Nghị định 24 của Chính phủ về quản lý thị trường vàng đã có hiệu lực, nhưng đến nay cơ quan quản lý vẫn chưa ban hành một tiêu chuẩn thống nhất về kiểm soát chất lượng, cũng như giám sát hoạt động huy động và mua bán vàng miếng của các NHTM. Vì thế, trong bối cảnh thị trường xuất hiện vàng nhái, chuyển đổi vàng miếng khác sang vàng SJC, người dân đang bị thiệt lớn khi chất lượng vàng miếng bị thả nổi.
Ghi số seri: cái có, cái không
NHNN đã gia hạn đến ngày 30-6-2013 mới chấm dứt việc huy động vàng, nên một số NHTM đã huy động trở lại ở cả kỳ hạn 6 tháng. Trước tình trạng vàng nhái, một số NHTM ghi số seri khi khách hàng rút vàng nhưng cũng có NH không ghi, gây thiệt hại cho khách hàng.
Đơn cử, tại VietABank huy động chứng chỉ tiền gửi vàng các kỳ hạn khách hàng thực hiện giao dịch rút và gửi vàng đều được ghi số seri, nhằm tránh tình trạng khách hàng cầm vàng nhái mua nơi khác đến khiếu nại.
Thực hiện theo Nghị định 24, NHNN sẽ cấp phép các đơn vị mua bán vàng miếng thì cũng nên sớm có tiêu chí quản lý chất lượng, quy chuẩn và có máy kiểm định chất lượng toàn bộ mạng lưới mua bán vàng miếng theo quy định, tránh gây khó cho người dân khi mua bán vàng miếng. TS. LÊ XUÂN NGHĨA, |
Tuy nhiên, NH S. có hội sở chính ở đường Trần Hưng Đạo, TPHCM lại cho rằng khi khách hàng có nhu cầu rút vàng, NH không thể ghi số seri số vàng giao cho khách, bởi kẻ gian đã làm giả vàng nhái thì có thể làm giả được số seri.
Theo lập luận này, NH S. chỉ giải quyết theo cách nếu khách hàng gửi số vàng lớn, NH có thể cử nhân viên cùng khách hàng đem số vàng miếng đó đến SJC để kiểm định.
Thực tế, mới đây có NHTMCP lớn giao vàng cho khách hàng không ghi rõ số seri, khi khách hàng đem vàng qua SJC phát hiện 6 lượng vàng SJC là vàng nhái. Khách hàng này quay lại khiếu nại thì NH này rũ bỏ trách nhiệm, cho rằng khách hàng đã kiểm nhận vàng trước khi rời khỏi quầy giao dịch, NH không chịu trách nhiệm!
Lý giải về vấn đề này, một lãnh đạo NHTM cho biết thực tế các NH không thể chắc chắn trong kho vàng huy động từ dân cư của mình có vàng nhái hay không, nhưng thay vì gửi số vàng đó đi kiểm định để giữ chữ tín, nhiều NHTM đã đẩy phần thiệt (nếu có) cho khách hàng, bởi khách hàng rất khó nhận biết được vàng nhái, vàng giả khi nhận tại quầy của NH.
Theo một chuyên gia NH, chưa bàn đến việc quy trách nhiệm vì sao tình trạng vàng nhái phổ biến, vấn đề quan trọng hiện nay là để bảo vệ quyền lợi cho người gửi vàng tại các NHTM, giống như bảo đảm quyền được cất trữ, nắm giữ vàng miếng của người dân, NHNN nên có hướng dẫn, yêu cầu các NHTM phải kiểm định lại chất lượng vàng miếng trong kho, ban hành quy định rõ việc lập bảng kê và ghi số seri cho khách hàng khi trả vàng, nhất là tới ngày 30-6-2013 khi ngừng huy động vàng, không loại trừ nhiều khách hàng sẽ rút vàng với số lượng lớn.
Rối rắm quy chuẩn kiểm định vàng
Theo Nghị định 24 của Chính phủ, tất cả các loại vàng miếng được NHNN cấp phép sản xuất trước đây vẫn được lưu thông và mua bán bình thường. Nhưng thực tế hiện nay một số NHTM từ chối mua vàng SJC bao bì cũ vì ngại gặp vàng nhái, vàng giả. Khách hàng chỉ còn cách đến SJC bán, hoặc kiểm định đổi bao bì mới, nếu bị phát hiện là vàng nhái khách hàng sẽ bị tịch thu hoặc được mua với giá vàng nguyên liệu thấp tuổi. Điều này càng tạo tâm lý hoang mang lo lắng cho người nắm giữ vàng.
 |
Kiểm tra vàng miếng tại SJC. Ảnh: T. THẮNG |
Cũng theo Nghị định 24, Chính phủ giao Bộ Khoa học-Công nghệ đưa ra tiêu chuẩn về đo tuổi vàng cho vàng, nhưng đến nay cơ quan này vẫn chưa có một tiêu chuẩn chung và NHNN cũng không hướng dẫn rõ người dân dựa vào tiêu chuẩn nào. Điều này không chỉ thiệt cho người dân mà còn gây rối rắm trong quá trình kiểm định vàng phi SJC trước khi chuyển đổi.
Cụ thể, Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) cho biết trong quá trình kiểm định, số lượng vàng phi SJC bình quân không đủ tuổi chiếm khá cao. Trong số 61.205 lượng vàng của 5 thương hiệu vàng phi SJC đã được công ty kiểm định, có 54.945 lượng vàng đạt chuẩn 4 số 9 (999,9), còn lại 6.260 lượng chỉ đạt 3 số 9 đầu, số còn lại chỉ khoảng 5 hoặc 6 (999,5 hoặc 999,6).
Dù một số đơn vị đã đề nghị đưa máy của mình sang SJC cùng kiểm định và SJC cũng đồng ý, nhưng kết quả các thông số do các máy đưa ra lại không giống nhau. Có loại vàng đưa vào máy của doanh nghiệp đạt 999,9, nhưng khi đưa vào máy SJC chỉ có 999,5.
Ngược lại, vàng 999,5, 999,6 của SJC đưa vào máy đó lại đạt 999,9. Về vấn đề này, SJC cho biết máy kiểm định của công ty được Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt sản xuất dựa theo tiêu chuẩn chất lượng vàng ký của Thụy Sĩ. Trong khi các đơn vị sản xuất vàng miếng phi SJC cũng cho rằng máy của họ được đầu tư công nghệ cao và hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế. Sự tranh cãi này cho thấy lỗ hổng trong việc kiểm soát quản lý chất lượng vàng cũng như sự chậm trễ trong việc quy định máy kiểm định vàng.
Theo một chuyên gia NH, thay vì quản lý thương hiệu, tạo ra độc quyền gây nghi ngờ về lợi ích nhóm, NHNN nên nhanh chóng phối hợp với các bộ, ngành liên quan tập trung quản lý chất lượng vàng để tránh gây thiệt hại cho người dân, đồng thời giúp cho việc chuyển đổi vàng miếng phi SJC diễn ra nhanh chóng hơn.
