Nhiều vấn đề về cải cách môi trường kinh doanh ở Việt Nam đã được đặt ra, phân tích tại hội thảo "Nâng cao chất lượng môi trường kinh doanh: cải cách điều kiện kinh doanh, quản lý chuyên ngành và thủ tục hành chính tư pháp" do Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID) và Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế trung ương (CIEM) tổ chức ngày 19-4 tại TP HCM.
Càng cải cách càng nhiều giấy phép con
Trao đổi tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho biết Việt Nam đã cải cách giấy phép kinh doanh gần 20 năm nay. Theo Luật Đầu tư 2014, Việt Nam có 267 ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, khi luật sửa đổi năm 2016 thì còn 243 ngành nghề. Thế nhưng, khảo sát của VCCI năm 2017 cho thấy có đến 5.719 giấy phép con đang tồn tại.
Ông Nguyễn Đình Tuệ, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ doanh nghiệp (DN) nhỏ và vừa - Hiệp hội DN TP HCM, cho rằng cần có cách làm khác để cải cách môi trường kinh doanh hiệu quả hơn. "Chúng ta đưa ra chỉ tiêu cắt giảm khoảng 50% thủ tục đăng ký kinh doanh, vận động các bộ - ngành tự giác cắt giảm giấy phép con nhưng tính tự giác của các bộ - ngành không cao. Trong lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành, hiện có quá nhiều điều kiện kiểm tra gây cản trở DN xuất nhập khẩu. Trong cải cách hành chính thì vấn đề một cửa còn mang tính hình thức, rất ít cơ quan hành chính chịu giảm giấy tờ và công đoạn xử lý hồ sơ…" - ông Tuệ dẫn chứng.
Phó Viện trưởng CIEM Phan Đức Hiếu cho biết từ năm 1998 đến nay, Việt Nam vẫn loay hoay với bài toán cải cách điều kiện kinh doanh. "Muốn cắt giảm giấy tờ thì phải cấp bộ, muốn cải cách thủ tục hành chính thì từ cấp địa phương. Lâu nay, chúng ta hay nói "trên nóng dưới lạnh" nhưng thực chất không phải địa phương nào cũng "lạnh". Một số địa phương rất "nóng" trong quyết tâm cải cách nhưng ở giữa là các bộ - ngành vẫn còn rất "lạnh" - ông Hiếu ví von.
Còn nhiều thách thức
Số liệu của CIEM cho thấy từ khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 19 năm 2014 về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đến nay, môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh đã được cải thiện nhưng mức độ chưa đều và chưa đạt mục tiêu đề ra.
Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh - CIEM, cho biết môi trường kinh doanh của Việt Nam hiện đứng sau 4 nước trong khu vực ASEAN và có khoảng cách khá xa với Singapore, Malaysia, Thái Lan. Những năm gần đây, các nước trong khu vực như Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Brunei tập trung cải cách mạnh mẽ hơn Việt Nam cả về số lượng và mức độ. Về năng lực cạnh tranh, Việt Nam vẫn chỉ đứng thứ 6 trong khu vực ASEAN.
"Qua 4 năm thực hiện Nghị quyết 19, kết quả đạt được còn thấp so với mục tiêu và không đồng đều, có sự chênh lệch khá lớn giữa các chỉ số, bộ - ngành và địa phương. Chúng ta vẫn chưa đạt được trung bình ASEAN 4 về môi trường kinh doanh, số điều kiện kinh doanh bãi bỏ còn thấp so với mục tiêu là bãi bỏ 1/3-1/2 số điều kiện kinh doanh hiện hành. Số hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành trước thông quan mới giảm được 10 điểm % (mục tiêu là giảm ít nhất 20 điểm %) và số hàng hóa thuộc diện phải kiểm tra chuyên ngành giảm chưa đáng kể" - bà Thảo nêu.
"Mong muốn lớn nhất của chúng tôi là làm thế nào để tổ chức thực thi đầy đủ, nhất quán, đúng thời hạn, mục tiêu những giải pháp mà Chính phủ đã đề ra. Làm sao để không có thêm Nghị quyết 19 năm 2019, 2020 tiếp tục đưa ra những mục tiêu cải cách như từng đưa ra 4 năm nay" - ông Phan Đức Hiếu bày tỏ.
