Theo tin từ Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), mới đây Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phát hiện đồng vị phóng xạ Cesium-137 trong một lô tôm chế biến có xuất xứ từ Indonesia.
Sau phát hiện này, FDA đã ban hành lệnh siết chứng nhận nhập khẩu bắt buộc đối với các lô hàng tôm và thủy sản từ những khu vực có nguy cơ, có hiệu lực từ cuối tháng 10-2025.
Hiện nhiều nhà nhập khẩu Mỹ đồng loạt tạm dừng đơn hàng từ Indonesia, nhiều lô tôm bị trả về hoặc giữ lại kiểm nghiệm bổ sung.
VASEP nhận định, sự cố phóng xạ ở Indonesia không chỉ là cú sốc nội địa mà còn khiến chuỗi cung ứng tôm toàn cầu rung chuyển. Nguồn cung giảm đột ngột làm thị trường Mỹ thiếu hụt ngắn hạn, trong khi giá tôm chế biến cao cấp có xu hướng tăng nhẹ. Ngược lại, ở Indonesia, giá tôm nguyên liệu giảm mạnh do doanh nghiệp không tiêu thụ được hàng.
Khi người mua Mỹ cần nguồn thay thế nhanh, những quốc gia có năng lực chế biến như Ấn Độ, Ecuador và Việt Nam, chứng nhận đầy đủ và hệ thống kiểm soát chất lượng mạnh sẽ dễ dàng giành lại thị phần mà Indonesia để lại.
Tuy nhiên, sự cố này cũng khiến các quy định nhập khẩu toàn khu vực bị siết chặt hơn.
Trước diễn biến này, VASEP khuyến nghị doanh nghiệp tôm Việt Nam cần chủ động biến khủng hoảng thành cơ hội theo các hướng như:
Thứ nhất, kiểm nghiệm và công bố minh bạch. Cần triển khai kiểm nghiệm chủ động ở cấp chuỗi cung ứng – đặc biệt là vùng nuôi, kho lạnh và nhà máy chế biến. Việc có sẵn hồ sơ kiểm nghiệm quốc tế được công nhận sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng vượt qua các rào cản kỹ thuật mới.
Thứ hai, đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm giá trị gia tăng. Khi niềm tin về an toàn được củng cố, các sản phẩm chế biến sâu như tôm nấu chín, tôm tẩm bột, tôm tẩm vị… sẽ là phân khúc hấp dẫn và có biên lợi nhuận cao hơn, đồng thời ít bị ảnh hưởng bởi quy định kiểm định khắt khe áp dụng với hàng tươi nguyên liệu.
Tiếp đó, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Trong khi Mỹ là thị trường tiềm năng nhất hiện nay, việc song song mở rộng sang EU, Nhật Bản, Canada và Trung Quốc sẽ giúp doanh nghiệp Việt tránh phụ thuộc và giảm rủi ro khi một thị trường siết chặt quy định.
