từng được xem là độc quyền của nhà nước: đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Dù chỉ là đề xuất của các tập đoàn tư nhân lớn của Việt Nam, nhưng họ mong muốn tham gia đầu tư phát triển. Điều đáng chú ý phương án của họ không chỉ đề xuất về kỹ thuật hay tài chính, mà mang đến một cách tiếp cận hoàn toàn khác so với nhà nước: linh hoạt, thị trường và thần tốc.
Dấu ấn 4 thập niên
Từ thành phần kinh tế không được thừa nhận cách đây 40 năm, kinh tế tư nhân đã Việt Nam đã lột xác trưởng thành. Theo Niên giám Thống kê 2023, giai đoạn 2020-2023, kinh tế tư nhân đóng góp trung bình 50,3% GDP, cao hơn khu vực kinh tế nhà nước (20,87%) và khu vực FDI (20,3%1).
Theo Tổng cục Thống kê, kinh tế tư nhân giải quyết vấn đề việc làm cho 82% lực lượng lao động trong nền kinh tế, đóng góp 30% tổng thu ngân sách, chiếm 60% vốn đầu tư toàn xã hội. Không được định vị là đầu tàu phát triển kinh tế nhưng đến năm 2015, doanh nghiệp tư nhân vượt khu vực nhà nước về tỉ trọng đóng góp cho GDP.
Phát biểu tại tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy kinh tế tư nhân”, PGS.TS Trần Đình Thiên, chuyên gia kinh tế, khẳng định khi đề cập đến vai trò của kinh tế tư nhân, theo cách thông thường sẽ nghĩ đến các con số như tỷ trọng GDP, xuất khẩu, đóng góp ngân sách... nhưng các con số thống kê này chưa phản ánh đúng thực lực của thành phần này.
Với kinh tế tư nhân, khi có cơ hội bằng sức mạnh nội sinh, bằng sự linh hoạt họ đã vươn lên, dẫn đầu trong nhiều lĩnh vực kinh tế. Một trong các ví dụ thuyết phục nhất, khối tư nhân để lại dấu ấn đậm nét trong lĩnh vực bất động sản. Các tập đoàn tư nhân lớn như Masterise Group, Bitexco… đã xây dựng các công trình mang tính biểu tượng, thay đổi hoàn toàn chất lượng và dịch vụ của ngành.
Tổng kết vai trò của kinh tế tư nhân trong bài viết: “Phát triển kinh tế tư nhân đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng”, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá kinh tế tư nhân Việt Nam không chỉ giúp mở rộng sản xuất, thương mại, dịch vụ mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.
Sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không chỉ làm chủ thị trường nội địa, mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế. Điều này chứng tỏ rằng nếu có môi trường phát triển thuận lợi, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể vươn xa, cạnh tranh sòng phẳng với thế giới.
Không gian phát triển dẫn dắt sự đột phá
Tại tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy kinh tế tư nhân”, TS. Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng ngân hàng BIDV nhìn nhận, bây giờ là giai đoạn đột phá của Kinh tế tư nhân.
Trong khi đó, TS. Vũ Minh Khương, giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu nhận xét, ở thời điểm hiện tại, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam thể hiện 3 đặc trưng của sự đột phá.
Thứ nhất, chạm đến các khát khao của xã hội, chạm đến những trăn trở nhiều năm để kinh tế tư nhân thực sự phát triển thành lực lượng chủ đạo.
Thứ hai, phản ánh xu thế thời đại, vì chỉ có kinh tế tư nhân mới đủ nhạy bén, quyết đoán nắm bắt những thay đổi về công nghệ, cấu trúc thị trường để tạo ra các thay đổi mang tính bước ngoặt.
Thứ ba, thành phần kinh tế tư nhân có khả năng cộng hưởng và phát triển nội sinh rất cao, có sự biến hóa sáng tạo, họ có khả năng tạo ra phản ứng dây chuyền, lan tỏa ảnh hưởng đến toàn nền kinh tế.
Ở thời điểm Việt Nam đang tái cấu trúc nền kinh tế, thực hiện các mục tiêu chiến lược về kinh tế - xã hội tầm nhìn 2030 và 2045, sự xuất hiện của tư nhân trong lĩnh vực hạ tầng càng thể hiện yếu tố đột phá.
Thứ nhất, họ không đầu tư vào những thứ dễ dàng, mà chọn đi vào những điểm nghẽn lớn nhất như hạ tầng giao thông, hàng không, đường sắt cao tốc, nơi khát khao của xã hội tích tụ lâu năm nhưng chưa có lời giải khả thi.
Thứ hai, chỉ có tư nhân mới đủ nhạy bén để nhìn thấy cơ hội trong những dịch chuyển lớn về công nghệ, thị trường và hành vi tiêu dùng, từ đó đưa ra quyết định nhanh, thiết kế linh hoạt và triển khai dứt khoát.
Và cuối cùng, kinh tế tư nhân - khi có không gian phát triển - thường sinh ra những chuỗi phản ứng lan tỏa, kết nối các ngành, kích thích đổi mới, tạo công ăn việc làm, và nâng chất lượng sống ở tầm rộng hơn.
