Chuẩn quốc tế
Theo kế hoạch, đến năm 2020, kế toán kiểm toán của Việt Nam phải đạt mức tiệm cận thông lệ quốc tế. Do vậy, nhiệm vụ đặt ra cho Bộ Tài chính là xây dựng lại hệ thống báo cáo tài chính (BCTC) Việt Nam theo chuẩn mực quốc tế và một hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam. Điều này đồng nghĩa khi áp dụng theo chuẩn mực quốc tế, hệ thống kế toán, kiểm toán của doanh nghiệp Việt Nam và các nước sẽ có chung “ngôn ngữ”.
Hơn nữa, thông tin trong các BCTC sẽ trung thực, phù hợp hơn, tạo điều kiện cho người điều hành quản trị doanh nghiệp ra các quyết định. Mặt khác, hiện một số doanh nghiệp đã tham gia thị trường vốn quốc tế, nếu BCTC được làm theo chuẩn mực quốc tế, nhà đầu tư nước ngoài sẽ yên tâm hơn về các thông tin được công bố trong đó.
| Việc áp dụng IFRS xuất phát từ yêu cầu của Chính phủ khi đặt ra mục tiêu đưa Việt Nam phát triển bền vững, xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh. Ngoài ra, Việt Nam là nước có độ mở nền kinh tế cao, các hiệp định đều có quy định khuyến khích tự do thương mại, khuyến khích các dòng vốn đầu tư, nhất là từ khu vực tư nhân. Vì vậy, tất yếu Việt Nam phải thực hiện chuẩn mực về BCTC. Ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Tài chính |
Thực tế, từ vài năm trước, Bộ Tài chính đã cho triển khai xây dựng đề án áp dụng chuẩn mực BCTC Việt Nam (VFRS) và cập nhật hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) theo định hướng IFRS. Theo đó, đề án áp dụng xây dựng phương án, lộ trình, cách thức áp dụng VAS và VFRS đối với từng nhóm đối tượng cụ thể tại Việt Nam.
Bộ Tài chính cũng đã xây dựng hệ thống chuẩn mực VFRS phù hợp với quốc tế và cập nhật hệ thống chuẩn mực VAS hiện hành và ban hành một số chuẩn mực mới. Đối tượng bắt buộc phải tham gia VFRS bao gồm các công ty niêm yết, doanh nghiệp chưa niêm yết nhưng có lợi ích cho công chúng quy mô lớn, như ngân hàng, công ty bảo hiểm, chứng khoán, các tổ chức tài chính và doanh nghiệp nhà nước. VAS được áp dụng cho BCTC từ năm 2027, trong khi VFRS dự kiến được áp dụng từ năm 2025.
Theo đánh giá, việc áp dụng IFRS sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực, như chất lượng BCTC của doanh nghiệp sẽ được cải thiện rõ rệt thông qua việc nâng cao trách nhiệm giải trình, tăng cường tính minh bạch và khả năng so sánh, giúp BCTC của doanh nghiệp Việt có thể so sánh được với doanh nghiệp nước ngoài.
Đồng thời, do IFRS được thừa nhận và áp dụng rộng rãi, sẽ giúp người sử dụng BCTC có thể so sánh tình hình và kết quả tài chính của các doanh nghiệp giữa các quốc gia một cách dễ dàng, do được lập dựa trên cùng hệ thống chuẩn mực, tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội thuận lợi hơn trong việc huy động vốn trên thị trường quốc tế.
Khó nhưng cần thiết
Theo tài liệu thống kê của Ủy ban Chuẩn mực kế toán quốc tế (IASB), tính đến nay đã có 131/143 quốc gia và vùng lãnh thổ (chiếm tỷ lệ 93% các nước được IASB khảo sát) tuyên bố về việc cho phép áp dụng IFRS dưới các hình thức khác nhau. Trong đó có 119/143 (chiếm tỷ lệ 83,2%) quốc gia và vùng lãnh thổ yêu cầu bắt buộc sử dụng các chuẩn mực của IFRS đối với tất cả hoặc hầu hết đơn vị lợi ích công chúng trong nước. Ở châu Âu, 31 nước thành viên và 5 vùng lãnh thổ đã áp dụng toàn bộ IFRS.
Việt Nam là một trong số ít quốc gia chưa có tuyên bố về việc áp dụng IFRS. Thực tế, việc áp dụng IFRS tại Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn thách thức. Khó khăn lớn nhất hiện nay do thị trường vốn, thị trường tài chính nước ta phát triển chưa đủ mạnh, một số công cụ tài chính như trái phiếu chuyển đổi, công cụ phái sinh, cổ phiếu ưu đãi chưa được giao dịch rộng rãi.
Trong khi đó, hầu hết doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm trong việc thực hiện giao dịch và hạch toán các nội dung kinh tế liên quan, nên không phải lúc nào cũng có thể cung cấp thông tin về giá trị tài chính hợp lý một cách đáng tin cậy. Ngoài ra, do IFRS yêu cầu một số kỹ thuật phức tạp và thực hiện một vài đánh giá mang tính chủ quan, như việc thực hiện các ước tính về giá trị hợp lý khi không có giá niêm yết trên thị trường, xác định giá trị hiện tại của dòng tiền tương lai…, nếu không có thời gian chuẩn bị kỹ lưỡng doanh nghiệp Việt Nam khó có thể áp dụng IFRS thành công.
Về vấn đề này, theo các chuyên gia tài chính dù gặp một số vướng mắc nhưng nếu quyết tâm vẫn có thể hoàn thành đúng theo kế hoạch. Năm 2018, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt 474 tỷ USD, Việt Nam đã tham gia trên 14 hiệp định thương mại tự do, trong đó đều có các quy định về khuyến khích các dòng vốn đầu tư, khuyến khích tự do thương mại để phát triển kinh tế. Để đẩy mạnh hội nhập, tất yếu phải thực hiện chuẩn mực quốc tế với BCTC của cộng đồng doanh nghiệp.
Đồng thời, đây cũng là một yêu cầu tất yếu giúp đổi mới quản trị tài chính quốc gia. Bởi lẽ, khi thực hiện BCTC theo chuẩn IFRS, tình hình tài chính của doanh nghiệp sẽ minh bạch, nhưng đi kèm với đó phải có điều kiện hạ tầng công nghệ tốt cùng với đội ngũ chuyên gia thẩm định giá chuyên nghiệp và những văn bản pháp lý chặt chẽ.
