Trung Quốc được cho đang nhanh chóng mở rộng quan hệ hợp tác với Afghanistan để dần dần thay thế và lấp chỗ trống, sau khi quân đội Mỹ và NATO rút quân khỏi Afghanistan.
Theo tờ Daily Beast, thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), Trung Quốc hiện sẵn sàng tạo ra lối vào không gặp bất cứ sự cạnh tranh nào hậu thời kỳ Mỹ ở Afghanistan.
Quân đội Mỹ rút quân, mở đường cho Trung Quốc vào lấp chỗ trống ở Afghanistan. (Ảnh minh họa)
Dẫn lời nguồn tin thân cận với các quan chức chính phủ Afghanistan, Daily Beast cho hay chính quyền Kabul cũng đang tăng cường quan hệ với Trung Quốc theo khuôn khổ Vành đai Kinh tế Trung Quốc – Pakistan (CPEC) trị giá 62 tỉ USD. Dự án này liên quan tới hoạt động xây dựng các tuyến đường cao tốc, đường sắt, đường ống dẫn nhiên liệu giữa Trung Quốc và Pakistan. Theo đó, Trung Quốc muốn mở rộng BRI tới Afghanistan và ít nhất trong 10 năm qua được cho đã đề nghị Kabul tham gia.
Một trong những dự án triển vọng đang được thảo luận là chương trình xây dựng một con đường lớn được Trung Quốc tài trợ. Con đường này kết nối thành phố Kabul của Afghanistan với thành phố Peshawar ở phía tây bắc Pakistan và thông với mạng lưới đường của CPEC.
“Đang diễn ra quá trình thảo luận về con đường cao tốc Peshawar – Kabul giữa chính quyền Kabul và Bắc Kinh. Nối Kabul với Peshawar bằng tuyến đường bộ đồng nghĩa với việc Afghanistan chính thức tham gia CPEC”, một nguồn tin giấu tên cho hay.
Cũng theo nguồn tin này, việc Mỹ rời khỏi Afghanistan là chuyện tốt, bởi “Tổng thống Ashraf Ghani cần một đồng minh có nguồn lực, quyền lực và năng lực tạo ra sự hỗ trợ quân sự cho chính quyền lãnh đạo”. Ngoài ra, trước đây, Afghanistan và Trung Quốc được biết đã tiến hành các cuộc đàm phán về hoạt động hợp tác song phương và điều này khiến Mỹ nghi ngờ chính quyền của Tổng thống Ghani.
Hồi tháng Năm, giới truyền thông dẫn lời Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, Bắc Kinh đang tiến hành đàm phán với các bên liên quan bao gồm Kabul về việc mở rộng CPEC.
Một số báo cáo nhấn mạnh, Bắc Kinh có thể nắm ưu thế trong việc gia tăng sức ép để đưa Kabul tham gia BRI nhất là khi lực lượng Taliban có khả năng trỗi dậy sau khi Mỹ rút quân hoàn toàn khỏi Afghanistan. Thậm chí, các quan chức Trung Quốc cũng được cho đã liên lạc với phía lãnh đạo Taliban, kể từ khi chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump ký kết thỏa thuận hòa bình với nhóm phiến quân này vào tháng Hai năm nay.
Trên thực tế, Trung Quốc đã cho triển khai loạt dự án cơ sở hạ tầng ở các vùng sát với Afghanistan như xây dựng sân bay Taxkorgan ở cao nguyên Pamir nằm ở phía tây bắc Khu Tự trị Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, nơi có đường biên giới giáp với Afghanistan. Ngay cả cảng Gwadar ở tỉnh Balochistan của Pakistan cũng có đường biên giới với Afghanistan và nằm dưới sự điều hành của Trung Quốc. Cả 2 công trình trên đều được xây dựng trong khuôn khổ của CPEC.
Bên cạnh đó, để đảm bảo hoàn bình trong quá trình triển khai các dự án thuộc BRI, chính quyền Trung Quốc được biết đã đề nghị hỗ trợ hàng tỉ USD cho Taliban thông qua các dự án năng lượng và cơ sở hạ tầng để đổi lại Taliban chấm dứt những hành động thù địch ở Afghanistan.
BRI của Trung Quốc là dự án nhằm kết nối châu Á với châu Phi và châu Âu thông qua mạng lưới các tuyến đường bộ và đường thủy phủ khắp 60 quốc gia. Dự án trị giá 4 ngàn tỉ USD này không chỉ giúp cải thiện hoạt động kết nối liên khu vực, mà còn giúp Trung Quốc gia tăng tầm ảnh hưởng trên thế giới. Afghanistan có thể giúp Trung Quốc khi quốc gia này giữ vị trí chiến lược để trở thành một trung tâm thương mại kết nối Trung Đông, Trung Á và châu Âu.
Trong cuộc gặp 3 bên giữa Afghanistan - Trung Quốc - Pakistan hồi đầu tháng Sáu, Bộ trưởng Ngoại giao Islamabad và Bắc Kinh đã cam kết “mở rộng các mối quan hệ thương mại và kinh tế” với Kabul, cũng như “đóng vai trò lớn hơn” trong quá trình tái hòa giải sau khi quân đội Mỹ và NATO rút khỏi Afghanistan.
Dù chính quyền của Tổng thống Joe Biden đặt ra hạn chót để rút toàn bộ quân đội Mỹ khỏi Afghanistan là vào ngày 1/9, nhưng theo truyền thông Mỹ, đa số binh sĩ Mỹ đã rời khỏi Afghanistan vào đầu tháng Bảy. Hồi tuần trước, ông Biden tuyên bố Mỹ vẫn sẽ còn “một vài lực lượng ở lại” sau hạn chót 1/9 và để Kabul tự quyết định tương lai.
Mới đây, hôm 2/7, quân đội Mỹ đã chính thức rút khỏi căn cứ quân sự lớn nhất ở Afghanistan là căn cứ không quân Bagram, một biểu tượng chấm dứt cho quá trình tham chiến suốt 20 năm qua.
Từ căn cứ không quân Bagram, quân đội Mỹ thực hiện các đợt không kích và hỗ trợ hậu cần trong giai đoạn chiến đấu ở Afghanistan. Hoạt động rút quân khỏi căn cứ Bagram hôm 2/7 được xem mang tính biểu tượng chấm dứt sứ mệnh tham chiến của Mỹ ở Afghanistan. Khoảng 2.400 quân nhân Mỹ đã thiệt mạng và hàng ngàn người khác bị thương trong cuộc chiến ở Afghanistan.
