Đại hội đồng Liên Hợp quốc hôm 22/9 đã phê duyệt một bản kế hoạch chi tiết nhằm tập hợp các quốc gia ngày càng chia rẽ trên thế giới lại với nhau để giải quyết những thách thức của thế kỷ 21, từ biến đổi khí hậu và trí tuệ nhân tạo (AI) đến xung đột leo thang, bất bình đẳng và nghèo đói gia tăng.
“Hiệp ước tương lai” dài 42 trang thách thức các nhà lãnh đạo của 193 quốc gia thành viên Liên Hợp quốc biến những lời hứa thành hành động thực sự để tạo nên sự khác biệt trong cuộc sống của hơn 8 tỷ người trên thế giới.
Hiệp ước đã được thông qua tại lễ khai mạc “Hội nghị thượng đỉnh tương lai” kéo dài hai ngày do Tổng thư ký Guterres triệu tập.
“Chúng ta ở đây để đưa chủ nghĩa đa phương trở lại từ bờ vực thẳm", ông nói. “Bây giờ, vận mệnh chung của chúng ta là cùng nhau vượt qua nó. Điều đó đòi hỏi không chỉ sự đồng thuận, mà còn là hành động".
Tổng thư ký Liên Hợp quốc kêu gọi các nhà lãnh đạo: Thực hiện hiệp ước. Ưu tiên đối thoại và đàm phán. Chấm dứt “các cuộc chiến xé nát thế giới của chúng ta” từ Trung Đông đến Ukraine và Sudan. Cải cách Hội đồng Bảo an hùng mạnh. Đẩy nhanh cải cách hệ thống tài chính quốc tế. Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch. Lắng nghe những người trẻ tuổi và đưa họ vào quá trình ra quyết định.
Số phận của hiệp ước vẫn là dấu hỏi cho đến phút cuối. Nó quá mong manh đến nỗi ông Guterres đã chuẩn bị tới 3 bài phát biểu, một bài nếu chấp thuận, một bài nếu nó bị bác bỏ và một bài để giải quyết nếu mọi thứ chưa rõ ràng.
“Không ai hài lòng với hiệp ước này”, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Vershinin cho biết.
Hội nghị thượng đỉnh mở đầu bằng việc ông đề xuất các sửa đổi có thể làm giảm đáng kể hiệp ước. Phát biểu thay mặt cho 54 quốc gia châu Phi - những quốc gia phản đối các sửa đổi của Nga - Cộng hòa Congo đã phản đối bằng động thái không bỏ phiếu về các sửa đổi. Động thái đó đã được chấp thuận với sự hoan nghênh. Nga chỉ nhận được sự ủng hộ từ Iran, Belarus, Triều Tiên, Nicaragua, Sudan và Syria.
Sau đó, Chủ tịch Đại hội đồng Philémon Yang đã đưa bản hiệp ước ra bỏ phiếu và gõ búa, biểu thị sự đồng thuận của tất cả 193 quốc gia thành viên Liên Hợp quốc, điều cần thiết để phê duyệt.
Hiệp ước tương lai cho biết các nhà lãnh đạo thế giới đang tụ họp “vào thời điểm toàn cầu đang có sự chuyển đổi sâu sắc” và cảnh báo về “những rủi ro thảm khốc và hiện sinh đang gia tăng” có thể đẩy mọi người ở khắp mọi nơi “vào một tương lai khủng hoảng và sụp đổ dai dẳng”.
Hiệp ước bao gồm 56 hành động về các vấn đề như xóa đói giảm nghèo, giảm thiểu biến đổi khí hậu, đạt được bình đẳng giới, thúc đẩy hòa bình và bảo vệ dân thường, cũng như tái tạo hệ thống đa phương để "nắm bắt cơ hội của hôm nay và ngày mai".
Ông Guterres đã nêu bật một số điều khoản quan trọng trong Hiệp ước tương lai và hai phụ lục đi kèm, Hiệp ước kỹ thuật số toàn cầu và Tuyên bố về thế hệ tương lai.
Hiệp ước này cam kết các nhà lãnh đạo thế giới sẽ cải tổ Hội đồng Bảo an gồm 15 thành viên, để phản ánh tốt hơn thế giới ngày nay và "khắc phục bất công lịch sử đối với châu Phi", nơi không có ghế thường trực, và giải quyết tình trạng đại diện thấp của khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Mỹ Latinh.
Tổng thư ký Liên Hợp quốc cho biết Hiệp ước kỹ thuật số toàn cầu “bao gồm thỏa thuận thực sự mang tính toàn cầu đầu tiên về quản trị trí tuệ nhân tạo quốc tế”.
Hiệp ước cam kết các nhà lãnh đạo thành lập một Ban khoa học quốc tế độc lập tại Liên Hợp quốc để thúc đẩy sự hiểu biết khoa học về AI, cũng như các rủi ro và cơ hội của AI. Hiệp ước cũng cam kết cơ quan thế giới này sẽ khởi xướng một cuộc đối thoại toàn cầu về quản trị AI với tất cả các bên liên quan chính.
Ông Guterres cho biết các hành động của hiệp ước cũng bao gồm các biện pháp "để đưa ra phản ứng ngay lập tức và phối hợp đối với các cú sốc phức tạp" bao gồm cả đại dịch. Và nó bao gồm "cam kết mang tính đột phá của các chính phủ trong việc lắng nghe những người trẻ tuổi và đưa họ vào quá trình ra quyết định".
Về vấn đề nhân quyền, ông Guterres cho biết: “Trước sự gia tăng của nạn kỳ thị phụ nữ và sự thu hẹp quyền sinh sản của phụ nữ, các chính phủ đã cam kết rõ ràng sẽ xóa bỏ các rào cản pháp lý, xã hội và kinh tế ngăn cản phụ nữ và trẻ em gái phát huy hết tiềm năng của mình trong mọi lĩnh vực”.
