Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị đề nghị tăng cường hợp tác khu vực về vaccine Covid-19 và phát triển các dự án cơ sở hạ tầng do Trung Quốc tài trợ với các đối tác từ Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan trong cuộc họp thứ hai với nhóm vào 13-5 tại Tây An, phía tây bắc tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc.
Sáu nước cũng thảo luận về việc xây dựng một “con đường lớn liên kết giữa Á-Âu”, học bổng mới của chính phủ Trung Quốc cho Trung Á, hợp tác nông nghiệp, đóng một “vai trò xây dựng” sau khi quân đội Mỹ rút khỏi Afghanistan, cũng như đàn áp Đông Turkestan. Phong trào Hồi giáo mà Bắc Kinh đã đổ lỗi cho bạo lực ở Tân Cương.
Trong các cuộc hội đàm song phương riêng biệt từ 11-13/05, ông Vương Nghị nhấn mạnh sự cần thiết phải bảo vệ “không can thiệp vào công việc nội bộ” và ngoại trưởng các nước Trung Á cho biết họ ủng hộ nỗ lực của Trung Quốc trong việc “bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia” và về vấn đề Tân Cương, theo tài liệu của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Các nhà phân tích cho rằng các động thái công khai của Trung Quốc phản ánh mong muốn thể chế hóa hơn nữa hợp tác đa phương với năm quốc gia Trung Á. Bốn trong số năm quốc gia cũng là thành viên của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), một liên minh Á-Âu do Trung Quốc hậu thuẫn bao gồm Nga, Ấn Độ và Pakistan.
Nhưng trong khi Bắc Kinh tăng cường đầu tư vào Trung Á, thì khu vực này ngày càng có nhiều bất an trước dấu chân ngày càng mở rộng của Trung Quốc. Thăm dò ý kiến từ Trung Á Barometer cho thấy trong khi chính phủ các nước này hoan nghênh mối quan hệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc, thì dư luận lại trái chiều, với 30% ở Kazakhstan và 35% ở Kyrgyzstan xem Trung Quốc không thuận lợi so với xếp hạng bất lợi ở mức một chữ số đối với Nga.
Temur Umarov, một chuyên gia về Trung Quốc và Trung Á tại Trung tâm Carnegie Moscow, cho biết Nga - nước có truyền thống giữ ảnh hưởng mạnh mẽ trong khu vực - cho đến nay không thấy lợi ích của Trung Quốc ở đó mâu thuẫn với lợi ích của mình. Trung Quốc cũng cho thấy nhận thức về tình cảm tiêu cực của công chúng ở Trung Á, chuyển từ các dự án lớn sang các dự án tạo cơ hội việc làm cho địa phương.
Michael Clarke, phó giáo sư tại Đại học Quốc gia Australia, cho biết Trung Quốc đã tìm cách tăng cường sự hiện diện của mình ở Trung Á vì khu vực này là nguồn cung cấp tài nguyên thiên nhiên quan trọng - như dầu mỏ và khí đốt tự nhiên - và là khu vực trung chuyển quan trọng cho các nỗ lực thương mại của Trung Quốc với Châu Âu, Nga và Trung Đông.
Ông nói, sáng kiến “một vành đai, một con đường” đã tạo tiền đề cho Bắc Kinh thấy được một khu vực ổn định, để đảm bảo các khoản đầu tư và cơ sở hạ tầng cũng như đảm bảo cho Tân Cương.
