Quyết định nâng một loạt các mức lãi suất chủ chốt của NHNN mới đây được cho là bước thể hiện sự thắt chặt hơn nữa về cung tiền trong hệ thống ngân hàng (NH). Cùng với việc siết chặt trần lãi suất huy động, động thái này sẽ khiến vấn đề thanh khoản của không ít NH nhỏ trở nên nóng bỏng hơn.
Thắt chặt cung tiền
Cùng với việc ban hành một loạt chính sách nhằm quản lý và ổn định thị trường vàng, NHNN tuần qua bất ngờ điều chỉnh tăng các mức lãi suất chính, trong đó điều chỉnh tăng lãi suất tái cấp vốn từ 14% lên 15% và lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng từ 14% lên 16%. Mục đích của lần điều chỉnh các mức lãi suất này, theo NHNN, chủ yếu để đảm bảo tính hợp lý trong mối quan hệ giữa các mức lãi suất điều hành của NHNN và vai trò NHNN là người cho vay cuối cùng nhằm nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ và điều tiết lãi suất thị trường.
 |
Các mức lãi suất mới cũng được đưa ra trên cơ sở thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về việc điều hành tăng trưởng tín dụng năm 2011 khoảng 15-17%, tổng phương tiện thanh toán khoảng 12% (tại Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9.2011) cũng như các diễn biến trên thị trường tiền tệ.
Dưới con mắt các nhà đầu tư, việc nâng các mức lãi suất trên đây lại là bước đi thể hiện sự thắt chặt hơn nữa về cung tiền trong hệ thống NH nhằm tránh gây áp lực lên lạm phát về sau.
“Các mức lãi suất chủ chốt tăng lên sẽ khiến việc đi vay của các NH thương mại (NHTM) từ NHNN trở nên đắt hơn, từ đó giảm bớt hiện tượng một số NHTM (nắm giữ một số lượng lớn giấy tờ có giá) lợi dụng “nguồn vốn rẻ” từ kênh tái cấp vốn để đem cho vay lại trên thị trường liên NH hoặc thậm chí cho vay ra ngoài nền kinh tế” –chuyên viên vĩ mô Hà Thị Thu Hằng của Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) đưa nhận định.
Trên thực tế hoàn động tái cấp vốn không đươc NHNN sử dụng phổ biến thời gian qua, song việc NHNN tăng các mức lãi suất này được cho sẽ vẫn có tác động tâm lý và mang tính định hướng với lãi suất thị trường. “Do đó điều này có thể sẽ tạo sức ép khiến lãi suất cho vay khó hạ trong ngắn hạn” – BVSC đưa đánh giá trong báo cáo tuần qua.
Khó khăn thanh khoản
Song đằng sau định hướng với lãi suất thị trường, các điều chỉnh trên có thể sẽ tác động không nhỏ đến câu chuyện thanh khoản của các NHTM cổ phần nhỏ vốn chịu nhiều sức ép về huy động vốn trong thời gian qua. Ngay trong tuần có điều chỉnh lãi suất của NHNN, mặt bằng lãi suất trên thị trường liên NH chứng kiến mức tăng mạnh lên 14,5%-15% đối với kỳ hạn qua đêm, 15%-15,5% đối với kỳ hạn một tuần, 15,5%-16% đối với kỳ hạn hai tuần và 16%-17,5% đối với kỳ hạn một tháng.
Một số phân tích cho thấy, trước đây tận dụng nguồn tái cấp vốn giá rẻ, các NH lớn có thể đi vay rồi cho vay lại trên thị trường liên NH với lãi suất cao hơn.
Với phương thức này, việc tăng lãi suất tái cấp vốn có thể sẽ làm tăng lãi suất liên NH. Trong khi đó các NH nhỏ vốn thường không nắm giữ nhiều giấy tờ có giá nên việc huy động thanh khoản chủ yếu phụ thuộc vào vay liên NH và tái cấp vốn. Hơn nữa vào thời điểm các mức lãi suất huy động bị cào bằng và khống chế tối đa 14%, các NH lớn sẽ chiếm ưu thế thượng phong trong việc huy động vốn từ dân cư so với các NH nhỏ. Đồng thời với nguồn giấy tờ có giá dồi dào hơn, các NH lớn có thể vay trên thị trường mở hoặc tái chiết khấu chỉ ở mức 13%.
Phân tích viên Lưu Hải Yến của Chứng khoán Thăng Long cho rằng, ngay cả khi phải vay tái cấp vốn với chi phí cao, các NH lớn vẫn có thể cho vay lại trên thị trường liên NH với giá cao hơn để hưởng chênh lệch. Như vậy, tăng chi phí vay mượn các nguồn này sẽ ảnh hưởng đến thanh khoản các NH nhỏ nhiều nhất. “Với những động thái trên thì giả thiết là NHNN muốn sàng lọc để tái cơ cấu lại các NH là hoàn toàn hợp lý” - chuyên viên Lưu Hải Yến viết trong báo cáo thị trường của TLS tuần qua.
Cùng với việc tăng các mức lãi suất, NHNN tuần qua cũng hút ròng 13.000 tỉ đồng qua thị trường mở (OMO) sau hai tuần liên tục bơm ròng trên OMO. BVSC đánh giá đây là một sự thận trọng trong việc điều hành hoạt động cung tiền của NHNN sau khi đã bơm ròng 29.000 tỉ đồng để hạ nhiệt sự tăng nóng của lãi suất liên NH trong 4 tuần vừa qua.
Nhiều khả năng trong tuần này, NHNN còn có thể hút về thêm 6.000 tỉ đồng nữa. Do đó để tránh những biến động mạnh cũng như đảm bảo thanh khoản cho hệ thống NH, một số tổ chức đầu tư dự báo, nhiều khả năng NHNN sẽ có những phiên bơm ròng trên OMO. Động thái nếu được thực hiện còn làm giảm bớt sự tăng nóng của mặt bằng lãi suất sau khi các mức lãi suất chính được điều chỉnh tăng thêm 1-2%.
Bởi thực tế với việc hút ròng trên OMO và lãi suất liên NH tăng mạnh, các NH nhỏ đang đối mặt với khó khăn lớn về thanh khoản. Cũng theo TLS, việc nâng lãi suất tái cấp vốn còn khiến cho kỳ vọng lãi suất giảm nhanh trở nên khó khăn hơn.
