Theo báo cáo thường niên của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc, vào năm 2023, giá lúa mì và các loại ngũ cốc như yến mạch và ngô giảm 20% đến 30% do dự trữ được bổ sung.
Nhưng theo báo cáo của FAO, giá gạo vẫn ở mức cao trong suốt cả năm do hiện tượng La Niña dai dẳng vào tháng 3, sau đó là hiện tượng El Niño bất thường vào tháng 6 và Ấn Độ áp đặt các hạn chế đối với gạo non-basmati vào tháng 7 sau đợt gió mùa muộn làm dấy lên lo ngại về gạo sự thiếu hụt sản xuất.
Việc kiểm soát xuất khẩu của Ấn Độ đã loại bỏ 9 triệu tấn ngũ cốc khỏi thị trường quốc tế và đẩy giá toàn cầu tăng cao. Ấn Độ chịu trách nhiệm cung cấp 40% nguồn cung gạo toàn cầu sau khi vượt qua Thái Lan trở thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới vào năm 2011.
Các quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào gạo của Ấn Độ bao gồm Philippines, Malaysia và Việt Nam ở Đông Nam Á, Nigeria, Bờ Biển Ngà và Senegal ở Tây Phi.
“Thị trường gạo rất khó khăn vì không có nhiều nhà cung cấp khác”, Joseph Glauber, thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu chính sách lương thực quốc tế ở Washington, nói với Bloomberg vào tháng 11, đồng thời cho biết thêm rằng chính sách kiểm soát xuất khẩu của Ấn Độ để lại “một lỗ hổng lớn” khó lấp đầy.
WB dự đoán: “Giá gạo sẽ vẫn ở mức cao cho đến năm 2024, nếu Ấn Độ duy trì các hạn chế xuất khẩu. Triển vọng giả định El Niño ở mức độ vừa phải đến mạnh”.
Báo cáo hàng hóa của ngân hàng công bố ngày 30/10 cho biết giá gạo đã đạt mức cao nhất trong quý 3 năm 2023 kể từ cuộc khủng hoảng lương thực 2007-2008 do xung đột Hamas-Israel và El Niño.
Trong khi các biện pháp kiểm soát của Ấn Độ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng của chính họ, thì đối với hàng tỷ người ở châu Á và châu Phi, những người phụ thuộc vào nguồn cung gạo ổn định, giá gạo tiếp tục cao có thể làm tăng tình trạng mất an ninh lương thực.
Tại Nigeria, giá gạo tăng 61% từ tháng 9 đến tháng 11. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ dự báo quốc gia này sẽ nhập khẩu 2,1 triệu tấn gạo vào năm 2024.
Tại Philippines, Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. đã áp đặt trần giá vào ngày 5/9 sau khi giá gạo đạt mức cao nhất trong 14 năm vào tháng 9. Marcos, người đổ lỗi cho “những kẻ buôn lậu, tích trữ và thao túng giá”, đã dỡ bỏ mức trần này vào ngày 13 tháng 10 khi mối lo ngại về nguồn cung giảm bớt.
Alfie Pulumbarit, điều phối viên quốc gia tại MASIPAG, một mạng lưới nông dân, nhà khoa học và tổ chức phi chính phủ hoạt động về trao quyền cho nông dân có trụ sở tại Philippines, cho biết giá lương thực tăng cao ảnh hưởng đáng kể đến người dân ở quốc đảo này với “rất nhiều gia đình hiện đang đói ăn".
Trích dẫn thông tin chính thức, Pulumbarit cho biết trong khi một người phải kiếm ít nhất 79 peso hoặc khoảng 1,50 USD mỗi ngày để sống sót ở Philippines thì gạo hiện có giá 1,10 USD mỗi kg.
Ông nói, việc Ấn Độ tiếp tục kiểm soát cùng với việc nông dân “đã rời bỏ sản xuất lúa gạo ở Philippines” có thể dẫn đến “một cuộc khủng hoảng lương thực ở quy mô lớn”.
Khí hậu là một trong những yếu tố chính được phân tích về sản lượng và giá lúa gạo trong năm tới.
Cơ quan Thời tiết Quốc gia Hoa Kỳ dự báo Bắc bán cầu, nơi có các nhà sản xuất lúa gạo lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia Đông Nam Á, có thể sẽ bị ảnh hưởng bởi El Niño từ tháng 4 đến tháng 6, ngay trong mùa gieo trồng lúa trên khắp châu Á.
Một phân tích của Ngân hàng Phát triển Châu Á khuyến nghị khu vực tư nhân nên đảm nhận vai trò lớn hơn trong giao dịch gạo để giúp ổn định tổn thất sản xuất trong nước ở các nước nhập khẩu. Nó cũng khuyến khích các nhà hoạch định chính sách xem xét sản xuất lúa gạo bền vững hơn.
“Lúa gạo chịu trách nhiệm cho 12% lượng khí thải mêtan toàn cầu và 1,5% lượng khí thải nhà kính toàn cầu. Ở Châu Á, việc tưới lúa tiêu thụ chiếm hơn một nửa nguồn nước ngọt”, theo phân tích.
Khi cuộc họp COP 28 tại Dubai kết thúc, FAO đề xuất các bên liên quan nên tìm kiếm các kỹ thuật canh tác thân thiện với khí hậu, từ sử dụng phân bón có thể làm giảm lượng khí thải mêtan đến trồng cây tạo ra vi khuẩn rhizobacteria, có thể thúc đẩy sản xuất oxy trong đất.
