Ra đời từ những năm 70 của thế kỷ trước, Sở Giao dịch chứng khoán Bombay (BSE) của Ấn Độ hiện là sàn giao dịch chứng khoán lâu đời nhất châu Á. Sensex từng là chỉ số nhiều quyền lực trong nền kinh tế Nam Á. Tuy nhiên, sự tồn tại của BSE đang bị phủ bóng đen trong bối cảnh các giao dịch ngày càng chuyển sang tay sàn đối thủ, SÀN GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN QUỐC GIA (NSE).
 |
BSE đang mất dần khách hàng vào tay NSE và các đối thủ mới. |
Jawaharlal Nehru, Thủ tướng đầu tiên của Ấn Độ, từng chế diễu giới đầu tư chứng khoán rằng “họ là những người ngồi trên sàn chứng khoán, hét toáng vào mặt người khác và nghĩ mình là văn minh”. Ngày nay những người chơi chứng khoán không phải lúc nào cũng dính với sàn chứng khoán. Ở Mumbai, có thể tìm thấy họ ở trong một quán cà phê gần khu du lịch Gateway of India, mang đồ thể thao như một tay ăn chơi, trao đổi với công ty chứng khoán qua điện thoại di động trong khi xem cổ phiếu trực tuyến trên laptop. IIFL, một công ty môi giới chứng khoán lớn ở Ấn Độ, có hơn 1 triệu khách hàng ở trên 500 thành phố và thị trấn. Bình quân mỗi ngày có tới 30 tỷ USD được giao dịch qua các sàn chứng khoán ở Ấn Độ. Chiếm đa số là người nước ngoài, những cá nhân giàu có và các nhà đầu tư bán lẻ.
Những điều này cho thấy một sự phát đạt của hoạt động mua bán chứng khoán tại Ấn Độ hiện nay. Nhưng khi bước vào Sở Giao dịch chứng khoán Bombay (BSE), được thành lập những năm 70 của thế kỷ trước, bạn sẽ thấy một quang cảnh khác. Những ngọn tháp của BSE trông mệt mỏi như những cổ phiếu đang được giao dịch tại đó. Lượng tiền mặt giao dịch ở BSE hiện giảm tới 25%. Bữa tiệc thịnh soạn của BSE trước đây đã bị NSE, thành lập những năm 90, cướp mất. CEO của NSE, ông Ravi Narain nói rằng sự đối đầu giữa 2 công ty cũng tương tự như Coke và Pepsi. Trong thực tế, xét trên nhiều phương diện tài chính, khả năng “sống sót” của BSE đang bị đe dọa.
Sự phát đạt của NSE có thể giải thích chủ yếu nhờ ban lãnh đạo đã đi trước một bước trong việc thu hút các hợp đồng phái sinh về chứng khoán cá nhân. Ra đời cách nay 1 thập niên, các sản phẩm phái sinh nay chiếm tới 85% giao dịch vốn ở Ấn Độ. Madhu Kannan, ông chủ mới nhất của BSE, dường như khá bướng bỉnh. “Chúng tôi không muốn trở thành một viện bảo tàng” - ông nói. Giành lại các nhà đầu tư là một điều cực khó, nhưng ít nhất BSE cũng đang nâng cấp công nghệ và các sản phẩm của họ. Khi niêm yết, các công ty vẫn có khuynh hướng chọn BSE và gõ chuông ở đó. “BSE như một nhà hát, rất cần cho sự ra mắt”, một ông chủ công ty giải thích và thêm rằng cũng như tất cả các công ty khác, ông phải tìm cách niêm yết cổ phiếu công ty cả trên NSE, nơi nó hoạt động thực sự. BSE có đủ tiền mặt cho một cuộc chiến dài nhưng nguy cơ là tiếng tăm của sàn này đang phai nhạt nhanh chóng. “Thế hệ trước vẫn nghĩ về thị trường chứng khoán qua khái niệm Sensex - chỉ số của sàn BSE, nhưng thế hệ trẻ chỉ nghĩ và nói về Nifty - chỉ số của sàn NSE” - giám đốc một công ty chứng khoán nhận xét.
Liệu sàn giao dịch chứng khoán lâu đời nhất châu Á có thể bị xóa sổ? Hy vọng của ông Kannan có vẻ ngày càng khó thành hiện thực. Chính phủ và các nhà chức trách Ấn Độ đang cho phép thêm nhiều sàn giao dịch chứng khoán khác vào cuộc chơi, như cho phép MCX-SX, một đơn vị tiền tệ, mở sàn giao dịch vốn. Khi đó, sàn BSE sẽ khó khăn hơn do có nhiều hơn 1 đối thủ.
