Nhằm hình thành và phát triển Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông TP, UBND TPHCM đã xây dựng đề án thành lập thành phố phía Đông trực thuộc TPHCM trên cơ sở sáp nhập quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức. Qua đề nghị của Bộ Nội vụ, mới đây Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong đã ký Văn bản 1157/UBND-TH gửi Bộ Xây dựng để xin ý kiến về thành phần hồ sơ, đề án phân loại đô thị và chương trình phát triển đô thị phục vụ đề án thành lập TP trực thuộc TPHCM.
Dự kiến, TP phía Đông sau khi thành lập có diện tích tự nhiên 211,57 km2 (đạt 141,05% so với tiêu chuẩn quy định), quy mô dân số 1.169.974 người (đạt 779,98% so với tiêu chuẩn quy định). Tuy nhiên, việc sáp nhập 3 quận để thành lập TP trực thuộc TP là chưa có tiền lệ (nếu sáp nhập 3 quận để thành lập một quận mới phải phù hợp với chủ trương theo tinh thần Nghị quyết 37, Nghị quyết 653/2019) và TPHCM sẽ là địa phương đầu tiên của cả nước có mô hình TP thuộc TP trực thuộc Trung ương.
UBND TP cho biết, trước đó đã xin ý kiến của Bộ Nội vụ và được hướng dẫn xin ý kiến thêm của Bộ Xây dựng nội dung liên quan đến hồ sơ, đề án phân loại và Chương trình phát triển đô thị. Trên cơ sở đó, UBND TP đề nghị Bộ Xây dựng xem xét, có ý kiến về thành phần hồ sơ, đề án phân loại và Chương trình phát triển đô thị đối với trường hợp TPHCM sáp nhập 3 quận để thành lập TP trực thuộc TP.
Đồng thời kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét, chấp thuận việc TP phía Đông dự kiến được thành lập sẽ "không xem xét điều kiện về sự phù hợp với định hướng quy hoạch, chương trình phát triển đô thị và tiêu chuẩn về đơn vị hành chính trực thuộc đối với đơn vị hành chính dự kiến hình thành sau khi sắp xếp" tương tự như một số trường hợp đặc biệt khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã quy định tại Điều 3 Nghị quyết 653/2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Trước đó, trong năm 2019, TPHCM đã tổ chức cuộc thi “Ý tưởng quy hoạch đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông TPHCM” và đã chọn ý tưởng quy hoạch quận 2, 9 và Thủ Đức thành khu Đô thị sáng tạo phía Đông có chức năng trọng điểm về tài chính, khoa học, giáo dục… của Công ty Sasaki Associates, Inc., (Mỹ).
Theo Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thành Phong, đô thị sáng tạo là cấu trúc giúp mọi người sinh sống ở trong đó có thể làm việc tốt hơn, sáng tạo hơn và là động lực phát triển kinh tế của khu vực. Vì thế, TPHCM phải xin cơ chế đặc khu kinh tế để thu hút đầu tư và nhân tài cho khu đô thị sáng tạo.
6 chức năng khu đô thị sáng tạo TPHCM
1. Trung tâm tài chính quốc tế Thủ Thiêm: hạ tầng giao thông sẽ ưu tiên người đi bộ và tàu điện ngầm kết nối tất cả khu vực quan trọng. Lối đi ở bờ sông và sân các nhà thờ kết nối đường phố, thông suốt cho các hoạt động nghệ thuật, văn hóa, mua sắm.
2. Khu thể thao và sức khỏe Rạch Chiếc: hình thành khu sản xuất đồ thể thao, các trung tâm sáng tạo, chăm sóc sức khỏe và kiến tạo một không gian rộng lớn xung quanh sân vận động để hội tụ.
3. Trung tâm công nghệ cao Sài Gòn: xây nhà ga tàu điện ngầm ở phía Bắc của khu vực kết nối với tất cả khu trung tâm khác.
4. Trung tâm công nghệ giáo dục (Đại học Quốc gia TPHCM): tập trung tri thức cho việc nghiên cứu hợp tác giữa các trường đại học, các công ty nghiên cứu và phát triển, phòng thí nghiệm nghiên cứu.
5. Khu công nghệ sinh thái Tam Đa quận 9: tập trung mảng công nghệ sinh thái, mang đến nhiều cơ hội sáng tạo và thực hành. Những khu vườn mưa, khu trường đại học, các trục chính phát triển và khu vực ven biển ngập mặn tạo môi trường phù hợp cho đổi mới nông nghiệp cũng như du lịch sinh thái.
6. Khu đô thị tương lai Trường Thọ: được cải tạo từ khu cảng hiện hữu với hệ thống không gian mở có nhiều chức năng đa dạng. Tại đây cũng sử dụng vành đai giao thông khép kín để kết nối các khu vực khác nhau, dễ tiếp cận đến từng ngóc ngách, ưu tiên người đi bộ.
