Trong điều kiện các đường bay quốc tế chở khách chưa thể khai thác trở lại, các hãng hàng không Việt Nam đã dùng phần lớn nguồn lực đội tàu bay vào bay nội địa. Với kịch bản lạc quan, dự báo đến năm 2023, thận trọng hơn là năm 2024, thị trường hàng không Việt Nam sẽ phục hồi quy mô tương đương năm 2019.
Thị trường nội địa sẽ lên ngôi
Tình hình dịch bệnh trên thế giới vẫn diễn biến phức tạp với các đợt bùng phát mới và các biến thể mới của virus SARS-CoV-2, việc triển khai tiêm chủng vaccine trên thế giới chậm hơn so với kỳ vọng ban đầu. Cũng do ảnh hưởng dịch bệnh, kinh tế toàn cầu đã có những dấu hiệu của suy thoái, thu nhập người dân bị ảnh hưởng khiến nhu cầu đi lại sẽ bị ảnh hưởng trong dài hạn, đặc biệt là đường hàng không.
Dự báo đối tượng khách quốc tế đi/đến Việt Nam trong thời gian tới chủ yếu vẫn là khách công vụ, chuyên gia, người hồi hương… trong khi đối tượng khách chủ đạo là khách du lịch (vốn chiếm tới 90% nhu cầu) vẫn chưa thể phục hồi như trước dịch.
Trong bối cảnh dịch bệnh đang diễn biến phức tạp trong nước, các chuyến bay hồi hương sẽ giảm mạnh do khó khăn về cơ sở cách ly trong nước. Do hoạt động khai thác thường lệ hạn chế, dự kiến hoạt động khai thác hàng hóa vẫn đóng vai trò quan trọng.
Với tình hình biến động liên tục như thời gian qua, thống kê của Cục Hàng không cho thấy sản lượng thông qua các cảng hàng không của Việt Nam sáu tháng đầu năm 2021 ước đạt 26,8 triệu lượt hành khách giảm 19,4% so với cùng kỳ 2020 (145.000 khách quốc tế giảm 97,9% và 26,7 triệu khách nội địa tăng 1,4%) và 668.000 tấn hàng hóa tăng 12,7% so cùng kỳ 2020 (490.000 tấn hàng hóa quốc tế tăng 18,1% và 179.000 tấn hàng hóa nội địa tăng 0,3%).
Đối với các hãng hàng không Việt Nam, trong điều kiện các đường bay quốc tế chở khách chưa thể khai thác trở lại, các hãng hàng không Việt Nam đã dùng phần lớn nguồn lực đội tàu bay vào khai thác trên các đường bay nội địa với năng lực tăng vọt cả về tần suất và số lượng đường bay.
Theo đó, số lượng đường bay nội địa của các hãng hàng không Việt Nam có thời điểm đã đạt 62 đường bay, tăng 10 đường so với năm 2019. Với việc đẩy mạnh khai thác thị trường nội địa, trong sáu tháng đầu năm 2021, có nhiều giai đoạn số lượng chuyến bay cũng như lượng khách vận chuyển trên các đường bay nội địa đã cao hơn so với cùng thời điểm năm 2019.
Thậm chí, nhiều giai đoạn trong sáu tháng đầu năm, các hãng hàng không Việt gặp tình trạng không đủ slot [tần suất lượt cất hạ cánh-PV] để tăng tần suất trên nhiều đường bay nội địa dù Cục Hàng không đã chủ động chia phần slot do các hãng hàng không nước ngoài không khai thác trả lại theo quy định.
Ngoài ra, các hãng hàng không cũng đổ tải mạnh vào nội địa nhằm giữ và chiếm lĩnh thị phần, đặc biệt khi không có khả năng khai thác các đường bay quốc tế.
Đại diện Vietnam Airlines cho hay hãng đang cố gắng ổn định sản phẩm các đường bay trục; điều hành tải đường bay du lịch phù hợp với nhu cầu và diễn biến dịch bệnh; tìm các cơ hội mở thêm các đường bay địa phương mới đồng thời có lộ trình khôi phục dần mạng đường bay nội địa cho giai đoạn sau dịch bệnh.
Bay được mới có thể sống
Đến nay, hai hãng hàng không Vietnam Airlines và Vietjet Air đã triển khai ứng dụng “hộ chiếu sức khỏe điện tử”, đây có thể coi là chìa khóa mở cửa biên giới, tạo điều kiện cho hành khách đi lại thuận lợi giữa các quốc gia đồng thời đáp ứng mọi yêu cầu nhập cảnh của cơ quan chức năng và chính phủ tại điểm đến.
Cụ thể, Vietnam Airlines thông báo sẽ chính thức triển khai thử nghiệm ứng dụng “hộ chiếu sức khoẻ điện tử” IATA Travel Pass trên 2 chuyến bay mang số hiệu VN301 từ Sân bay Narita (Tokyo, Nhật Bản) đi Đà Nẵng vào ngày 15/7 và 23/7 tới.
Chủ tịch kiêm Giám đốc Điều hành của British Airways Sean Doyle đánh giá: “Đây là một giải pháp đóng vai trò quan trọng trong việc nối lại các đường bay quốc tế, giúp người dân an tâm đi lại, du lịch, công tác và hy vọng đây sẽ là một nền tảng thân thiện và hữu ích cho hành khách khi di chuyển trong thời điểm còn dịch COVID-19.”
Ông Đặng Ngọc Hòa, Chủ tịch Hội đồng quản trị Vietnam Airlines cho biết theo đánh giá của các tổ chức hàng không và Vietnam Airlines, thị trường khách quốc tế có thể sẽ cần 2-3 năm để hồi phục tương đương với mức của năm 2019, trong khi thị trường nội địa có thể phục hồi mạnh mẽ ngay sau khi dịch bệnh được kiểm soát.
“Với kịch bản lạc quan, dự báo đến năm 2023, thận trọng hơn là năm 2024, thị trường hàng không Việt Nam sẽ phục hồi quy mô tương đương năm 2019,” ông Hòa đưa ra dự báo.
Để làm được điều này, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh kéo dài và diễn biến phức tạp từ đầu năm 2021 đến nay, theo ông Hòa, Vietnam Airlines rất mong Chính phủ và các bộ, ban, ngành xem xét các phương án hỗ trợ tiếp theo để tiếp sức cho ngành hàng không vượt qua khó khăn trong năm nay và tạo đà phục hồi trong các năm sau.
Ông Đinh Việt Thắng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cũng cho biết theo đánh giá dự báo tình hình năm 2021 sẽ cải thiện so với năm 2020, đặc biệt vào nửa cuối năm 2021 khi việc tiêm vaccine phòng COVID-19 được đẩy nhanh tại Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung. Tại nhiều thị trường trọng điểm của hàng không Việt Nam như Đông Bắc Á, châu Âu sẽ đủ điều kiện tạo miễn dịch cộng đồng, làm cơ sở từng bước mở lại hoạt động vận chuyển hàng không quốc tế vào cuối quý 3, đầu quý 4/2021.
“Với những đánh giá nêu trên, dự báo thị trường hàng không Việt Nam sẽ bắt đầu phục hồi từ giữa quý 3/2021 với sản lượng thông qua các cảng hàng không của Việt Nam năm 2021 ước đạt trên 70 triệu hành khách,” ông Thắng kỳ vọng.
Khẳng định khó khăn nhất của các hãng hàng không hiện nay là dòng tiền, theo ông Thắng, các hãng không bay thì không có doanh thu, điều này giống như dòng máu trong cơ thể nếu tắc sẽ làm gián đoạn rất lớn.
Ông Thắng cũng đưa ra quan điểm để vực dậy các hãng hàng không vào giai đoạn này thì sự hỗ trợ của Chính phủ là rất quan trọng nhằm tạo điều kiện cho các hãng hàng không có vốn để khôi phục lại các dịch vụ.
“Hỗ trợ nguồn vốn của Chính phủ chỉ là hỗ trợ mồi, khuyến khích các hãng hàng không duy trì hoạt động, điều quan trọng nhất vẫn là sự nỗ lực, cố gắng của chính hãng bay,” người đứng đầu Cục Hàng không nói.
Trước những khó khăn trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu trình Chính phủ ban hành cơ chế hỗ trợ lãi suất khoảng 4% cho khoản vay tín dụng trong năm 2021-2023 cho các hãng hàng không với mục đích giúp các hãng giải quyết thanh khoản, duy trì nguồn lực để hoạt động và phát triển.
