Các nhà ngoại giao ở Brussels cho biết không có sự đồng thuận về việc ai sẽ thay thế cựu thủ tướng Na-uy Jens Stoltenberg làm quan chức dân sự hàng đầu của liên minh phương Tây.
Một số đồng minh đang xem xét kế hoạch kéo dài nhiệm kỳ đã chín năm của ông để giám sát phản ứng của NATO đối với cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine.
Tuy nhiên, vào 12-2, ngay sau khi ông Stoltenberg trở về từ các cuộc họp cấp cao ở Washington, người phát ngôn của ông đã xác nhận rằng ông sẽ rời nhiệm sở vào cuối năm nay.
Người phát ngôn Oana Lungescu cho biết: “Nhiệm vụ của Tổng thư ký Jens Stoltenberg đã được gia hạn ba lần và ông ấy đã phục vụ tổng cộng gần 9 năm”.
"Nhiệm kỳ của tổng thư ký sẽ kết thúc vào tháng 10 năm nay và ông ấy không có ý định xin gia hạn thêm nhiệm kỳ của mình."
Quyết định ra đi của người đàn ông 63 tuổi này sẽ làm bật lên cuộc chạy đua giữa các quan chức cấp cao châu Âu để thay thế ông, với việc các chính phủ đã kín đáo tung ra các ứng cử viên, tin tức rò rỉ trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
Tổng thư ký luôn là người châu Âu, ngay cả khi trên thực tế, Washington có lá phiếu quyết định đối với đề cử của ông.
Và mặc dù công việc hàng ngày là phối hợp và tìm kiếm sự đồng thuận giữa 30 đồng minh, nhưng bản thân sự lựa chọn này sẽ được coi là biểu tượng cho hướng đi của NATO.
Liệu có lãnh đạo nữ hay người phương Đông?
Lần cuối cùng tương lai của ông Stoltenberg bị nghi ngờ - vào 2-2022, khi ông được bổ nhiệm làm người đứng đầu tương lai của ngân hàng trung ương Na-uy, ngay sau khi rút lui - mọi đồn đoán tập trung vào lãnh đạo nữ.
Trong bảy thập kỷ, liên minh do một loạt đàn ông Tây Âu đứng đầu, và nhiều nhà quan sát cho rằng đã đến lúc một người phụ nữ hoặc một người phương Đông lên nắm quyền.
Bốn thủ lĩnh cuối cùng của NATO dường như đã được chọn khi đi ngược chiều kim đồng hồ đến bờ biển Bắc Hải, một người Anh được kế vị bởi một người Hà Lan, sau đó là một người Đan Mạch và giờ là một người Na-uy.
Trong khi đó, trọng tâm chiến lược của liên minh đã chuyển sang sườn phía đông, nơi các thành viên mới hơn của liên minh trên bờ biển Baltic và Biển Đen đối đầu với Nga.
Ba Lan và các quốc gia vùng Baltic hiện coi những lời cảnh báo từ lâu của họ về Moscow là hợp lý, và họ đã dẫn đầu những lời kêu gọi vũ trang và hỗ trợ Ukraine.
Điều này đã dẫn đến những lời kêu gọi NATO bổ nhiệm một nhân vật như Thủ tướng Litva Ingrida Simonyte hoặc người đồng cấp Estonia Kaja Kallas.
Cả hai từ lâu đã có quan điểm ngoại giao cứng rắn với Nga, vốn khuyến nghị họ với các đồng minh diều hâu hơn, nhưng có thể chống lại họ ở một số thủ đô.
Một số người cho rằng việc bổ nhiệm một Balt sẽ bị coi là quá khiêu khích đối với Nga, đẩy các đồng minh - vốn đã trang bị và tài trợ cho các lực lượng của Kyiv - tiến gần hơn đến xung đột trực tiếp với Moscow.
Nhiều nhà quan sát hoài nghi hơn, bao gồm cả một số quan chức NATO, cho rằng Kallas đã tỏ ra quá thành công trong việc ủng hộ lập trường phía đông, gây ra sự phẫn nộ ở các thủ đô phương tây.
Nếu không phải là một Balt diều hâu, thì là ai?
Không có ứng cử viên chính thức nào được công bố, nhưng các nhà ngoại giao ở Brussels gợi ý rằng Hà Lan sẽ chào mời Bộ trưởng Quốc phòng Kajsa Ollongren.
Trong khi đó, Anh đã cung cấp ba tổng thư ký về lịch sử của liên minh và theo truyền thống coi mình là cầu nối giữa châu Âu và Mỹ.
Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace thường được coi là một ứng cử viên khả dĩ, nhưng điều đó có thể không được lòng 21 đồng minh NATO cũng là thành viên của Liên minh châu Âu.
“Không đồng thuận”
Anh, đặc biệt là dưới thời cựu thủ tướng Boris Johnson, đã giành được những người bạn ở Ukraine với tư cách là người ủng hộ sớm và mạnh mẽ cho việc bảo vệ nước này, nhưng Brexit đã làm hỏng mối quan hệ của London với nhiều thủ đô EU.
Điều này để lại sườn phía nam của NATO, với những nhân vật như cựu thủ tướng 75 tuổi Mario Draghi của Ý và Tổng thống Romania Klaus Iohannis được cho là có mặt trong khuôn khổ.
Và một quân bài hoang dã cuối cùng: Điều gì sẽ xảy ra nếu NATO lần đầu tiên chọn một tổng thư ký không phải người châu Âu và chọn một người Canada như Phó Thủ tướng Chrystia Freeland?
"Không có sự đồng thuận", một quan chức cấp cao của NATO thừa nhận, trong bối cảnh có ý kiến cho rằng Nhà Trắng của Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn chưa cân nhắc nhiều về việc kế nhiệm.
Ông Stoltenberg nhậm chức tại trụ sở của NATO ở Brussels vào 1-10-2014 và đã giám sát liên minh phương Tây vượt qua một số cuộc khủng hoảng quốc tế.
Nhân viên NATO cuối cùng và lực lượng Mỹ rời Afghanistan vào 8-2021, ngay trước khi thủ đô Kabul thất thủ trước lực lượng Taliban chiến thắng, đã hồi sinh chế độ Hồi giáo.
Ông Stoltenberg cũng giám sát phản ứng của NATO đối với khủng hoảng Ukraine vào 2-2022 và nó vẫn đang diễn ra, cuộc chiến tàn khốc nhất trên đất châu Âu kể từ những năm 1940.
Ông từng là một tổng thư ký đáng kính và đặc biệt là cầu nối giữa các đồng minh châu Âu và Washington dưới thời cựu tổng thống Mỹ Donald Trump, một người thường xuyên chỉ trích NATO.
