Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU), một đối tác của Liên minh châu Âu, có năm quốc gia thành viên - Armenia, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Nga - đảm bảo sự lưu chuyển tự do của hàng hóa và hợp tác kinh tế giữa các quốc gia này, nhưng liên minh này không có tiền tệ chung giống như 19 trong số 27 quốc gia EU.
Liên minh cũng đã xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc, quốc gia đang mở rộng ảnh hưởng ở Âu-Á thông qua Sáng kiến ”Một vành đai, một con đường”.
Sergei Glazyev, Bộ trưởng hội nhập và kinh tế vĩ mô của liên minh và là cựu cố vấn của Tổng thống Nga Vladimir Putin, cho biết hôm 26-10 trong một diễn đàn trực tuyến về việc mở rộng hợp tác EAEU-Trung Quốc rằng liên minh đang tăng cường sử dụng tiền tệ quốc gia để giảm thiểu rủi ro.
Ông Glazyev nói: “Nga và Trung Quốc đã tạo ra hệ thống thanh toán của riêng họ và hệ thống trao đổi thông tin điện tử giữa các ngân hàng, nhưng những người tham gia hoạt động kinh tế vẫn có rất ít tích cực sử dụng các yếu tố cơ sở hạ tầng này và vẫn hoạt động bằng ngoại tệ.”
Ông cho biết thêm: “Tôi tin rằng chúng ta nên đảo ngược hoàn toàn tình hình và tạo ra hệ thống tài chính và tiền tệ Á-Âu của riêng mình. Nó sẽ đảm bảo cho chúng tôi trước những rủi ro và đáng tin cậy, minh bạch, thuận tiện và hiệu quả, đồng thời sẽ không gây gánh nặng cho những người tham gia hoạt động kinh tế”.
Hiện tại, khoảng một nửa các khoản thanh toán được thực hiện trong liên minh được thanh toán bằng tiền tệ quốc gia, trong khi tỷ lệ khi giao dịch với Trung Quốc thậm chí còn thấp hơn - ở mức 15% - theo EAEU.
Ông Glazyev cũng nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải ổn định tỷ giá hối đoái của các đồng tiền quốc gia của khối, thiết lập các cơ chế định giá và trao đổi Á-Âu, đồng thời đưa ra các khuyến khích để thanh toán bằng tiền tệ quốc gia.
Đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh cả Nga và Trung Quốc đều đang tìm cách cắt giảm sự phụ thuộc vào USD trong một thời gian.
Hoa Kỳ đã sử dụng quyền kiểm soát của mình đối với hệ thống tài chính toàn cầu để áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Nga từ năm 2014, và năm nay Washington đã trừng phạt hàng loạt quan chức và công ty của Đảng Cộng sản Trung Quốc vì vai trò của họ trong việc làm “xói mòn” quyền tự chủ của Hồng Kông, trong việc giúp Bắc Kinh bồi đắp các đảo Biển Đông đang tranh chấp, và cáo buộc vi phạm nhân quyền ở tỉnh Tân Cương.
Trong mối quan hệ Trung-Mỹ đang xấu đi, Bắc Kinh đang tìm cách tăng tốc độ quốc tế hóa đồng nhân dân tệ trong các khoản thanh toán toàn cầu để giảm tác động của các cuộc xung đột với Mỹ.
Trong quý I-2020, chỉ 46% thương mại song phương giữa Nga và Trung Quốc được thanh toán bằng USD - lần đầu tiên tỷ trọng này giảm xuống dưới 50% - theo dữ liệu từ Ngân hàng trung ương Nga và Cục Hải quan Liên bang. Điều này hoàn toàn trái ngược với năm 2015, khi gần 90% thương mại song phương của họ được thanh toán bằng USD.
Trong khi đó, tỷ trọng của EUR trong các giao dịch song phương đó trong quý I chiếm mức cao kỷ lục là 30%, trong khi tỷ trọng của đồng nhân dân tệ đạt 17% và đồng rúp chiếm 7%.
Ngoài thương mại, Moscow và Bắc Kinh cũng đã tìm cách tăng cường hợp tác tài chính để đẩy nhanh quá trình phi chế tạo.
Năm ngoái, Moscow cho biết họ có kế hoạch tung ra trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ đầu tiên của mình, hy vọng nó sẽ thúc đẩy sự quan tâm của các nhà đầu tư Trung Quốc đối với tài sản của Nga và giúp tạo ra các tiêu chuẩn cho việc thiết lập các tùy chọn phòng ngừa rủi ro cho đồng rúp và đồng nhân dân tệ để tránh sử dụng USD.
