Trước việc NHNN tiến hành kiểm tra, xử phạt mạnh tay như tịch thu hàng ngàn USD, phạt tiền đến 500 triệu đồng những khách sạn, trường học, cá nhân vi phạm về giao dịch ngoại hối, trật tự thị trường ngoại tệ đã được chấn chỉnh. Theo NHNN, nhiều đơn vị kinh doanh đã chấm dứt việc niêm yết và giao dịch bằng ngoại tệ trong hoạt động kinh doanh.
Thuốc đắng bắt đầu dã tật
Việc áp dụng mức xử phạt nặng là cần thiết để lập lại trật tự thị trường ngoại hối. Bởi lẽ trên lãnh thổ Việt Nam không thể để tiếp diễn tình trạng giao dịch niêm yết, thanh toán ngoại tệ phổ biến. Tuy nhiên, việc kiểm tra xử phạt của các cơ quan chức năng cần tiến hành thường xuyên chứ không nên theo kiểu “đánh trống bỏ dùi”, xử lý vài trường hợp cho lấy lệ rồi lại buông lỏng một thời gian dài. Bên cạnh xử phạt, NHNN cũng nên tổ chức nhiều bàn thu đổi ngoại tệ hợp pháp để đáp ứng nhu cầu thu đổi ngoại tệ của du khách quốc tế và người dân, tránh trường hợp người dân bị phạt oan trong giao dịch thu đổi ngoại tệ khi có nhu cầu. TS. TRẦN DU LỊCH, |
Công ty TNHH Liên doanh Khách sạn Thống nhất Metropole (Hà Nội) đã bị NHNN phạt hành chính 500 triệu đồng do niêm yết giá bằng ngoại tệ và ký hợp đồng cho thuê gian hàng với khách hàng trong nước bằng USD.
Trước đó, NHNN đã xử phạt Trường Đại học FPT 500 triệu đồng vì niêm yết giá bằng USD. 2 doanh nghiệp kinh doanh vàng ở Hà Nội cũng bị xử phạt 50-100 triệu đồng và tịch thu hàng ngàn USD vì mua bán ngoại tệ trái phép.
Tại TPHCM công an đã bắt quả tang và tịch thu hàng ngàn USD một cá nhân mua bán ngoại tệ trái phép tại một chi nhánh NH. Mới đây nhất, ngày 13-1, 2 doanh nghiệp tại Hà Nội đã bị phạt hành chính 200 triệu đồng, tịch thu 1.178USD vì đã mua bán trái phép 700USD.
Bà Trần Ngọc Thìn, Phó Trưởng phòng ngoại hối NHNN chi nhánh TPHCM, cho biết khi Nghị định 95 của Chính phủ ban hành về việc nâng mức xử phạt vi phạm quản lý ngoại hối, nhiều đơn vị kinh doanh vẫn chưa nhận thức được việc sẽ bị phạt nặng nếu vi phạm.
Chỉ đến khi báo chí đưa thông tin một số đơn vị bị xử phạt theo Nghị định 95, các doanh nghiệp mới bắt đầu nhận ra rằng những việc làm tưởng như bình thường từ trước đến nay như niêm yết món ăn bằng ngoại tệ để tiện cho khách quốc tế chọn hay giao dịch, thanh toán ngoại tệ ở tiệm vàng khi có nhu cầu đột xuất… thực sự đã bị cấm.
Nhiều doanh nghiệp bất động sản đã cho mời khách hàng đến để thỏa thuận lại hợp đồng mua bán bằng ngoại tệ trước đây nhằm tránh trường hợp khách hàng khiếu kiện và cơ quan chức năng phát hiện. Theo ghi nhận của ĐTTC tại nhiều nhà hàng, khách sạn lớn ở trung tâm TPHCM không còn niêm yết giá thực đơn bằng ngoại tệ.
Đặc biệt, các trung tâm điện máy cũng không còn tình trạng niêm yết bằng ngoại tệ. Điều này cho thấy hiệu ứng từ việc xử lý kiên quyết vi phạm hoạt động ngoại hối trên thị trường tự do và trong hệ thống NH đã mang lại kết quả tích cực trong việc lập lại trật tự thị trường ngoại tệ.
Vẫn còn vương vấn
Theo số liệu của NHNN chi nhánh TPHCM, đến nay các cơ quan chức năng trên địa bàn đã phát hiện 112 vụ việc vi phạm về quản lý ngoại hối, xử phạt 110 vụ với tổng số tiền phạt hơn 4,3 tỷ đồng. Trong đó, công an TPHCM phát hiện 52 vụ mua bán ngoại tệ trái phép, xử phạt 50 vụ với số tiền phạt 2,8 tỷ đồng.
Chi cục quản lý thị trường TPHCM phát hiện 60 vụ niêm yết giá bằng ngoại tệ và xử phạt 1,5 tỷ đồng… Được biết, các cơ quan quản lý thị trường có thể trình lên UBND TPHCM để đưa ra mức phạt theo khung quy định của Nghị định 95.
Riêng NHNN chi nhánh TPHCM chỉ được xử phạt các trường hợp vi phạm với mức phạt không quá 30 triệu đồng, còn với những vi phạm nằm trong khung xử phạt 500 triệu đồng phải trình lên NHNN. Hiện NHNN chi nhánh TPHCM cũng đã trình lên NHNN 3 trường hợp đề nghị xử phạt 500 triệu đồng.
 |
Việc niêm yết giá bằng USD đã giảm hẳn sau khi NHNN mạnh tay xử lý. Ảnh: LÃ ANH |
Một lãnh đạo NHNN thừa nhận trong quá trình thực hiện kiểm tra và xử phạt gặp không ít khó khăn do doanh nghiệp phản ứng vì mức xử phạt quá nặng. Bên cạnh đó, việc xác định mức phạt còn tùy vào cảm tính của cơ quan chức năng (công an, quản lý thị trường và NHNN).
Với NHNN chi nhánh các tỉnh có thể nương tay áp dụng mức phạt tiền thấp với những vi phạm không quá nghiêm trọng, trong khi NHNN rất mạnh tay áp mức phạt cao nhất. Do vậy, vẫn còn lấn cấn trong sự thống nhất xác định mức phạt cụ thể. Điều này đã được nhiều NHNN các tỉnh kiến nghị lên NHNN về việc cần có hướng dẫn cụ thể để có mức xử phạt hợp lý, đúng người, đúng tội.
Thực tế, dù nhiều đơn vị kinh doanh không còn công khai niêm yết giá bằng ngoại tệ, nhưng còn một số đơn vị vẫn thực hiện “ngầm” giao dịch bằng ngoại tệ. Ghi nhận của phóng viên ĐTTC tại các trung tâm thương mại ở TPHCM, nơi bày bán các nhãn hiệu nổi tiếng trên thế giới, dù không niêm yết giá bằng ngoại tệ nhưng khi khách hỏi giá nhân viên chào giá bằng ngoại tệ và nhân viên thu ngân sẵn sàng thu tiền USD cho khách.
Hiện nay NHNN chỉ cho phép các công ty du lịch được niêm yết giá tour bằng ngoại tệ trên các website để chào khách quốc tế, nhưng khi khách quốc tế đến Việt Nam tất cả hoạt động thanh toán đều phải quy ra tiền đồng.
Thế nhưng nhiều chi nhánh du lịch lách bằng cách có nhiều bảng giá khác nhau áp dụng cho từng loại khách nhằm tránh bị cơ quan quản lý “bắt giò”. Điều này cho thấy tâm lý chuộng giao dịch bằng ngoại tệ vẫn còn, vì thế cần tiếp tục áp dụng các giải pháp mạnh tay mới triệt tiêu được tình trạng USD hóa ở nước hiện nay.
