Phiên tòa vẫn đang tiếp tục, dù chưa tuyên án nhưng phía sau đó vẫn còn nhiều vấn đề cần xem xét lại một cách thấu đáo.
Đã xử vụ “Đưa và nhận hối lộ”
Các bị cáo trong vụ án “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” gồm: Thạch Trung Tín (SN 1979), Phó Giám đốc Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) thị xã Vĩnh Châu; Kỷ Liêu Minh Quân (SN 1980), công chức phường Vĩnh Phước; Trần Hữu Dũng (SN 1981), Giám đốc Chi nhánh VPĐKĐĐ thị xã Vĩnh Châu.
Theo cáo trạng, HTX Sản xuất và Dịch vụ muối, tôm, artemia Vĩnh Phước (gọi tắt là HTX) được thành lập năm 1979. Đến năm 2003, UBND tỉnh Sóc Trăng cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) số X410141, với diện tích hơn 161 ha cho HTX sử dụng.
HTX có 71 hộ thành viên, trong đó có 3 hộ dân đều là anh em gồm Trương Ken, Trương Ngoán và Trương Vũ. Đầu năm 2018, do có nhu cầu vay vốn ngân hàng để phục vụ sản xuất, nên 3 hộ đã nhờ Châu Ngọc Me là “cò đất” tìm cách làm sổ đỏ với lời hứa sẽ “bồi dưỡng” 25 triệu đồng/hộ. Sau đó Me đã tìm đến Nguyễn Văn Út, lúc này là viên chức Chi nhánh VPĐKĐĐ thị xã Vĩnh Châu để đặt vấn đề hỗ trợ làm sổ đỏ. Út nhận lời và được Me hứa sẽ bồi dưỡng 15 triệu đồng/hộ nếu làm được.
Sau khi nhận lời, Út đã hướng dẫn cho 3 hộ thực hiện ký hợp đồng đo đạc đất với Chi nhánh VPĐKĐĐ thị xã Vĩnh Châu để triển khai các bước tiếp theo. Hồ sơ cấp sổ đỏ cho 3 hộ dân sau đó được thực hiện và thẩm định qua nhiều cấp, như UBND phường Vĩnh Phước, Chi nhánh VPĐKĐĐ thị xã Vĩnh Châu, Phòng TN-MT thị xã Vĩnh Châu, UBND thị xã Vĩnh Châu.
Tuy nhiên, các cá nhân có liên quan không hề phát hiện các sai phạm trong quá trình thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao, dẫn đến UBND thị xã Vĩnh Châu cấp 3 sổ đỏ (tổng diện tích hơn 7,4 ha) cho 3 hộ dân không đúng quy định và trùng với đất của HTX.
Sau khi 3 hộ dân được cấp sổ đỏ, Me đã nhận tổng cộng của các hộ dân là 75 triệu đồng. Trong đó, Me giữ 30 triệu đồng tiêu xài cá nhân, còn 45 triệu đồng đưa cho Út. Năm 2022, vụ việc được TAND thị xã Vĩnh Châu đưa ra xét xử với các tội danh “Đưa hối lộ, Nhận hối lộ, Môi giới hối lộ”, trong đó bị cáo Út bị tuyên 7 năm tù về tội Nhận hối lộ.
Phục hồi điều tra “Gây hậu quả nghiêm trọng”
Đến cuối năm 2023, cơ quan cảnh sát điều tra đã ra quyết định phục hồi điều tra vụ án “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, và khởi tố bị can đối với 3 bị cáo Thạch Trung Tín, Kỷ Liêu Minh Quân, Trần Hữu Dũng, theo khoản 3 Điều 360 Bộ luật Hình sự. Theo đó, bị cáo Thạch Trung Tín bị cáo buộc được giao nhiệm vụ trực tiếp đi đo đạc đất cho các hộ dân, nhưng không chủ động phối hợp với cán bộ địa chính phường Vĩnh Phước để được hỗ trợ xác định hiện trạng, ranh giới, mốc giới…
Bị cáo Kỷ Liêu Minh Quân, cán bộ địa chính phường, dù không tham gia đo đạc nhưng vẫn ký tên xác nhận là “người dẫn đạc”, không thực hiện việc niêm yết công khai kết quả kiểm tra hồ sơ tại khu dân cư nơi có đất. Riêng với bị cáo Trần Hữu Dũng, với vai trò là Giám đốc Chi nhánh VPĐKĐĐ thị xã Vĩnh Châu, nhưng không kiểm tra, xác minh, không phát hiện sai phạm, dẫn đến ký duyệt hồ sơ cấp sổ đỏ cho 3 hộ dân trùng với đất HTX.
Tại phiên xét xử, Luật sư Nguyễn Văn Út, cho biết theo Điều 105 Luật Đất đai năm 2013, thì thẩm quyền cấp sổ đỏ cho 3 hộ dân trong vụ án thuộc về UBND thị xã Vĩnh Châu. Mặc khác, dù thiếu 1 trong các khâu từ UBND phường Vĩnh Phước, Chi nhánh VPĐKĐĐ thị xã Vĩnh Châu, Phòng TN-MT thị xã Vĩnh Châu, UBND thị xã Vĩnh Châu, cũng không thể cấp sổ đỏ cho 3 hộ dân.
“Do đó, để không bỏ lọt tội phạm, đồng thời xem xét làm rõ trách nhiệm của các cá nhân có liên quan, cũng như đảm bảo công bằng với các bị cáo khác, kiến nghị HĐXX trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung”, Luật sư Út nêu kiến nghị.
Cụ thể, theo hồ sơ vụ án, hồ sơ cấp đất cho 3 hộ dân sau khi qua các khâu của Chi nhánh VPĐKĐĐ thị xã Vĩnh Châu, sẽ được chuyển đến Phòng TN-MT thị xã Vĩnh Châu. Thời điểm này bà Trần Thị Ngọc là, công chức và ông Trần Văn Tấn, Phó phòng TNMT thẩm định. Kế đến, hồ sơ được chuyển đến Văn phòng HĐND và UBND thị xã Vĩnh Châu. Thời điểm đó ông Nguyễn Văn Tùng, Phó Văn phòng ký tắt 2 giấy, ông Lâm Văn Tám, Phó Văn phòng ký tắt 1 giấy. Sau cùng, hồ sơ mới được chuyển đến ông Nguyễn Chí Công, lúc này là Phó Chủ tịch UBND thị xã Vĩnh Châu ký tên vào 3 sổ đỏ cấp cho 3 hộ dân.
Như vậy, nếu đã có tội thì đồng có tội, nếu xem xét giảm nhẹ thì cùng giảm nhẹ tội danh mới công bằng trong xét xử.
Vụ án có gây thiệt hại?
Theo kết quả trưng cầu giám định, 3 thửa đất với diện tích trên 7,4 ha cấp trùng lên đất HTX có tổng giá trị tài sản là gần 3 tỷ đồng. Luật sư Út cho rằng hậu quả là dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội phạm “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Có nghĩa là phải có hậu quả xảy ra, cụ thể là hậu quả được quy định chi tiết tại các khung hình phạt của Điều 360 Bộ luật Hình sự. Do đó, cần phân biệt rõ giá trị tài sản và giá trị thiệt hại trong vụ án này.
Liên quan đến thời gian xác định thiệt hại, Luật sư Út trích dẫn khoản 2, Điều 10, Nghị quyết số 03/2020/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao, về việc hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự trong xét xử tội phạm tham nhũng và tội phạm khác về chức vụ. Theo đó, trường hợp thiệt hại xảy ra tại thời điểm tội phạm được thực hiện thì thiệt hại được xác định tại thời điểm này. Trong vụ án, tại thời điểm tội phạm hậu quả chưa xảy ra, chính vì vậy mà trong cáo trạng của vụ án cũng không xem xét trách nhiệm bồi thường thiệt hại của các bị cáo.
Ngoài ra, ngay khi phát hiện vụ việc, Sở TN-MT tỉnh Sóc Trăng cũng đã tiến hành cho thanh tra các dấu hiệu sai phạm trong việc cấp sổ đỏ của UBND thị xã Vĩnh Châu cho 3 hộ dân trên. Sau khi có kết luận thanh tra, Sở TN-MT đã tiến hành các bước để phối hợp với UBND thị xã Vĩnh Châu thu hồi, huỷ các sổ đỏ đã cấp sai theo quy định.
Bên cạnh đó, trong bút lục lời khai của các bị hại có liên quan, bao gồm Giám đốc HTX, Agribank Chi nhánh thị xã Vĩnh Châu xác nhận không có thiệt hại khi UBND thị xã Vĩnh Châu cấp giấy sổ đỏ trùng với đất HTX, đồng thời không yêu cầu bồi thường thiệt hại.
