Theo quy định pháp luật đất đai hiện hành, đối với tài sản là nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu trên Giấy chứng nhận (GCN) đã cấp thì các văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) và các chi nhánh giải quyết hồ sơ đăng ký biến động trên cơ sở thông tin về tài sản trên GCN đã cấp (trừ trường hợp chủ sở hữu tài sản có yêu cầu đăng ký thay đổi tài sản).
Trong khi đó, việc kiểm tra xác minh hiện trạng nhà ở, công trình xây dựng sai phép, không phép không được quy định trong trình tự, thủ tục đăng ký biến động không thuộc chức năng, nhiệm vụ của VPĐKĐĐ. Vì vậy, việc không tiếp nhận hồ sơ hoặc dừng giải quyết thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất và trả hồ sơ cho người yêu cầu đăng ký nếu có vi phạm xây dựng sẽ thực hiện khi có yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền và phải đảm bảo theo quy định tại khoản 2 Điều 19 Nghị định 101.
Một số UBND quận, huyện khi giải quyết thủ tục đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất thì chi nhánh VPĐKĐĐ cần kiểm tra hiện trạng hoặc rà soát, kiểm tra thông tin về hiện trạng; phối hợp chuyển thông tin đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý nếu phát hiện vi phạm xây dựng hoặc hiện trạng tài sản thay đổi so với GCN đã cấp.
Theo nội dung trên, một số chi nhánh VPĐKĐĐ đã thực hiện kiểm tra hiện trạng khi giải quyết thủ tục đăng ký biến động nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu trên GCN và chủ sở hữu tài sản không yêu cầu đăng ký thay đổi tài sản. Nếu phát hiện có vi phạm xây dựng hoặc hiện trạng tài sản thay đổi so với GCN đã cấp thì chuyển thông tin đến UBND quận, huyện có ý kiến xử lý và tạm dừng giải quyết hồ sơ.
Việc này gây chậm trễ, ách tắc trong giải quyết thủ tục đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất và dẫn đến tình trạng phản ánh, khiếu nại, khiếu kiện đối với hệ thống VPĐKĐĐ.
Từ thực tế này, Sở TNMT nhận thấy khi giải quyết đăng ký biến động đối với trường hợp nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu trên GCN đã cấp, nếu VPĐKĐĐ kiểm tra hiện trạng hoặc chuyển thông tin, lấy ý kiến của các đơn vị để xác định hiện trạng nhà ở, công trình có vi phạm xây dựng hay không theo chỉ đạo, đề nghị của UBND quận, huyện để phối hợp thực hiện quy chế quản lý trật tự xây dựng là không đúng trình tự, thủ tục cũng như chức năng nhiệm vụ của VPĐKĐĐ.
Do đó, Sở TNMT đã có Công văn số 1663 chấn chỉnh việc kiểm tra hiện trạng và chỉ đạo VPĐKĐĐ thực hiện đúng quy định. Tuy nhiên, đối với những trường hợp đã có biên bản hoặc quyết định xử lý vi phạm xây dựng thì cần đảm bảo các quyết định này phải được thực thi, đảm bảo tính nghiêm minh của công tác quản lý Nhà nước về trật tự xây dựng theo đúng chỉ đạo của UBND TPHCM tại Kế hoạch số 3333 và Quyết định số 17.
Từ những nội dung nêu trên, Sở TNMT kiến nghị UBND TPHCM xem xét, chỉ đạo như sau:
Giao Chủ tịch UBND các quận, huyện và TP Thủ Đức tăng cường chỉ đạo các giải pháp phối hợp thực hiện giữa các cơ quan, đơn vị trong quản lý trật tự xây dựng; xác định trách nhiệm kiểm tra, xử lý sai phạm không phép, sai phép là của Sở Xây dựng, UBND quận, huyện, TP Thủ Đức theo quy định Luật Xây dựng và Quy chế phối hợp quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn TPHCM.
Chủ động cung cấp thông tin gửi VPĐKĐĐ TPHCM và các chi nhánh VPĐKĐĐ quận, huyện và TP Thủ Đức về cấp giấy phép xây dựng, biên bản vi phạm hành chính, quyết định xử phạt, quyết định cưỡng chế khắc phục hậu quả hoặc văn bản đề nghị áp dụng các biện pháp cần thiết để ngăn chặn đối với những công trình vi phạm trật tự xây dựng, văn bản thông tin kết quả đã xử lý xong hành vi vi phạm xây dựng, chấm dứt áp dụng biện pháp ngăn chặn.
Chỉ đạo các cơ quan, tổ chức, cá nhân được giao nhiệm vụ quản lý trật tự xây dựng rà soát lại các trường hợp đã có biên bản vi phạm hoặc quyết định xử lý vi phạm, nếu xét thấy cần thiết thì có văn bản gửi VPĐKĐĐ TPHCM và chi nhánh VPĐKĐĐ quận, huyện và TP Thủ Đức áp dụng biện pháp ngăn chặn theo quy định.
Giao Sở Xây dựng rà soát lại Quy chế phối hợp quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn theo Quyết định số 17 của UBND TPHCM, đối chiếu với quy định pháp luật đất đai hiện hành để điều chỉnh, sửa đổi.
