Ông Thái Minh Giao, Phó Cục trưởng Cục Thuế TPHCM, cho biết 4 tháng đầu năm tình hình thu ngân sách từ đất trên địa bàn TP có nhiều dấu hiệu khả quan, khi đạt hơn 12.600 tỷ đồng, chiếm 10,5% tổng thu ngân sách toàn TP, nhưng thấp hơn năm 2021 (thu hơn 17.500 tỷ đồng). Theo lãnh đạo Cục Thuế, tình hình thu chậm do hoạt động kinh doanh BĐS bị chững bởi dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, cũng như một số dự án bị thanh, kiểm tra và liên quan đến các vụ án.
Thực tế, trong 3 năm gần đây (2018-2020) thu tiền sử dụng đất của TPHCM bị sụt giảm mạnh do thiếu nguồn cung dự án và sản phẩm nhà ở. Đặc biệt, năm 2020 khi Covid-19 xuất hiện, TP chỉ thu được 7.634 tỷ đồng từ đất, bằng một nửa năm 2019 và một phần ba năm 2017. Theo số liệu từ Cục Thuế TPHCM, nguồn thu tiền sử dụng đất năm 2020 kém xa hầu hết các năm suốt thập niên qua, chỉ nhỉnh hơn năm 2014 (thu được 6.037 tỷ đồng), vì giai đoạn này thị trường BĐS ở cuối chu kỳ khủng hoảng. Giai đoạn 2015-2018 hồi phục mạnh mẽ sau chu kỳ suy thoái và bật tăng đỉnh điểm, thị trường bùng nổ với nguồn cung BĐS dồi dào, TP ghi nhận nguồn thu tiền sử dụng đất dao động trong ngưỡng 15.727-21.706 tỷ đồng/năm. Ngay cả năm 2019, khi thị trường bắt đầu xuất hiện một số dấu hiệu giảm tốc rõ rệt, việc cấp phép dự án mới chững lại, nguồn thu tiền sử dụng đất của TPHCM vẫn đạt ngưỡng 14.684 tỷ đồng, cao hơn gấp đôi so với năm 2020.
Các chuyên gia nhận định, việc TPHCM bị giảm nguồn thu tiền sử dụng đất năm 2020 có liên quan đến nguồn cung nhà ở trên địa bàn sụt giảm mạnh, đồng thời thị trường chịu tác động kép do đại dịch làm đình trệ thêm việc đầu tư xây dựng, mở bán dự án mới. Kết quả số thu NSNN từ thị trường BĐS và từ nguồn đất đai, nhất là số thu tiền sử dụng đất, số thu thuế thu nhập doanh nghiệp từ kinh doanh địa ốc phản ánh đúng diễn biến của thị trường nhà đất TP suốt thập niên qua.
Như vậy, kết quả thu ngân sách từ đất đai, đặc biệt là tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đã không phản ánh đúng tiềm năng nguồn lực từ đất đai của TPHCM. Bởi lẽ, nguồn thu ngân sách từ đất đai có thể đạt trên dưới 15% tổng thu NSNN của địa phương mới hợp lý. Bên cạnh đó, số thu thuế thu nhập doanh nghiệp từ kinh doanh BĐS trong các năm 2017-2020 chỉ đạt 15.376 tỷ đồng và có xu thế bị sụt giảm. Chỉ cá biệt một số tập đoàn, doanh nghiệp BĐS đạt lợi nhuận cao, nên nộp thuế thu nhập doanh nghiệp tăng, nhất là đối với các doanh nghiệp được chỉ định làm chủ đầu tư dự án.
