Hướng đi cần thiết
KTS Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TPHCM, nhận định không phải đến bây giờ thành phố mới nhận thấy vai trò quan trọng của đội ngũ chuyên môn trong lĩnh vực kiến trúc, quy hoạch. Trước đây, TPHCM từng áp dụng mô hình Kiến trúc sư trưởng, được ví như “nhạc trưởng” điều phối, kết nối mọi vấn đề về không gian, cảnh quan đô thị và định hướng phát triển chung.
Một góc khu đô thị Phú Mỹ Hưng, TPHCM. Ảnh: Hoàng Hùng
Năm 2002, thành phố thành lập Sở QH-KT trên cơ sở sắp xếp lại cơ quan Kiến trúc sư trưởng. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, Sở QH-KT sau đó hợp nhất với Sở Xây dựng.
Thực tiễn cho thấy, khối lượng công việc về quy hoạch - kiến trúc của một đô thị đặc biệt như TPHCM là vô cùng lớn, có tính chất phức tạp cao. Do đó, lãnh đạo thành phố đã có chủ trương tái lập Sở QH-KT để bảo đảm tính tập trung và chuyên sâu trong công tác quản lý.
KTS Ngô Anh Vũ phân tích, mỗi khi địa phương sắp xếp hoặc sáp nhập các sở, ngành, quy hoạch phải được xem là cơ sở đầu tiên để thực hiện. Ngay cả trong quá trình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp vừa qua, việc bàn thảo định hướng phát triển cũng đều đặt trên nền tảng quy hoạch.
Vì vậy, quy hoạch không chỉ là công việc tiên phong cần làm trước, mà còn là kim chỉ nam cho sự phát triển bền vững của từng địa phương. Đặc biệt, sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TPHCM càng cần rà soát, cập nhật và điều chỉnh lại các quy hoạch đã được phê duyệt để phù hợp với tầm vóc mới.
Đồng quan điểm, KTS. Khương Văn Mười, nguyên Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, cho rằng, TPHCM muốn tận dụng cơ hội từ việc mở rộng địa giới, nhất định phải có một cơ quan chuyên trách để triển khai quy hoạch bài bản, dựa trên hệ thống thông tin chính xác và tầm nhìn chiến lược.
Ông Vũ Chí Kiên, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, nhấn mạnh: “Chủ trương tái lập Sở QH-KT là hoàn toàn đúng đắn, phù hợp với thực tiễn phát triển. Thành phố mở rộng nhanh về diện tích, dân số, hạ tầng kinh tế - xã hội, đòi hỏi một đầu mối chuyên môn đủ năng lực để điều phối và quản lý. Việc này không chỉ giúp tránh chồng chéo, phân tán trách nhiệm mà còn cho thấy TPHCM đang quyết tâm đi trước một bước trong quy hoạch đô thị, đáp ứng yêu cầu của một siêu đô thị hiện đại”.
Quy hoạch tốt phải gắn với thực thi hiệu quả
Nói về tiêu chí chọn cán bộ lãnh đạo Sở QH-KT, KTS Ngô Anh Vũ cho rằng, ngoài năng lực quản lý, người đứng đầu phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; có trình độ chuyên môn về quy hoạch, tầm nhìn tổng quan và chiến lược dài hạn.
“Trong kỷ nguyên vươn mình và hội nhập, cán bộ quy hoạch cần kiến thức chuyên sâu mang tầm quốc tế, tinh thần trách nhiệm, sự cởi mở và năng lực ứng dụng chuyển đổi số mạnh mẽ”, KTS Ngô Anh Vũ đề nghị.
Theo KTS Khương Văn Mười, người làm quy hoạch đô thị phải hội tụ cả tài năng, đạo đức và sự am hiểu kinh tế - xã hội. Họ cần nắm rõ thị trường, bối cảnh toàn cầu, đồng thời tinh thông kiến thức kiến trúc, quy hoạch, sử dụng đất và hạ tầng đô thị.
Các chuyên gia đều cho rằng, quy hoạch tốt nhưng không triển khai hiệu quả sẽ chỉ nằm trên giấy, gây lãng phí nguồn lực và gây bức xúc xã hội. Để khắc phục, cần cơ chế chính sách minh bạch và đồng bộ; nguồn lực đầy đủ về nhân sự, tài chính, công nghệ; phân công rõ ràng trách nhiệm giữa các sở, ngành, địa phương thực thi; lập kế hoạch thực hiện cụ thể, có lộ trình và giám sát chặt chẽ.
“Nếu thực hiện đồng bộ từ khâu quy hoạch đến triển khai, TPHCM sẽ rút ngắn khoảng cách giữa tầm nhìn và thực tiễn, hiện thực hóa nhanh hơn mục tiêu xây dựng một siêu đô thị hiện đại, văn minh, đáng sống”, ông Vũ Chí Kiên góp ý.
Theo KTS Ngô Anh Vũ, với nhiều tỉnh, thành, việc sáp nhập, hợp nhất Sở QH-KT với các sở, ngành có thể phù hợp, nhưng với TPHCM thì hoàn toàn khác. Công tác quy hoạch, đặc biệt là quản lý phát triển theo quy hoạch, có khối lượng công việc khổng lồ, tính chất phức tạp cao.
Nếu không có cơ quan chuyên trách, công tác này sẽ dễ bị phân tán, thiếu tập trung và khó phát huy hiệu quả. Sau hợp nhất, TPHCM sẽ trở thành một siêu đô thị, đòi hỏi quản lý chặt chẽ về không gian, cảnh quan, kiến trúc.
Quy hoạch không chỉ tạo dựng bộ mặt của một đô thị tầm cỡ quốc tế, mà còn tác động trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội và chất lượng sống của người dân. Chính vì vậy, việc tái lập một cơ quan chuyên trách về quy hoạch - kiến trúc là yêu cầu mang tính cấp thiết, khách quan và hiển nhiên.
