Hai cơ quan tiền thân này đều được đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh và đồng chí Phạm Văn Đồng, khẳng định sứ mệnh lịch sử trong công cuộc kháng chiến và kiến thiết, xây dựng đất nước.
Theo yêu cầu phát triển đất nước, các ngành Thống kê, Giá, Dự trữ quốc gia, Hải quan, Chứng khoán và Bảo hiểm Xã hội được thành lập. Đến nay sau quá trình sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, đặc biệt là thực hiện cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả, ngày 1-3-2025 là thời điểm lịch sử, đánh dấu sự ra đời của Bộ Tài chính mới và ngành Tài chính mới, để phục vụ cho mục tiêu phát triển đột phá của đất nước.
Nhìn lại chặng đường 80 năm hình thành, xây dựng và phát triển, nhất là trong 40 năm Đổi mới đến nay, ngành Tài chính đã luôn nỗ lực, cố gắng đạt được nhiều thành tựu nổi bật, góp phần quan trọng vào những thành tựu chung của cả nước, có thể khái quát thành 5 mốc son nổi bật.
Thứ nhất, đó là sự chuyển từ tư duy kế hoạch hóa tập trung sang mở cửa, hội nhập, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động kiến tạo hệ sinh thái phát triển mới, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính.
Những nỗ lực không ngừng này đã góp phần giúp tăng trưởng kinh tế bình quân 5 năm 2021-2025 ước đạt khoảng 6,3%/năm, thuộc nhóm tăng trưởng cao nhất thế giới và khu vực. Trong đó, năm 2025 phấn đấu tăng trưởng 8,3-8,5% theo chỉ đạo của Đảng, Nhà nước; GDP bình quân đầu người đạt khoảng 5.000 USD, đưa nước ta gia nhập nhóm nước có thu nhập trung bình cao.
Thứ hai, hoàn thiện và đổi mới chính sách tài khóa để vừa thúc đẩy phát triển kinh tế, vừa huy động và định hướng phân bổ, sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho phát triển; thực hiện đột phá trong phát triển kết cấu hạ tầng, bảo đảm an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh, giáo dục, y tế… nhằm nâng cao đời sống Nhân dân, góp phần bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Cho đến nay, thu ngân sách nhà nước (NSNN) đã đạt khoảng 2 triệu tỷ đồng, trong đó tỷ lệ chi đầu tư phát triển tăng lên 32%, bảo đảm nguồn lực cho đầu tư phát triển, hoàn thành mục tiêu 3.000 km đường bộ cao tốc và khoảng 1.700 km đường ven biển, vượt mục tiêu Đại hội Đảng XIII đặt ra. Bội chi NSNN chiếm khoảng 3,3-3,4%, nợ công khoảng 37% GDP; đảm bảo an toàn tài chính quốc gia, xếp hạng tín nhiệm quốc gia luôn ở mức triển vọng “Ổn định”.
Thứ ba, đột phá về tư duy và hành động trong tham mưu thể chế, cơ chế, chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Hàng loạt các bộ luật quan trọng đã được ngành Tài chính nghiên cứu, xây dựng, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội (như pháp luật về đầu tư, doanh nghiệp, hộ kinh doanh, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp, quản lý đấu thầu, doanh nghiệp tập thể…). Qua đó tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, thông thoáng, thuận lợi theo hướng kiến tạo phát triển, tiệm cận với thông lệ quốc tế.
Thứ tư, tạo lập và từng bước hoàn thiện khung khổ thể chế, pháp lý, hệ thống hạ tầng để hình thành và phát triển ngày càng bền vững các lĩnh vực bảo hiểm, chứng khoán để thúc đẩy phát triển kinh tế, và trở thành kênh đầu tư, huy động vốn quan trọng cho doanh nghiệp, nền kinh tế.
Cho đến nay, doanh thu phí bảo hiểm hàng năm đã đạt trên 3% GDP, khoảng 11% dân số tham gia bảo hiểm nhân thọ, hàng chục triệu tổ chức, cá nhân tham gia bảo hiểm phi nhân thọ. Sau 25 năm thành lập, thị trường chứng khoán có khoảng 2.300 doanh nghiệp niêm yết với quy mô vốn hóa thị trường khoảng 65% GDP, quy mô thị trường trái phiếu khoảng 32,8% GDP.
Thứ năm, thực hiện tốt chức năng tham mưu về cơ chế, chính sách bảo hiểm xã hội và y tế. Bên cạnh chi an sinh xã hội từ NSNN, bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế đã không ngừng khẳng định vai trò là chính sách xã hội quan trọng, trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, bảo đảm tăng trưởng kinh tế gắn kết chặt chẽ với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, phát triển con người Việt Nam.
Năm 2024, số người tham gia bảo hiểm xã hội đạt 20,1 triệu người (42,7% lực lượng lao động); bảo hiểm y tế đạt 95,5 triệu người, đạt tỷ lệ bao phủ 94,3% dân số, hoàn thành mục tiêu đến hết năm 2025 bảo hiểm y tế toàn dân đạt 95% dân số. Đồng thời, làm tốt công tác dự trữ nhà nước, kịp thời xuất cấp gạo, nhu yếu phẩm dự trữ hỗ trợ người dân trong thiên tai, dịch bệnh.
Trải qua 80 năm dựng xây và phát triển, ngành Tài chính Việt Nam đã vững vàng vượt qua bao thử thách, để hôm nay có thể tự tin bước vào chặng đường mới với tâm thế mới – bản lĩnh hơn, chuyên nghiệp hơn, hiện đại hơn.
Ngành Tài chính hôm nay với quy mô mới, sứ mệnh mới - phải thể hiện cao nhất bản lĩnh chuyên môn và không ngừng đổi mới tư duy, năng lực quản trị, sự phối hợp đồng bộ. Theo đó, ngành phải chủ động hơn trong điều hành; liêm chính, kỷ cương hơn trong thực thi nhiệm vụ; hiện đại, chuyên nghiệp hơn trong tổ chức bộ máy - để thực sự trở thành trung tâm điều phối vững chắc của nền kinh tế.
Lịch sử ngành Tài chính 80 năm qua đã chứng minh một điều: Không có gì là không thể khi có niềm tin, đoàn kết và khát vọng vươn lên. Trước yêu cầu, vận mệnh và thời cơ của đất nước, chúng tôi, những thế hệ tiếp theo của ngành sẽ kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang đó, cùng với cả nước chuẩn bị cho một hành trình mới, như lời Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói: “Chúng ta đang đứng trước khởi điểm lịch sử mới để đất nước vươn mình, cất cánh, sánh vai với các cường quốc năm châu”.
Trước yêu cầu phát triển đặt ra trong kỷ nguyên mới, ngành Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương, huy động sự tham gia của người dân, doanh nghiệp để tập trung tham mưu, triển khai hiệu quả 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.
