Loay hoay nhân lực ngành du lịch

(ĐTTCO) - Bất chấp phải đối mặt với nhiều cam go, ngành du lịch Việt Nam vẫn có 1 năm hoạt động khả quan. Theo Tổng cục Du lịch, doanh thu toàn ngành trong năm 2015 hơn 337.000 tỷ đồng (15,3 tỷ USD). Đây là con số khá lớn khi so sánh với những lĩnh vực chủ chốt khác. Tổng doanh thu từ khai khác dầu mỏ trong năm qua của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam cũng chỉ dừng lại ở mức 560.000 tỷ đồng, cho thấy tiềm năng ngành công nghiệp không khói là không phải bàn cãi.

Đào tạo lý thuyết suông

Thực tế, đầu tư vào ngành du lịch khách sạn đang trở thành xu thế nóng ở Việt Nam trong những năm qua. Trải dài từ Bắc đến Nam, các chủ đầu tư trong và ngoài nước đã liên tục mở nhiều khách sạn, khu nghỉ dưỡng đẳng cấp tại Quảng Ninh, Đà Nẵng, Nha Trang, Vũng Tàu hay Phú Quốc. Các dự án cơ sở hạ tầng lớn về hàng không, đường cao tốc, cảng biển... cũng góp phần đưa khách du lịch đến các địa điểm này thuận lợi hơn. Tuy nhiên, nếu những yếu tố “cứng” nhưng cơ sở vật chất, hạ tầng... đã được các doanh nghiệp trong nước khắc phục phần nào, yếu tố “mềm” là con người vẫn là bài toán không dễ giải quyết. Hiện cả nước có khoảng 700.000 người làm việc trong ngành du lịch. Dự kiến đến năm 2030, con số này sẽ lên tới 870.000 người. “Công tác quản lý và huấn luyện đội ngũ nhân viên, yếu tố rất quan trọng mang đến thành công trong ngành, vẫn chưa được nhiều chủ đầu tư quan tâm đúng mức. Đó cũng là một lý do khiến tỷ lệ khách quốc tế quay lại Việt Nam rất thấp, chỉ khoảng 6%” - ông Patrice Landrein, chuyên gia tư vấn của Công ty BCA Asia, chia sẻ.

Kinh doanh du lịch thật sự là nghề khó. Bởi đó là một ngành vừa mang tính khoa học, vừa mang tính nghệ thuật, sử dụng con người để giao tiếp với con người. Người phục vụ trong ngành du lịch không chỉ cần có kỹ năng chuyên môn giỏi, yêu nghề, am hiểu ý muốn của khách hàng, khéo léo trong giao tiếp, mà còn phải sở hữu trình độ ngoại ngữ đủ tốt để có thể phục vụ khách du lịch quốc tế đến Việt Nam ngày càng nhiều. Trong bối cảnh đó, số lượng các trường đại học, cao đẳng có chuyên ngành đào tạo du lịch khách sạn ở Việt Nam cũng không ít. Nhưng vì sao chất lượng đầu ra vẫn chưa đạt yêu cầu? Một thực trạng cần phải thừa nhận rằng công tác đào tạo nhân lực cho ngành du lịch hiện nay hoàn toàn lý thuyết, không gắn kết được với cơ sở kinh doanh du lịch. Đây cũng là lý do buộc các doanh nghiệp phải tốn thêm thời gian, công sức để đào tạo đội ngũ sinh viên mới ra trường, khiến chi phí hoạt động tăng lên đáng kể. “Không gắn kết được với cơ sở kinh doanh du lịch nên không có điều kiện để các em sinh viên du lịch thực tập. Thực tế, 70-80% nội dung chương trình phải là đào tạo thực tiễn và thực tập trong cơ sở thực tế mới có thể trưởng thành” - ông Nguyễn Hữu Thọ, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, giải thích.

Cần cải cách toàn diện

Vấn đề đặt ra lúc này là nếu chậm cải cách, nguy cơ nhân lực ngành du lịch Việt sẽ thua trận ngay trên sân nhà hoàn toàn có thể xảy ra. Bởi lẽ, Cộng đồng Kinh tế chung ASEAN (AEC) đã cho phép nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ tiếng Anh vượt trội từ Singapore, Philippines, Thái Lan hay Malaysia sang tìm kiếm cơ hội việc làm tại Việt Nam dễ dàng hơn trước. Điều này có nghĩa, với trình độ được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, nguồn nhân lực các nước này nếu vào Việt Nam, chắc chắn sẽ làm quản lý, nhân viên là người Việt Nam khó có cửa cạnh tranh lại. Viễn cảnh này nếu trở thành hiện thực, liệu giới trẻ Việt Nam có thấy dễ chịu?

Điều đáng mừng, để đối phó với thách thức mới và không ngồi đợi những thay đổi lớn từ hệ thống đào tạo chính quy, một số doanh nghiệp trong ngành du lịch đã chủ động thực hiện những bước đi của riêng mình. Mới đây, Tập đoàn bất động sản Imperial Group đã thành lập Trường The Imperial International Hotel School để đào tạo nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao, với mục tiêu không chỉ sử dụng họ trong hệ thống mà còn cung cấp cho các khách sạn khác. Để làm được điều này, bên cạnh hợp tác về mặt nội dung và cách thức đào tạo với 1 trường đại học chuyên về quản lý khách sạn và du lịch ở Hoa Kỳ, Imperial International Hotel School còn sử dụng toàn bộ hệ thống khách sạn 5 sao của họ tại Vũng Tàu để học viên có cơ hội họp tập thực tế. Mô hình kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn được xem là có triển vọng lớn để mang lại hiệu quả. Còn ở Tổng công ty Du lịch Sài Gòn, đơn vị đang sở hữu 17.000 nhân viên cùng với một hệ thống khách sạn rộng lớn, nhiều chương trình đào tạo, thực hành trong và ngoài nước đang được tổ chức đều đặn mỗi năm nhằm giúp nhân viên tiếp cận những chuẩn mực mới về du lịch.

Ðó là những tín hiệu tích cực. Nhưng đây vẫn là các giải pháp mang tính đơn lẻ, cục bộ và chưa mang tính đồng bộ cao. Ngành du lịch Việt Nam vẫn thật sự cần một chiến lược cải cách mang tính toàn diện từ phía các nhà hoạch định để định hướng và hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển. Việt Nam đã đề ra chiến lược phát triển du lịch đến năm 2020, tầm nhìn 2030, trong đó chỉ ra những vướng mắc cần giải quyết như đảm bảo an ninh an toàn, vệ sinh an toàn thực phẩm, tạo ra sản phẩm mới có chất lượng cao, quảng bá tiếp thị hiệu quả đến quốc tế và đào tạo nguồn nhân lực. Kế hoạch đã có, giờ chính là thời điểm cùng bắt tay hành động.