Thông qua những nỗ lực công nghệ đầy tham vọng, chẳng hạn như sử dụng phân tích dữ liệu lớn và AI, cách hệ thống tư pháp vận hành đã bắt đầu thay đổi, theo báo cáo của Tòa án Nhân dân Tối cao được công bố trong các phiên họp Quốc hội thường niên của Trung Quốc hôm 8-3.
Các thay đổi này là một phần của sáng kiến “tòa án thông minh” của Trung Quốc, một chính sách có dấu ấn của chủ tịch SPC Zhou Qiang, nhằm tăng cường quyền lực chính trị tập trung và thắt chặt sự giám sát của các thẩm phán, theo các chuyên gia pháp lý.
Tòa án thông minh là một khái niệm mơ hồ đề cập đến một loạt các biện pháp công nghệ từ thấp đến cao, bao gồm làm cho việc nộp các thủ tục giấy tờ hiệu quả hơn cho người dùng tòa án và công bố ý kiến của tòa án trực tuyến cho những nỗ lực công nghệ tiên tiến hơn như phân tích thuật toán và ra quyết định có sự hỗ trợ của AI trong các phòng xử án bằng cách hợp tác với các công ty công nghệ.
Theo báo cáo của TANDTC Trung Quốc, các tòa án Trung Quốc trên toàn quốc đã công bố hơn 120 triệu quyết định của tòa án lên cơ sở dữ liệu trực tuyến kể từ năm 2014 và hơn 11 triệu phiên tòa đã được phát trực tuyến.
Cùng với việc cải thiện tính minh bạch, các tòa án ở các vùng khác nhau của đất nước cũng đang thử nghiệm các dự án thí điểm theo sáng kiến tòa án thông minh, bao gồm cả việc thừa nhận bằng chứng điện tử.
Từ tháng 2 đến tháng 12 năm ngoái, hơn 7 triệu trường hợp đã được nộp trực tuyến và hơn 4 triệu trường hợp được hòa giải trực tuyến. Trong khi đó, gần 900.000 phiên tòa được xét xử hầu như trong cùng thời gian, tăng gấp bảy lần so với năm trước.
Từ 2016-2020 trong kế hoạch 5 năm lần thứ 13 của Trung Quốc, các tòa án Trung Quốc đã tổng hợp 220 triệu chi tiết vụ việc lên nền tảng dịch vụ và quản lý dữ liệu lớn và tạo ra 870 báo cáo đặc biệt bằng cách sử dụng phân tích dữ liệu lớn, theo báo cáo của SPC.
Họ cũng tuyên bố rằng hơn 640 triệu mẩu dữ liệu đã được tải lên nền tảng blockchain tư pháp quốc gia để lưu trữ bằng chứng tòa án trong cùng thời gian và gần 2,5 triệu trong số đó đã được chứng nhận.
Bình luận về sáng kiến này, Jin Haijun, giáo sư luật tại Đại học Renmin, cho biết công nghệ blockchain đặc biệt hữu ích trong việc khóa hoặc ghi lại bằng chứng kỹ thuật số, đặc biệt là đối với các trường hợp về quyền sở hữu trí tuệ.
Giáo sư Jin cho biết tòa án thông minh cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giữ cho cơ quan tư pháp công khai, ngay cả trong đại dịch Covid-19.
Theo kế hoạch 5 năm lần thứ 14, các tòa án Trung Quốc sẽ nâng cấp lên thế hệ thứ tư của tòa án thông minh vào năm 2025, bao gồm một nền tảng cơ sở dữ liệu tập trung cho tất cả dữ liệu tư pháp cũng như một trung tâm kiểm soát tập trung giám sát tất cả các khía cạnh của sáng kiến tòa án thông minh trên toàn quốc.
