Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã phê duyệt kế hoạch xả hơn một triệu tấn nước thải hạt nhân đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima bị phá hủy vào đại dương, bất chấp sự phản đối kịch liệt của cộng đồng quốc tế.
Trong một báo cáo được công bố hôm thứ Ba 4/7, IAEA cho biết họ đã kết luận sau 2 năm đánh giá rằng kế hoạch này của Nhật Bản là "phù hợp với các tiêu chuẩn an toàn quốc tế có liên quan", và rằng trong khi các mối lo ngại về xã hội, chính trị và môi trường đã được nêu ra, lượng nước thải ra sẽ tác động phóng xạ đối với con người và môi trường "không đáng kể".
Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi đã tới Tokyo để trình bày kết quả nghiên cứu với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida. Trong một cuộc họp báo, Grossi cho biết cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc sẽ giám sát việc xả nước tại chỗ.
Kế hoạch này được trình bày lần đầu tiên vào năm 2021 bởi chính phủ Nhật Bản, Cơ quan quản lý hạt nhân và TEPCO, đơn vị vận hành Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi đã bị phá hủy. Tất cả đều khẳng định rằng quá trình này là an toàn.
Nước được sử dụng để làm mát các thanh nhiên liệu của nhà máy vào năm 2011 sau sự cố tan chảy ở ba lò phản ứng của nó, sẽ được xử lý và thải ra Thái Bình Dương trong vòng 30-40 năm tới. Thảm họa đã xảy ra do sóng thần gây ra bởi trận động đất 9,0 độ richter.
Nhật Bản vẫn chưa cho biết khi nào việc xả nước sẽ bắt đầu, vì đang chờ sự chấp thuận của IAEA.
Kế hoạch này đã vấp phải sự chỉ trích đáng kể từ cộng đồng khoa học, với nhiều nhà khoa học nói rằng họ không bị thuyết phục bởi chính phủ Nhật Bản và khẳng định của TEPCO rằng nó an toàn - rằng nước thải được xử lý về cơ bản sẽ được pha loãng trong đại dương.
Robert Richmond, một nhà sinh vật học của Đại học Hawaii và là một trong năm chuyên gia được Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương ủy quyền để nghiên cứu kế hoạch, cho biết các nhà khoa học ở Nhật Bản đã không cung cấp đủ bằng chứng cho thấy các nguyên tố có hại sẽ không được thải ra đại dương.
“Có những lỗ hổng lớn trong thông tin quan trọng cần thiết để chúng tôi đưa ra quyết định cuối cùng,” Richmond nói, đồng thời lưu ý rằng ban hội thẩm đã nêu vấn đề này và các vấn đề khác với chính phủ Nhật Bản, nhưng không có kết quả.
Ông nói rằng đây là một vấn đề nan giải vì các yếu tố có hại có thể liên kết với trầm tích đại dương và các sinh vật sống, có khả năng làm hỏng DNA của chúng và gây ra đột biến. "Chúng tôi nhất trí với quan điểm rằng điều này chưa được chứng minh là an toàn," Richmond nói.
Kế hoạch này cũng đã vấp phải sự chỉ trích cả trong nước cũng như quốc tế, từ các nước láng giềng như Hàn Quốc, Philippines và Trung Quốc. Lập luận của họ là đây là một vấn đề xuyên biên giới - rằng nước thải do Nhật Bản thải ra sẽ không chỉ tồn tại trong và xung quanh Nhật Bản.
Xa hơn nữa, nhiều quốc đảo Thái Bình Dương và cư dân của họ cũng đã lên tiếng phản đối kịch liệt, cho rằng đây là mối đe dọa đối với sinh kế và lối sống trên đại dương của họ.
Tuy nhiên, không phải tất cả các nhà lãnh đạo đảo quốc Thái Bình Dương đều phản đối kế hoạch này. Các nhà lãnh đạo của Micronesia và Papua New Guinea gần đây đã ra mặt ủng hộ nó, với lý do tin tưởng vào chính phủ Nhật Bản trong việc duy trì các quy định an toàn.
