Tuy nhiên theo các chuyên gia, đây cũng chỉ là giải pháp tình thế và sẽ đẩy chi phí vốn của NH tăng. Về dài hạn NH vẫn cần nhà đầu tư chiến lược để tăng vốn bền vững.
Sức hút trái phiếu
| Mặc dù NHNN đã lùi thời hạn áp dụng Basel 2 nhưng đã đến lúc NHTM tập trung nâng cao chất lượng hoạt động sau quá trình tái cơ cấu giai đoạn 1. Việc áp dụng Basel 2 cũng cần phải quyết tâm thực hiện, không nên vì một vài NH gặp khó khăn trong việc tăng vốn lại nới thời hạn áp dụng để tiến đến chuẩn mực hoạt động theo thông lệ quốc tế. TS. Trần Du Lịch |
Mới đây, ACB công bố lãi suất áp dụng cho kỳ tính lãi từ 30-6-2017 đến 30-6-2018 đối với trái phiếu được phát hành vào ngày 30-6-2016 ở mức 8,55%/năm. Khoản trái phiếu này được phát hành với tổng mệnh giá 2.000 tỷ đồng, kỳ hạn 5 năm.
Trong kỳ tính lãi đầu tiên, mức lãi suất áp dụng là 8,5%/năm và các kỳ tiếp theo được tính bằng bình quân lãi suất tiết kiệm VNĐ kỳ hạn 12 tháng của Agribank và Vietcombank chi nhánh TPHCM cộng biên độ 2%. So với các sản phẩm tiền gửi tiết kiệm đang được các NH triển khai, đầu tư trái phiếu NH vừa đảm bảo an toàn lại có lợi hơn về lãi suất. Còn đối với NH, huy động trái phiếu đang là 1 giải pháp đáp ứng được 2 yêu cầu, vừa tăng vốn cấp 2 để cải thiện hệ số CAR, vừa tăng vốn trung và dài hạn đáp ứng yêu cầu về tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn.
Chính vì lý do này, trong năm 2016, mảng trái phiếu NH trở nên khá sôi động. Tại ACB, tổng cộng 2 đợt phát hành trái phiếu năm 2016 đạt hơn 3.000 tỷ đồng. Hơn 20 triệu trái phiếu với mệnh giá 100.000 đồng/trái phiếu, thời hạn 10 năm với lãi suất kỳ đầu tiên 7,57%/năm của Vietcombank đã được phân phối hết, trong đó nhà đầu tư cá nhân mua gần 15,7 triệu cổ phiếu, còn lại là phân phối cho nhà đầu tư tổ chức. Tại VietinBank 2.900 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi và không có bảo đảm bằng tài sản cũng đã phát hành thành công trong tháng 12-2016.
Trong bối cảnh trái phiếu đang hút hàng, các NH cũng đang có kế hoạch tăng nguồn cung để hút vốn trong năm 2017. Tháng 4-2017, NHNN thông báo chấp thuận phương án phát hành 8.000 tỷ đồng trái phiếu trong năm 2017 của Vietcombank. NHNN cũng đồng ý phương án phát hành trái phiếu năm 2017 với tổng mệnh giá phát hành tối đa lên đến 20.000 tỷ đồng của BIDV.
Chính vì lý do này, trong năm 2016, mảng trái phiếu NH trở nên khá sôi động. Tại ACB, tổng cộng 2 đợt phát hành trái phiếu năm 2016 đạt hơn 3.000 tỷ đồng. Hơn 20 triệu trái phiếu với mệnh giá 100.000 đồng/trái phiếu, thời hạn 10 năm với lãi suất kỳ đầu tiên 7,57%/năm của Vietcombank đã được phân phối hết, trong đó nhà đầu tư cá nhân mua gần 15,7 triệu cổ phiếu, còn lại là phân phối cho nhà đầu tư tổ chức. Tại VietinBank 2.900 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi và không có bảo đảm bằng tài sản cũng đã phát hành thành công trong tháng 12-2016.
Trong bối cảnh trái phiếu đang hút hàng, các NH cũng đang có kế hoạch tăng nguồn cung để hút vốn trong năm 2017. Tháng 4-2017, NHNN thông báo chấp thuận phương án phát hành 8.000 tỷ đồng trái phiếu trong năm 2017 của Vietcombank. NHNN cũng đồng ý phương án phát hành trái phiếu năm 2017 với tổng mệnh giá phát hành tối đa lên đến 20.000 tỷ đồng của BIDV.
Tại ĐHCĐ bất thường ngày 25-3 vừa qua, LienVietPostBank đưa ra kế hoạch tăng vốn điều lệ trong năm 2018 thông qua việc phát hành tối đa 2.000 tỷ đồng trái phiếu chuyển đổi năm 2017, chào bán rộng rãi bên ngoài cho các nhà đầu tư, trong đó ưu tiên cho cổ đông hiện hữu. Số lượng trái phiếu còn dư sẽ được phân phối cho cán bộ công nhân viên và nhà đầu tư khác. Mức lãi suất trái phiếu dự kiến sẽ dao động trong khoảng 8-10%/năm. Toàn bộ số vốn thu về từ phát hành trái phiếu sẽ được sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu vay vốn của các dự án trung và dài hạn, tăng quy mô vốn hoạt động. Năm trước, NCB đã phát hành thành công trái phiếu riêng lẻ kỳ hạn 7 năm. Mới đây, NH này cũng thông báo về kế hoạch tăng vốn thêm 3.000 tỷ đồng để đưa vốn điều lệ lên mức 6.010 tỷ đồng từ phát hành trái phiếu chuyển đổi và thu hút thêm các cổ đông chiến lược. Năm nay, VIB không chỉ đề ra phương án tăng thêm vốn điều lệ hơn 7.900 tỷ đồng thông qua trả cổ tức bằng cổ phiếu và chia cổ phiếu thưởng, mà còn đề xuất huy động 7.000 tỷ đồng vốn cấp 2.
Khách hàng giao dịch tại NH. Giải pháp tình thế
Theo thống kê của Bộ Tài chính, năm 2016 khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt 129.636 tỷ đồng, tăng mạnh so với mức 42.769 tỷ đồng trong năm 2015. Trong đó, nhóm ngành NH chiếm tỷ trọng khá lớn với 34,5%. Hình thức phát hành trái phiếu bao gồm phát hành riêng lẻ và phát hành công chúng.
Theo thống kê của Bộ Tài chính, năm 2016 khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt 129.636 tỷ đồng, tăng mạnh so với mức 42.769 tỷ đồng trong năm 2015. Trong đó, nhóm ngành NH chiếm tỷ trọng khá lớn với 34,5%. Hình thức phát hành trái phiếu bao gồm phát hành riêng lẻ và phát hành công chúng.
Nguồn trái phiếu NH trở nên dồi dào vì năm 2016, NHNN ban hành dự thảo Thông tư 41 quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với NH, chi nhánh NH nước ngoài, đưa ra thời gian áp dụng Basel 2 tại 10 NH thí điểm bắt đầu từ tháng 9-2017.
Tại các NHTMCP, cổ đông chiến lược nước ngoài đang dần vắng bóng trong khi thu hút nhà đầu tư chiến lược mới không dễ dàng. Đây là lý do đẩy lượng trái phiếu phát hành từ các NH tăng mạnh để tìm nguồn vốn bổ sung, cải thiện tình hình trong ngắn hạn. Hiện nay, mặc dù Thông tư 41 chính thức được ban hành đã lùi thời hạn áp dụng Basel 2 đến năm 2020, áp lực của các NH cũng đã giảm bớt.
Tuy nhiên, trong bối cảnh khó tăng vốn như hiện nay, đa số các NH đều lên kế hoạch để tăng vốn cấp 1 lẫn cấp 2, vì nếu NH có khả năng thực hiện tỷ lệ an toàn vốn theo quy định tại Thông tư trước thời điểm quy định (ngày 1-1-2020) vẫn tốt hơn và NHNN cũng cho phép các NH đáp ứng được yêu cầu có thể trình để áp dụng sớm hơn. Để tăng vốn, NH có 5 phương án cơ bản: Tăng vốn từ cổ đông hiện hữu, phát hành thêm cổ phiếu, chào bán cổ phiếu cho nhà đầu tư nước ngoài, sáp nhập với NH yếu hơn và phát hành trái phiếu để tăng vốn cấp 2.
Theo đó, các phương án không chia cổ tức cho cổ đông và phát hành trái phiếu đang là giải pháp tăng vốn tối ưu, song các giải pháp này cũng không thể duy trì dài lâu. Bởi tăng vốn bằng cổ tức ảnh hưởng đến tâm lý cổ công, còn việc tăng vốn bằng trái phiếu cấp 2 chỉ giúp NH giải quyết tình thế trong vài năm và còn đối mặt với khó khăn là chi phí vốn của NH tăng lên do lãi suất trái phiếu cao hơn lãi suất huy động vốn thông thường.
Theo đó, các phương án không chia cổ tức cho cổ đông và phát hành trái phiếu đang là giải pháp tăng vốn tối ưu, song các giải pháp này cũng không thể duy trì dài lâu. Bởi tăng vốn bằng cổ tức ảnh hưởng đến tâm lý cổ công, còn việc tăng vốn bằng trái phiếu cấp 2 chỉ giúp NH giải quyết tình thế trong vài năm và còn đối mặt với khó khăn là chi phí vốn của NH tăng lên do lãi suất trái phiếu cao hơn lãi suất huy động vốn thông thường.
Do đó, hiện nay hầu như NH nào cũng đang ráo riết tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược để tăng vốn cấp 1 để tìm kiếm nguồn vốn đầu tư lâu dài để hỗ trợ hoạt động của NH và đem lại lợi ích thực cho cổ đông.
