Hỏi: - Tôi xuất cảnh hợp pháp, định cư tại Canada năm 1990. Cha tôi chết tháng 8-1991, mẹ tôi chết tháng 1-1994. Cả 2 đều không để lại di chúc. Ông bà nội ngoại của tôi đều qua đời từ lâu. Cha mẹ tôi có 4 người con, ngoài tôi ra 3 người kia hiện là công dân Việt Nam. Hiện nay, chúng tôi muốn phân chia phần di sản cha mẹ để lại là quyền sở hữu một căn nhà tại quận 1, TPHCM, nhưng do không thỏa thuận được nên đã làm đơn yêu cầu tòa án quận giải quyết. Tòa án trả lời trường hợp chúng tôi chưa được giải quyết được vì có yếu tố nước ngoài. Vậy di sản sẽ được phân chia như thế nào?
Phạm Long Mỹ (quận 1, TPHCM)
Trả lời: - Hiện các giao dịch dân sự về nhà ở (cho thuê, mượn, ở nhờ, mua bán, đổi tặng, thừa kế, quản lý nhà vắng chủ giữa cá nhân và cá nhân) được xác lập trước ngày 1-7-1991 mà có yếu tố nước ngoài sẽ thực hiện theo Nghị quyết 1037 ngày 27-7-2006 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giao dịch dân sự về nhà ở được xác lập trước ngày 1-7-1991 có người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia. Tuy nhiên, ông xuất cảnh năm 1990, trước thời điểm 1-7-1991, nên trường hợp của ông là một quan hệ hành chính giữa Nhà nước và công dân. Còn giao dịch về nhà ở mà ở đây là quyền thừa kế, đều được phát sinh, xác lập sau thời điểm này vì cha của ông chết tháng 8-1991, mẹ của ông chết tháng 1-1994. Quan hệ hành chính và quan hệ dân sự là 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau. Vì vậy, tòa án đã trả lời ông chưa đúng, ông có thể đề nghị tòa án xem xét lại.
Việc thừa kế di sản trong trường hợp của ông, vì không có di chúc nên thực hiện thừa kế theo pháp luật. Theo Khoản 2, Điều 676 Bộ Luật Dân sự, tòa án sẽ phân chia theo nguyên tắc những người thừa kế cùng hàng (4 anh em của ông) được hưởng phần di sản bằng nhau. Ngoài ra, tòa vẫn tôn trọng quyền từ chối nhận di sản hay các thỏa thuận khác liên quan đến di sản giữa các đương sự nếu không trái pháp luật và đạo đức xã hội. Mặt khác, khi phân chia có tính tới công lao đóng góp vào khối tài sản ấy hay sự chăm sóc, phụng dưỡng người để lại di sản của các đương sự cho hợp tình, hợp lý.
Một điểm lưu ý nữa, trường hợp của ông có yếu tố nước ngoài nên thẩm quyền giải quyết là TAND TPHCM.
